Ήταν εκείνος ο Νοέμβρης…

«Και θα λάβουνε τα όνειρα εκδίκηση.

Και θα σπείρουνε γενεές στους αιώνες των αιώνων!».

Οδυσσέα Ελύτη, Άξιον Εστί.

    

     Υπάρχουν στιγμές που το όχι γράφει Ιστορία και που η άρνηση, μας οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη κατάφαση. Και είναι εκείνο το όχι σου, που θα οδηγήσει στη ζωή. Το να θέτεις τον εαυτό σου έναντι σ’ οτιδήποτε διασπά την ανθρώπινή σου υπόσταση, με την αστραπή πάντα στο βλέμμα και ποτέ εφησυχασμένος, είναι τ’ ομορφότερο και συνάμα υψηλότερο χρέος που μπορεί να εκπληρώσει ένας άνθρωπος που θέλει ν’ αληθεύει την ανθρωπιά του… Και είναι εκείνο το όχι σου που θα σε κάνει να ξεχωρίσεις απ’ τη συνάφεια την πολύ του πλήθους, καθώς λέει ο μεγάλος Αλεξανδρινός.

     Η άρνηση, ως στάση κατάφασης, ως αντί-σταση, ως έκφραση αποδοχής του διαφορετικού και άρα του ίδιου του προσώπου σου, ως κατάφαση της ίδιας της ζωής, ως άρνηση σε καθετί που αλλοιώνει την ύπαρξη. Άρνηση σε καθετί που δε σέβεται τη διαφορετικότητα του άλλου. Άρνηση σε καθετί που δεν αφήνει τον άνθρωπο να σκέφτεται ελεύθερα. Άρνηση σε καθετί που τεμαχίζει τη ζωή… Κι’ αν το επίπεδο ενός πολιτισμού φανερώνεται από την αντιμετώπισή του προς τους αδυνάτους, όπως μας λέει ο μεγάλος μας ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης, η ανθρωπιά ενός ανθρώπου, φανερώνεται ακριβώς μέσα σε τούτη τη σταυροαναστάσιμη προοπτική της ζωής. Μια κοινωνία στην οποία θα υπάρχει σεβασμός στη διαφορετικότητα και στον άλλο, δεν είναι ουτοπία. Αρκεί να αναπνέει παντού κυρίαρχη η ζώσα μνήμη που θα διαλύει κάθε σκοτάδι.

     Τιμώντας τη μνήμη του Πολυτεχνείου. Καρτερώντας τον άνεμο της λευτεριάς, το ίδιο το θαύμα, σε μια πατρίδα που καθημερινά ρίχνεται στη λησμονιά, αρνούμενη την ίδια της την Ιστορία, τασσόμενη μ’ αυτούς, τους οποίους τόσο γενναία πολέμησαν οι άνθρωποι της, καθ’ όλη τη μακραίωνη ιστορία της. Σε μια κοινωνία που χάνει το ανθρώπινό της πρόσωπο και που μεταβάλλεται μέρα με τη μέρα σε μια απάνθρωπη μάσκα, ολότελα αντίθετη με τα πανανθρώπινα ιδανικά για τα οποία πολέμησε αιώνες επί αιώνων ο λαός μας. Σε τούτη όμως την προοπτική, χρειάζεται ιδιαίτερα μεγάλη προσοχή. Aν απαντήσεις με βία στη βία, τότε θα μοιάσεις με το πρόσωπο του τέρατος, κατά το μεγάλο Μάνο Χατζιδάκι. Επειδή και σύμφωνα πάντα με τον ίδιο, όταν συνομιλείς μ’ έναν φασίστα, γίνεσαι κι’ εσύ φασίστας, καθώς υιοθετείς τις ίδιες μεθόδους για να τον αντιμετωπίσεις. Ξεχνώντας και προδίδοντας την αλήθεια… Όμως η αγάπη προς την ελευθερία και την αλήθεια, κουβαλά πάντα μέσα της ένα άλλο ήθος, ένα ήθος ελευθερίας, έναν άλλο τρόπο. Τον τρόπο εκείνον που μεταμορφώνει ακόμη και το κάθε προσωπείο σε πρόσωπο.

     Αλέξανδρος Παναγούλης. Ο τελευταίος ήρωας.  Ο έντιμος εκείνος άνθρωπος, που ως αρχαίος τυραννοκτόνος αγωνίστηκε ν’ αποδώσει δικαιοσύνη στον τόπο του που γέννησε τη Δημοκρατία. Διομήδης Κομνηνός. Ο πρώτος νεκρός του Πολυτεχνείου. Ο αιώνιος έφηβος από την Κύπρο που πέρασε στην αντίπερα όχθη του Αχέροντα με μια σφαίρα στην καρδιά… Κι’ ο μικρός Δημήτρης. Που τα χεράκια του δεν άγγιξαν ποτέ ξανά παιχνίδι… Τι τους συνδέει; Η δίψα για λευτεριά… Η αγάπη για ομορφιά… Ο έρωτας για ζωή… Πώς να κοιτάξεις τα παιδιά στα μάτια, τώρα που ο φασισμός έχει εισβάλει από παντού στη ζωή μας; Τι λέξεις να βρεις να πεις, τη στιγμή που ο φασισμός έχει εισβάλει ήδη στη Βουλή των Ελλήνων; Κι’ αναρωτιέμαι… Από πότε ο μεσαίωνας ονομάστηκε αναγέννηση; Aπό πότε το σκοτάδι ονομάστηκε αυγή; Από πότε η άβυσσος ονομάστηκε παράδεισος; Χάσαμε τις λέξεις… Χάσαμε το νόημά τους… Χάσαμε τον έρωτα… Την ίδια μας τη ζωή…

     Ο Μεγάλος Ερωτικός του Μάνου Χατζιδάκι, υπήρξε ίσως η πιο όμορφη πράξη αντίστασης κατά της χούντας. Γιατί ο έρωτας νικά κάθε θάνατο. Έτσι, η σημερινή ημέρα της μνήμης του Πολυτεχνείου θα έχει και πάλι άρωμα Κρήτης. Γιατί η Κρήτη ξέρει από λευτεριά… Γνωρίζει καλά από οράματα κι’ αξιοπρέπεια. Κι’ από ήρωες. Όπως οι ελεύθεροι πολιορκημένοι του Πολυτεχνείου. Τα παιδιά εκείνα που δεν πρόλαβαν καν να ζήσουν… Πώς να τους ξεχάσει κανείς... Η λησμονιά είναι θάνατος... Eκείνοι όμως φαντάζουν – όπως θα λέγαμε και στην Κρήτη – πιο ζωντανοί κι’ απ’ τους αποθαμένους… Άραγε υπάρχει ακόμη ελπίδα μέσα σε τούτο το παράλογο σκηνικό του θανάτου; Ναι, υπάρχει κι’ ανασταίνεται στα μάτια των παιδιών… Αναπνέει μέσα στους χτύπους της καρδιάς τους… Λιποτακτεί ηρωικά κάθε φορά που ονειρεύονται…

     Δεν έχουμε καν το δικαίωμα να σιωπούμε. Η σιωπή είναι πλέον συνενοχή… Σ’ ένα έγκλημα που μόλις ξεκίνησε και κανείς δεν ξέρει που ακόμη θα φτάσει, αν εμείς δεν το σταματήσουμε… Εμείς οι ίδιοι… Κι’ όχι κάποιοι άλλοι… Κι’ ότι πιο χυδαίο έχει βγει στην επιφάνεια… Οι μάσκες έπεσαν… Τέλος στην υποκρισία. Tέλος στο φασισμό. Κάθε απόχρωσης. Γιατί ο φασισμός είναι μαύρος κι’ από χρώμα δε γνωρίζει… Κάποτε σταματά να διαλέγει ανθρώπους… Και τότε σκοτώνει… Τους πάντες… Την ίδια τη ζωή… Καιρός να διαλέξουμε με ποιους θα πάμε και ποιους θ’ αφήσουμε. Είμαστε το κάθε πρόσωπο που χτυπάτε, επειδή δεν σας μοιάζει… Είμαστε άνθρωποι. Και είμαστε εναντίον σας. Να είμαστε όλοι ενωμένοι... Γιατί μονάχα έτσι σώζεται το φως...

Μαρία Χατζηαποστόλου