Μνήμη Νίκου Ματσούκα
ΔΕΣΠΩ ΑΘ. ΛΙΑΛΙΟΥ
Εργογραφία Νίκου Αθ. Ματσούκα
Εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1998, σσ. 56
Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ
Θεολόγου Καθηγητή
Πέντε χρόνια πέρασαν από την κοίμηση του Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ Νίκου Ματσούκα, (7 Μαΐου 2006). Με άπειρη ευγνωμοσύνη ενθυμούμαι την ώρα αυτή, τη μαθητεία μου κοντά του. Δάσκαλος φωτισμένος και υπέροχος άνθρωπος.
Γεννημένος στην Ξάνθη το 1934, σπούδασε Θεολογία και Φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Χαϊδελβέργης. Για 42 χρόνια υπηρέτησε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ως Καθηγητής της Δογματικής και της Ιστορίας της Φιλοσοφίας στη Θεολογική Σχολή του ίδιου Πανεπιστημίου. Στο συγγραφικό του έργο ανήκουν εκτενή έργα, μονογραφίες, και άρθρα θεολογικού και φιλοσοφικού περιεχομένου. Βασική συνιστώσα του θεολογικού κυρίως έργου του, υπήρξε η προσπάθεια ρήξεων που επιχείρησε ο ίδιος με ονόματα που μέχρι τη δεκαετία του ’80, στο χώρο της ακαδημαϊκής θεολογίας θεωρούνταν αυθεντίες. Με τόλμη που βασίστηκε σε σκληρή και επίπονη ερευνητική δουλειά, ο Καθηγητής Ματσούκας, επιχείρησε να εκριζώσει τριβόλους και ζιζάνια, που η παλαιότερη θεολογική σκέψη γερά είχε θεμελιώσει στη διδασκαλία και την πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Σ’ όλα σχεδόν τα θεολογικά έργα του ο Νίκος Ματσούκας τόνιζε ότι καθήκον του δογματολόγου δεν είναι να δημιουργήσει ένα «κλειστό δογματικό σύστημα». Αντιθέτως, αυτό που κατεξοχήν τον ενδιέφερε, ήταν η ακριβής έκθεση του περιεχομένου της πίστης, «ως κοινωνίας με τα αγαθά της παράδοσης, ως χαρισματικής ζωής».
Εκείνο όμως που συναρπάζει τον σημερινό αναγνώστη του έργου, είναι το γεγονός ότι Νίκος Ματσούκας δημιουργικά καταπιάστηκε με τη Λογοτεχνία και την Ιστορία του Νέου Ελληνισμού. Οι μελέτες του για τον Νίκο Καζαντζάκη, τον Φ. Ντοστογιέφκσυ, οι πολλαπλές αναφορές σε πολλά έργα του, στον Γιώργο Σεφέρη, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Γιάννη Ρίτσο, τον Θ. Αγγελόπουλο, τον Ανδρέα Εμπειρίκο, τον Νίκο Γκάτσο, τα πεζογραφικά κείμενά του, όπως τα Γλυκόπικρες ρίζες, Ζηλωτικά πόλεως Θεσσαλονίκης, Ο θαμπός καθρέφτης, αλλά και οι μεταφραστικές του δοκιμές στον Φ. Κάφκα, τον Χ. Έσσε και τον Πασκάλ, δείχνουν πως ο αείμνηστος δάσκαλος πολλών σήμερα θεολόγων των φοιτητικών χρόνων της δεκαετίας του ’80, υπήρξε ιδιαίτερα χαρισματικός άνθρωπος και κορυφαίος θεολόγος.
Πλήρη παρουσίαση της εργογραφίας του Νίκου Ματσούκα, για πρώτη φορά εκδόθηκε το 1998 από την κα. Δέσπω Λιάλιου, συνεργάτιδα και επιμελήτρια πολλών έργων του, Καθηγήτρια σήμερα της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ. Στην εν λόγω εργογραφία η κα. Λιάλιου παρουσιάζει όλες τις μονογραφίες και τα άρθρα του αξέχαστου Καθηγητή. Το βιβλίο της είναι διαρθρωμένο σε οκτώ θεματικές ενότητες, ήτοι:
- Θεολογία και ακαδημαϊκή ζωή,
- Λογοτεχνία – Τέχνη,
- Βιβλιοκρισίες,
- Νεκρολογίες,
- Εν Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία,
- Εν Γονείς – Νέοι,
- Εν Ορθόδοξος Επιστασία,
- Μεταφράσεις: Θεολογία – Φιλοσοφία – Λογοτεχνία – Ψυχολογία.
Η κα. Λιάλιου με επίπονη προσπάθεια, ακολουθώντας το σύστημα της ενιαίας κατάταξης του έργου ενός συγγραφέα καταγράφει 194 μελέτες και άρθρα του Νίκου Ματσούκα, τα οποία «αφορούν στη θεολογία ως έκφραση της εκκλησιαστικής παραδόσεως και του πολιτισμού». Όπου κρίθηκε αναγκαίο η συγγραφέας παραθέτει τις σχετικές παραπομπές (χρήση από άλλους συγγραφείς). Σημαντικό τεκμήριο της παρούσης εργογραφίας είναι και τα δύο ευρετήρια όρων και ονομάτων που παρατίθενται στο τέλος του βιβλίου, (σσ. 39-48).
Ενταγμένη στη σειρά Φιλοσοφική και Θεολογική Βιβλιοθήκη 37 των εκδόσεων Πουρναρά της Θεσσαλονίκης, η εργογραφία του Νίκου Ματσούκα, καταδεικνύει την οφειλόμενη τιμή και ανάμνηση μιας μεγάλης πνευματικής προσωπικότητας των θεολογικών μας γραμμάτων. Εδώ, είναι νομίζω, σημαντικό να σημειωθεί ότι σε μια εποχή που οι λήροι πολλών πομφολύγων κατά της επιστήμης της Θεολογίας και της Εκκλησίας συνεχώς αυξάνονται, ολάκερο το έργο του Νίκου Ματσούκα, με το βαρύ θεολογικό και φιλοσοφικό εξοπλισμό του, κατατίθεται στις νεότερες γενιές των θεολόγων ως ένα πολύτιμο αγκωνάρι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου