Mεταξύ φόβου και προσμονής… μια αδιάκοπη ιστορική παρουσία
Το να είσαι ή να ζεις μέσα στην Εκκλησία
σημαίνει ( implies ) συμμετοχή στην Πεντηκοστή.
π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ 1
Αρχικά η Πεντηκοστή ήταν η δεύτερη από τις τρεις μεγάλες ετήσιες ιεραποδημητικές πανηγύρεις του λαού Ισραήλ, που γιορταζόταν την 6η μέρα του τρίτου μήνα (Σιβάν = Μάιος / Ιούνιος), πενήντα μέρες δηλαδή μετά το Πάσχα. Ονομαζόταν και γιορτή των εβδομάδων, επειδή γιορταζόταν εφτά εβδομάδες μετά την πρώτη μέρα των Αζύμων, καθώς και γιορτή του Θερισμού των πρωτογεννημάτων, επειδή κλείνει την περίοδο της συγκομιδής των δημητριακών. Πρόκειται για μια αγροτική γιορτή που συνδέθηκε αργότερα με τα γεγονότα του Σινά και την ανάμνηση της παράδοσης του νόμου από το Θεό στους Ισραηλίτες.
Στην Καινή Διαθήκη, στο βιβλίο Πράξεις των Αποστόλων επιλέγεται από τον Θεό η ημέρα της Ιουδαϊκής γιορτής της Πεντηκοστής για την υποσχεθείσα από τον Χριστό κάθοδο του Αγίου Πνεύματος, του «Άλλου Παράκλητου»* 2. Ο Παράκλητος θα αποκάλυπτε στους μαθητές του Χριστού ολόκληρη την αλήθεια για το πρόσωπό Του 3 , μια αλήθεια που δεν μπορούσαν ακόμα να βαστάξουν και να γίνουν μάρτυρές της 4. Δυο βασικές λεπτομέρειες στο κείμενο των Πράξεων είναι ότι : «Όταν έφθασε η ημέρα της Πεντηκοστής, ήταν όλοι μαζί (οι μαθητές) συγκεντρωμένοι με ομοψυχία στο ίδιο μέρος» 5 καθώς επίσης ότι εκείνη την ημέρα «Στην Ιερουσαλήμ βρίσκονταν ευσεβείς Ιουδαίοι από όλα τα μέρη του κόσμου» 6. Ήταν ένα παγκόσμιο και ιστορικό γεγονός, ένα γιορτινό κάλεσμα (μια προσκυνηματική γιορτή θα μπορούσαμε να πούμε) για Ιουδαίους προσήλυτους οποιασδήποτε καταγωγής στην οικουμένη.
Σε αυτήν την γιορτινή ατμόσφαιρα ο Τριαδικός Θεός γέμισε το σπίτι που ήταν συναθροισμένοι οι μαθητές με μια « βίαιη πνοή » και πάνω στους μαθητές διαμοιράσθηκαν «πύρινες γλώσσες», γλώσσες που έμοιαζαν με φωτιά. Το σημείο που σαγήνευσε το πολυεθνικό παρευρισκόμενο πλήθος ήταν ότι «ο καθένας τους άκουγε τους αποστόλους να μιλάνε στη δική του γλώσσα», οδηγώντας τους με απορία στο συμπέρασμα : «όλοι εμείς, είτε ιουδαϊκής καταγωγής είτε προσήλυτοι, τους ακούμε να μιλούν στις γλώσσες μας για τα θαυμαστά έργα του Θεού» 7. Φυσικά δεν έλειψαν και αυτοί που «χλεύαζαν» και έλεγαν : «Ετούτοι πρέπει να’ ναι πολύ μεθυσμένοι» 8. Πιθανόν αγνοούσαν μέχρι εκείνη την στιγμή ότι η συγκεκριμένη γιορτή , ήταν το πανηγύρι του Παρακλήτου και οι καλεσμένοι στο γλέντι θα μεθούσαν με ένα «Άλλο» νέο κρασί, ένα κρασί όμως διαφορετικό από αυτό που συνηθίζουν να μεθάνε οι άνθρωποι. 9
Σε αυτό το πανηγυρικό μεθύσι το γεγονός των «γλωσσών» αποτελεί και σημείο μιας άλλης, νέας πραγματικότητας της επιστροφής στην ενότητα της ανθρωπότητας, που είχε ολοκληρωτικά διασπαστεί με τη σύγχυση των γλωσσών. Η «κάθοδος του Πνεύματος την Πεντηκοστή αντιστρέφει το αποτέλεσμα του πύργου της Βαβέλ. Στην Πεντηκοστή η πολλαπλότητα των γλωσσών δεν καταργήθηκε αλλά έπαψε να είναι η αιτία του χωρισμού όπως προηγουμένως, ο καθένας μιλούσε στη δική του γλώσσα, αλλά με τη δύναμη του Πνεύματος ο καθένας μπορούσε να καταλάβει τους άλλους». 10
Η Παρουσία του Θεού βέβαια ήταν έντονη και στο λαό Ισραήλ. Στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχει πλήθος εμφανίσεων της Παρουσίας του Θεού, συχνότερα όμως σε συγκεκριμένους ανθρώπους (άνδρες και γυναίκες, προφήτες, βασιλιάδες, κριτές, κτλ) ωστόσο όχι και τόσο γενικευμένα. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο λαός Ισραήλ ζούσε μεταξύ φόβου και προσμονής όσον αφορά την Παρουσία του Θεού, σε σημείο να τρέμουν μέχρι και τους ανθρώπους που τους άγγιζε η χάρη Του. Αυτό πιθανότατα να οφείλεται στην αδικία και την ειδωλολατρία που είχε εκπέσει ο λαός Ισραήλ από την μια και από την άλλη γιατί στην Βιβλική παράδοση «κανείς δεν μπορούσε να δει το πρόσωπο του Θεού και να ζήσει» 11, μέχρι που σαρκώθηκε ο Λόγος στο πρόσωπο του Χριστού και έγινε ορατή η εικόνα του αοράτου Θεού.
Ένα παράδειγμα : Όταν ο Μωυσής κατέβαινε από το όρος Σινά και οι δυο πλάκες του νόμου ήταν στα χέρια του, δεν ήξερε ότι το δέρμα του προσώπου του είχε γίνει λαμπερό όση ώρα μιλούσε με το Θεό, και ακτινοβολούσε. Ο Ααρών και όλος ο λαός κοίταξαν το Μωυσή, και είδαν ότι το δέρμα του προσώπου του έλαμπε` γι’ αυτό φοβόντουσαν να τον πλησιάσουν. Παρόλο τον φόβο τους ο Μωυσής τους καθησυχάζει και τους καλεί κοντά του για να τους ανακοινώσει τις εντολές του Γιαχβέ, αμέσως όμως μετά την συνομιλία μαζί τους βάζει και τα ορατά όρια της Παρουσίας , γι’ αυτό και σκεπάζει το πρόσωπό του με ένα κάλυμμα μετά από κάθε συνομιλία μαζί τους, τα μάτια τους δεν άντεχαν περισσότερο φως, γιατί η λαμπρότητα εκείνης της διαθήκης (Παλαιάς) ήταν πρόσκαιρη, είχε την μυρωδιά του θανάτου και έφερνε τον θάνατο και δεν μπορούσε να συγκριθεί με την δόξα και την λαμπρότητα της νέας διαθήκης (Καινής), με το ευωδιαστό εκείνο άρωμα που προέρχεται από τη Ζωή και δίνει ζωή. 12
Συμπεραίνουν μεν οι Ισραηλίτες ότι τελικά «είναι δυνατόν ο Θεός να μιλάει με τον άνθρωπο κι ο άνθρωπος να εξακολουθεί να ζει», αλλά εξακολουθούν και συντηρούν τον φόβο τους ομολογώντας : «Τώρα όμως γιατί να πεθάνουμε; Θα μας εξαφανίσει αυτή η μεγάλη φωτιά! Αν συνεχίσουμε ν’ ακούμε τη φωνή του Κυρίου, του Θεού μας, είναι βέβαιο ότι θα πεθάνουμε. Ποια ανθρώπινη ύπαρξη άκουσε τη φωνή του αληθινού Θεού να μιλάει μέσα από την φωτιά, όπως εμείς, και έζησε;»13 Ο Παύλος συμπληρώνει ότι ακόμα και ο Μωυσής ήταν γεμάτος φόβο και τρόμο 14 παρόλο που ζούσε την Παρουσία του Θεού σε τέτοιο βαθμό, που ο Γιαχβέ πήρε από το πνεύμα που του είχε δώσει και έδωσε από αυτό –το ίδιο- και στους εβδομήντα πρεσβυτέρους` αυτοί άρχισαν αμέσως να προφητεύουν. Στην ένσταση του Ιησού του Ναυή που του ζήτησε να τους εμποδίσει να συνεχίσουν να προφητεύουν , ο Μωυσής απάντησε με τα εξής λόγια : «Μακάρι να έδινε ο Κύριος το Πνεύμα του σε όλο το λαό και να τους έκανε προφήτες!» 15 Ο Μωυσής ουσιαστικά ήθελε, πρόσμενε αλλά και προφήτευσε αυτό που θα γινόταν κατά την ημέρα της Πεντηκοστής με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος.
Αυτή η κατάσταση μεταξύ φόβου και προσμονής βρίσκει την πληρότητα της στις έσχατες μέρες του λαού Ισραήλ, όπου και εκπληρώνεται η προφητεία του Ιωήλ` μια προφητεία που αναφέρει στο πρώτο του κήρυγμα (μετά την δωρεά του Αγίου Πνεύματος) και ο Πέτρος στους παρευρισκομένους Ιουδαίους και όσους βρίσκονταν στην Ιερουσαλήμ : «Αυτό θα συμβεί στις έσχατες ημέρες, λέει ο Θεός: Θα χαρίσω πλουσιοπάροχα το Πνεύμα μου σε κάθε άνθρωπο….» 16
Αυτό που χρίζει της προσοχής μας είναι ότι η Εκκλησία ουδέποτε εγκλώβισε το Άγιο Πνεύμα σε «χαρισματικές» διδασκαλίες, περί δήθεν εκπλήρωσης της προφητείας του Ιωήλ σε μια σαρωτική δράση του Αγίου Πνεύματος στις έσχατες ημέρες των εθνών. Στον προφήτη Ιωήλ εκπληρώνεται η έναρξη της αδιάκοπης παρουσίας του Αγίου Πνεύματος στο εκάστοτε ιστορικό παρόν της ζωής της Εκκλησίας, μέχρι τα έσχατα.
Σημασία έχει ότι στο χαρμόσυνο γεγονός της Πεντηκοστής μας επισκέπτεται ολόκληρη η Αγία Τριάδα αδιαίρετη : Ο Πατήρ , δια του Υιού εν Αγίω Πνεύματι αγκαλιάζει ολόκληρη την Εκκλησία. Η Εκκλησία δοξάζει τον Τριαδικό Θεό για αυτό που είναι και όχι για τα δώρα που κρατάει στα χέρια Του.
Η Εκκλησία δεν δέχτηκε να «στραγγαλίσει» τα δώρα του Αγίου Πνεύματος μέσα σε ασφυκτικές «χαρισματικές» ομάδες που ερμηνεύουνε το σημείο των γλωσσών σαν το μείζον εργαλείο σωτηρίας και μοναδικής προϋπόθεσης μετοχής στην Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Ούτε είδε την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος μεταξύ δυο εκπορεύσεων – καθόδων (μιας πρώτης και μιας έσχατης), μέσα από ένα ιστορικό χάσμα ορφάνιας 19 αιώνων, μιας αποχής-άρνησης-απουσίας του Αγίου Πνεύματος, από την ζωή της Εκκλησίας. Το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα σε μια γενέθλια κάθοδο για την Εκκλησία κατά την ημέρα της Πεντηκοστής , σαν μια αδιάκοπη οικουμενική και ιστορική έναρξη ανοίγματος – μαρτυρίας σε όλη την κτίση. Η ορθόδοξη αγιογράφηση της Πεντηκοστής με τους αποστόλους ( και τον Παύλο μαζί ) να κάθονται κυκλικά γύρω από ένα ανοιχτό πέταλο, έχω την εντύπωση ότι αποτελεί την καλύτερη ερμηνεία που θα μπορούσε να δοθεί για το άνοιγμα της Εκκλησίας στις εσχατιές του κόσμου και την εναρκτήρια ιστορική παρουσία και διαδρομή του Αγίου Πνεύματος στην ζωή της.
«Το Πνεύμα-Παράκλητος ενοικεί πλέον στην Εκκλησία…και η Εκκλησία συνεχίζει την πορεία της…» 17 με την επίγνωση όμως ότι το «Πνεύμα δεν βρίσκεται στη χούφτα κανενός, αλλά έρχεται, κατέρχεται, επισκέπτεται` και – θα πρόσθετα – αρνείται, κατά περίπτωση, να έρθει, να κατέλθει, να επισκεφθεί» 18 . Δεν θα πρέπει να μας επισκιάζει ο φόβος του θανάτου στο άκουσμα της παρουσίας του Τριαδικού Θεού στην ζωή μας όπως ο λαός Ισραήλ που άκουγε την φωνή Του και παρακαλούσε να μην ακούσει άλλη λέξη 19 αλλά ούτε και η προσμονή της να περιορίζεται σεχταριστικά στα «σημεία» δώρα της καθόδου Του. Ο Χριστός σαρκώθηκε και μας χαρίστηκε! Η εικόνα του αοράτου Θεού υπάρχει πλέον και μπορούμε να την ψηλαφίσουμε…αν και ποτέ δεν έπαψε ολοκληρωτικά να μας κατακλύζει ο επικείμενος φόβος να μας κάψει η φωτιά του Αγίου Πνεύματος` τα παραδείγματα σε Παλαιά και Καινή Διαθήκη είναι άφθονα, παρόλα αυτά προσμένουμε αυτήν την φωτιά του Αγίου Πνεύματος. Το ερώτημα είναι : η φωτιά τελικά θα πέσει, για να μας ζεστάνει ή για να μας κάψει ; Έχω την εντύπωση ότι και τα δύο μπορούν να μας φανούν ωφέλιμα, όταν εμείς «είμαστε ευγνώμονες που μας προσφέρεται μια ασάλευτη βασιλεία, και λατρεύουμε το Θεό με τρόπο ευάρεστο, με σεβασμό και ευλάβεια, γιατί ο Θεός είναι φωτιά που κατακαίει» 20. Προφανώς προσμένουμε φωτισμό όταν πενήντα ημέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού γονατίζουμε για λίγα λεπτά στον εσπερινό της Πεντηκοστής… και το βέβαιο είναι ότι ο Τριαδικός Θεός χαρίζεται με την επίκλησή μας σε όλους μας ως Δωρεοδότης , όχι για να μείνουμε ειδωλολατρικά κολλημένοι στα δώρα-σημεία Του (γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να τον λησμονήσουμε πέφτοντας σε έναν πνευματικό αυτοερωτισμό) , αλλά για να αγαπήσουμε περισσότερο Αυτόν που σαρκώθηκε και να γίνουμε μάρτυρές του – σαν Εκκλησία - σε όλη την κτίση.
Γιατί «η Εκκλησία - όπως λέει και ο μέγας Φλωρόφσκυ - είναι μια με την Πεντηκοστή, που ήταν η ημέρα της θαυμαστής θεμελιώσεως και των γενεθλίων της Εκκλησίας, οπότε όλες οι προφητείες γι΄ αυτήν εκπληρώθηκαν. Σ’ εκείνη την «τρομερή και ακατανόητη γιορτή» το Πνεύμα – ο Παράκλητος κατέρχεται και ενοικεί μέσα στον κόσμο, όπου ποτέ πριν δεν ήταν παρών κατά τον τρόπο που αρχίζει τώρα να ενοικεί».21
1. π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, Δημιουργία και Απολύτρωση, σελ.213, εκδ. Π.Πουρναρά
*( Όλα τα βιβλικά χωρία προέρχονται από την νέα μετάφραση της Αγίας Γραφής, της Βιβλικής εταιρίας ) 2. Ιωάννης 14:16 3. Ιωάννης 14 :26, 15:26, 16:7-14 4. Ιωάννης 16:12 -15 5.Πράξεις 2:1 6. Πράξεις 2:5 7. Πράξεις 2:6-11 8. Πράξεις 2:13 9. Εφεσίους 5: 18
10. Επίσκοπος Κάλλιστος Ware,ο Ορθόδοξος δρόμος, σελ.110-111, εκδ. Επτάλοφος 11.Έξοδος 33:20 12. Έξοδος 34: 29-35, Κορινθίους 3:7-11, Κορινθίους 2:16 13. Δευτερονόμιον 5:24-26 14. Εβραίους 12:21 15. Αριθμοί 11:25-29 16. Πράξεις 2:16-17, Ιωήλ 3:5 17. π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, Αγία Γραφή, Εκκλησία , Παράδοσις, σελ.37-38, εκδ. Π. Πουρναρά 18.Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, Η Εκκλησία γίνεται όταν ανοίγεται, σελ. 146, εκδ. Εν πλώ 19.Εβραίους 12:18 20. Εβραίους 12:28 21. π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, Δημιουργία και Απολύτρωση, σελ.212-213, εκδ. Π. Πουρναρά
Γιώργος Κουτσοδιάκος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου