Μήνυμα της Συνάξεως των Προκαθημένων των πρεσβυγενών Ορθοδόξων Πατριαρχείων και της Εκκλησίας της Κύπρου

Μ Η Ν Υ Μ Α ΤΗΣ ΣΥΝΑΞΕΩΣ ΤΩΝ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΩΝ ΠΡΟΚΑΘΗΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΠΡΕΣΒΥΓΕΝΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ Φανάριον, 1-3 Σεπτεμβρίου 2011

Οἱ Προκαθήμενοι τῶν πρεσβυγενῶν Ὀρθοδόξων Πατριαρχείων καί τῆς παλαιφάτου Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας Κύπρου πρός τό πλήρωμα τῶν Ἐκκλησιῶν των καί πρός κάθε ἄνθρωπον καλῆς θελήσεως.

Ἀδελφοί ἀγαπητοί καί τέκνα προσφιλῆ, χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε!
«Εὐχαριστοῦμεν τῷ Θεῷ πάντοτε περί πάντων ὑμῶν μνείαν ὑμῶν ποιούμενοι ἐπί τῶν προσευχῶν ἡμῶν, ἀδιαλείπτως μνημονεύοντες ὑμῶν τοῦ ἔργου τῆς πίστεως καί τοῦ κόπου τῆς ἀγάπης καί τῆς ὑπομονῆς τῆς ἐλπίδος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Α’ Θεσ. 1, 2-3).

Ἀκολουθοῦντες τήν προτροπήν τοῦ Ἀποστόλου, καθ’ ἥν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Χριστοῦ «εἴτε πάσχει ἕν μέλος, συμπάσχει πάντα τά μέλη, εἴτε δοξάζεται ἕν μέλος, συγχαίρει πάντα τά μέλη» (Α’ Κορ. 12, 26), συνήχθημεν εἰς τήν καθέδραν τοῦ ἱστορικοῦ καί μαρτυρικοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τῇ προσκλήσει καί ὑπό τήν προεδρείαν τοῦ ἐν ἡμῖν πρώτου τῇ τάξει καί τῇ τιμῇ, διά νά βιώσωμεν καί διαδηλώσωμεν τήν συνέχουσαν ἡμᾶς ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ (Β’ Κορ. 5,14) πάντοτε, καί ἰδιαιτέρως ὅλως ἐν ἡμέραις πειρασμῶν καί θλίψεων.

Συνήλθομεν ἐνταῦθα ἐπί τό αὐτό οἱ ἔχοντες τήν εὐθύνην τῆς ἡγεσίας καί διαποιμάνσεως τῶν παλαιφάτων καί ἱστορικῶν Ἐκκλησιῶν, τάς ὁποίας ἵδρυσαν οἱ Ἀπόστολοι τοῦ Χριστοῦ καί ἀνεκήρυξαν αὐτοκεφάλους αἱ Οἰκουμενικαί Σύνοδοι τῆς μιᾶς ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας, εἰς ἀναβίωσιν ἔθους παλαιοῦ, καί πρός ἀνταλλαγήν σκέψεων καί ἀντίδοσιν ἀγάπης καί στηριγμοῦ ἐξ ἀφορμῆς ὅσων συμβαίνουν κατ’αὐτάς εἰς τόν ἱστορικόν χῶρον τῆς γεωγραφικῆς περιοχῆς, εἰς τήν ὁποίαν ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἔταξε τάς Ἐκκλησίας μας ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων.

Κατά θείαν πρόνοιαν, ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἐγεννήθη ὡς ἱστορική πραγματικότης εἰς τόν χῶρον τῆς καλουμένης Μέσης Ἀνατολῆς. Ὁ ἱδρυτής καί τό θεμέλιόν της Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἐγεννήθη κατά σάρκα ἐν Βηθλεέμ τῆς Ἰουδαίας (Ματθ. 2,1), ὅπου ἐξέλεξε τούς Δώδεκα μαθητάς καί ἀποστόλους Του καί τούς ἀπέστειλε νά κηρύξουν τό Εὐαγγέλιόν Του ἀρχικῶς εἰς τόν χῶρον ἐκεῖνον (Ματθ. 10,6), ὅπου ἔπαθε καί ἀνέστη, καί  ὅπου ἱδρύθη ἡ πρώτη Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων, καί ἀπό ἐκεῖ εἰς «πάντα τά ἔθνη» (Ματθ. 28,19). Εἰς τόν χῶρον αὐτόν ἱδρύθησαν καί διέλαμψαν τά πρῶτα μεγάλα κέντρα τοῦ Χριστιανισμοῦ, αἱ Ἐκκλησίαι τῆς Ἀλεξανδρείας, τῆς Ἀντιοχείας, τῶν Ἱεροσολύμων καί τῆς Κύπρου, καί ἐθεμελιώθη τό σύστημα τῆς ὅλης ἑνιαίας καί ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας.

Εἰς τόν χῶρον τοῦτον ἔχει βαθείας τάς ρίζας της ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ὅλως δέ ἰδιαιτέρως ἡ ἁγία Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία. Ὁ χῶρος αὐτός καθηγιάσθη μέ τό αἷμα τῶν μαρτύρων τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καί τά δάκρυα τῶν ὁσίων της. Οὐδείς ἔχει τό ἠθικόν δικαίωμα νά παραβλέψῃ τοῦτο, καί κάθε κοσμική δύναμις ὑποχρεοῦται νά τό σεβασθῇ. Οἱ ἀνήκοντες εἰς τάς ἐκεῖ Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας χριστιανοί εὑρίσκονται ἐκεῖ ἀπό αἰώνων, καί οὐδεμία «ἐθνοκάθαρσις» ἤ «θρησκειοκάθαρσις» δύναται νά τούς μετακινήσῃ ἤ νά δυσχεράνῃ καθ’οἱονδήποτε τρόπον τήν ἐκεῖ ἐλευθέραν διαβίωσιν καί δρᾶσιν των, χωρίς νά παραβῇ τά πλέον στοιχειώδη δικαιώματα τοῦ ἀνθρώπου.

Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, ἀκολουθοῦσα τήν Βιβλικήν ἀρχήν «Τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καί τό πλήρωμα αὐτῆς» (Ψαλμ. 23,1), οὐδέποτε ἠμπόδισε λαούς ἄλλων θρησκευτικῶν πιστευμάτων νά συμβιώσουν μέ αὐτήν εἰρηνικῶς εἰς τόν ἴδιον χῶρον. Καί ὅταν ἀκόμη ἄλλα θρησκεύματα διά τῆς βίας κατέκτησαν τόν χῶρον τῆς ἀπό αἰώνων διαβιώσεώς της εὑρῆκε τρόπους προσαρμογῆς καί συνυπάρξεως εἰρηνικῶς μετά τῶν ἑτεροθρήσκων. Ἡ μισαλλοδοξία οὐδέποτε ἐχαρακτήρισε τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν.

Ἀτυχῶς, εἰς τήν ἐποχήν μας ἀνεπτύχθη καί ἔχει ὀξυνθῆ ὁ φόβος τοῦ Ἄλλου, τοῦ διαφορετικοῦ. Θῦμα αὐτῆς τῆς καταστάσεως τείνουν νά γίνουν καί αὐτοί οἱ ἴδιοι οἱ χριστιανοί, ἰδιαιτέρως εἰς τόν χῶρον τῆς Μέσης Ἀνατολῆς. Εἰς πολλάς περιπτώσεις οἱ χριστιανοί ἀντιμετωπίζονται ὡς πολῖται «δευτέρας κατηγορίας». Εἰς ἄλλας περιπτώσεις βεβηλώνονται ἤ καί καταστρέφονται οἱ τόποι τῆς λατρείας των, οἱ ὁποῖοι ἐνίοτε ἀποτελοῦν σπουδαῖα μνημεῖα πολιτισμοῦ, ἤ περιορίζεται ἡ τέλεσις τῶν θρησκευτικῶν ἀκολουθιῶν των καί ἡ ἐκπαίδευσις τοῦ κλήρου. Εἰς ὅλα αὐτά προστίθενται κατά καιρούς καί ἐπιθέσεις βίας φονικῆς κατά τῶν χριστιανῶν, προερχομένης ἀπό ἀκραίους φανατικούς θρησκευτικούς κύκλους. Αὐτονόητον βεβαίως εἶναι ὅτι καί οἱ χριστιανοί, ὁπουδήποτε καί ἄν εὑρίσκωνται, ὑποχρεοῦνται νά σέβωνται τούς τόπους λατρείας τῶν ἄλλων θρησκευτικῶν κοινοτήτων.

Οἱ Ὀρθόδοξοι πιστεύομεν εἰς τόν λόγον τῆς Γραφῆς «ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τόν φόβον» (Α’ Ἰωάν. 4,18).

Δέν φοβούμεθα τόν Ἄλλον, οἱαδήποτε καί ἄν εἶναι ἡ πίστις του. Τόν ἐναγκαλιζόμεθα ὡς ἀδελφόν, καί ἀναμένομεν νά πράξῃ καί αὐτός τό ἴδιον δι’ἡμᾶς. Ἀλλά καί δέν παύομεν νά ἀξιῶμεν τήν προστασίαν, τήν ὁποίαν δικαιούμεθα ἀπό τά κράτη, εἰς τά ὁποῖα διαβιοῦμεν. Τοῦτο, πιστεύομεν, εἶναι ἡ μόνη λύσις τῶν προβλημάτων τῆς πολυπαθοῦς περιοχῆς τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, ἀλλά καί ὅλου τοῦ κόσμου.

Ἄς ἐντείνωμεν, λοιπόν, τόν διαχριστιανικόν καί τόν διαθρησκειακόν διάλογον τῆς καταλλαγῆς. Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἔχει ἤδη ἀπό ἐτῶν καθιερώσει τόν διαθρησκειακόν διάλογον μετά τῶν ἄλλων δύο μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν, συμφώνως καί πρός τήν σχετικήν ἀπόφασιν τῆς Γ’ Προσυνοδικῆς Πανορθοδόξου Διασκέψεως (1986). Ἐπικροτοῦμεν καί στηρίζομεν τήν προσπάθειαν αὐτήν, ἰδιαιτέρως εἰς τάς δυσκόλους αὐτάς ἡμέρας, κατά τάς ὁποίας συνταράσσει ἡ βία τήν περιοχήν, εἰς τήν ὁποίαν ἠκούσθη τό πρῶτον ἡ ἐντολή τῆς ἀγάπης καί τό μήνυμα τῆς εἰρήνης.

Ἀπευθυνόμενοι, λοιπόν, πρός τούς ἐν τῇ Μέσῃ Ἀνατολῇ καί τούς ἀνά τόν κόσμον πολιτικούς καί θρησκευτικούς ἡγέτας τούς καλοῦμεν εἰς τήν ἐκπόνησιν ἀρχῶν καί δεσμεύσεων εἰρηνικῆς συμβιώσεως τῶν πιστῶν τῶν διαφόρων θρησκευτικῶν παραδόσεων, καί δηλώνομεν ἀλληλέγγυοι πρός ὅσους ὑφίστανται διακρίσεις, βίαν καί διωγμούς. Συμπάσχομεν μέ τούς ταλαιπωρουμένους ἀπό τάς ἐκρήξεις βίας ἀδελφούς, μέ τά ἀθῶα θύματα τῶν πολεμικῶν συγκρούσεων καί μέ τά πλήθη τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι ὑποχρεοῦνται νά ἐγκαταλείψουν τάς ἑστίας των καί νά ἀκολουθήσουν τόν σκληρόν δρόμον τῆς μεταναστεύσεως. Κατανοοῦμεν τήν ἐπιθυμίαν καί ἀνάγκην τῶν λαῶν διά πολιτικήν ἐλευθερίαν καί προστασίαν τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων των καί καλοῦμεν τάς ἁρμοδίας κυβερνήσεις νά προβοῦν ἀμέσως εἰς τήν πλήρη ἐξασφάλισιν τῶν δικαιωμάτων τούτων. Ἡ Ἐκκλησία δέν ἀναμειγνύεται εἰς τήν πολιτικήν, ἀποδίδουσα «τά τοῦ Καίσαρος τῷ Καίσαρι καί τά τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ» (Ματθ. 22,21). Ἡ πολιτική ὡς μέθοδος ἀντιμετωπίσεως τῶν προβλημάτων τοῦ ἀνθρώπου ἀνήκει εἰς ἄλλους, καί ὄχι εἰς τήν Ἐκκλησίαν. Τά προβλήματα ὅμως καθ’ἑαυτά καί αἱ βασικαί ἀνθρωπολογικαί καί κοινωνιολογικαί ἀρχαί τῆς ἀντιμετωπίσεώς των δέν εἶναι δυνατόν νά ἀφήνουν ἀδιάφορον τήν Ἐκκλησίαν, ἰδιαιτέρως ὅταν προσβάλλωνται ἤ κινδυνεύουν ἡ ἀξιοπρέπεια καί ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ὡς «εἰκόνος τοῦ Θεοῦ» (Γεν. 1,26) καί ἡ «καλή λίαν» δημιουργία Του (Γεν. 1,31).

Τό τελευταῖον τοῦτο σημεῖον τῆς προστασίας τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος τείνει νά ὑποτιμηθῇ καί νά θεωρηθῇ δευτερευούσης σημασίας ὑπό τήν ἀσφυκτικήν πίεσιν τῶν πολιτικῶν, κοινωνικῶν καί οἰκονομικῶν προβλημάτων, τά ὁποῖα ταλανίζουν σήμερον τήν περιοχήν τῆς Μέσης Ἀνατολῆς. Ἀλλ’ἡ ἀντίληψις αὐτή καί ἐσφαλμένη εἶναι καί ἐπικίνδυνος. Ἡ καταστροφή τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος θά ἐκμηδενίσῃ τελικῶς τά τυχόν κοινωνικά καί οἰκονομικά ὀφέλη ἀπό οἱανδήποτε πολιτικήν ἀλλαγήν, διά τήν ὁποίαν διεξάγονται σήμερον ἀγῶνες ἐπί τιμῇ αἵματος πολλῶν. Τοῦτο μᾶς ὡδήγησεν εἰς τήν ἀπόφασιν νά υἱοθετήσωμεν τήν πρότασιν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὅπως προετοιμάσωμεν καί πραγματοποιήσωμεν συντόμως συνάντησιν θρησκευτικῶν ἡγετῶν τῆς περιοχῆς, κατά τήν ὁποίαν θά συμφωνηθῇ καί θά διακηρυχθῇ ἕν εἶδος οἰκολογικῆς «Χάρτας τῆς Μεσογείου». Διά τοῦ τρόπου αὐτοῦ ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ὄχι μόνον θά ἐκπληρώσῃ χρέος της ἔναντι τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί θά συμβάλῃ εἰς τήν εἰρηνικήν συνύπαρξιν καί συνεργασίαν τῶν θρησκειῶν τῆς σπαρασσομένης σήμερον ἀπό συγκρούσεις περιοχῆς τῆς Μεσογείου.

Ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ,

«Ἡ θλῖψις ὑπομονήν κατεργάζεται, ἡ δέ ὑπομονή δοκιμήν, ἡ δέ δοκιμή ἐλπίδα, ἡ δέ ἐλπίς οὐ καταισχύνει, ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐκκέχυται ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν» (Ρωμ. 5, 3-5).

Ἡ σκέψις καί ἡ καρδία μας εἶναι πλησίον ὅλων ὅσοι σήμερον ὑποφέρουν δεινῶς εἰς τήν περιοχήν τῶν Ἐκκλησιῶν μας, ὅσοι στεροῦνται τῆς ἐλευθερίας των καί τῶν θρησκευτικῶν δικαιωμάτων των εἰς ὅλον τόν κόσμον, ἰδιαιτέρως δέ εἰς τήν περιοχήν τῆς Μέσης Ἀνατολῆς. Οἱ θρησκευτικοί ἡγέται, οἱασδήποτε πίστεως καί ἄν εἴμεθα, ἔχομεν χρέος νά συμβάλωμεν μέ ὅλας τάς δυνάμεις μας εἰς τήν εἰρηνικήν συνύπαρξιν ὅλων τῶν θρησκευτικῶν κοινοτήτων εἰς τήν περιοχήν τῆς Μέσης Ἀνατολῆς. Ὁ χῶρος οὗτος πρέπει καί δύναται νά καταστῇ χῶρος εἰρήνης καί φιλίας ὅλων τῶν ἀνθρώπων.

Ταῦτα ἀπό τοῦ Κέντρου τούτου τῆς Ὀρθοδοξίας διαμηνύοντες πρός κάθε ἄνθρωπον καλῆς θελήσεως ἀσπαζόμεθα καί ἐπευλογοῦμεν πάντας ἐν ἀγάπῃ.

Ἐν Φαναρίῳ, τῇ 2ᾳ Σεπτεμβρίου 2011.

+ ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος

+ ὁ Ἀλεξανδρείας Θεόδωρος Β´

+ ὁ Ἀπαμείας Ἰσαάκ, ἐκ προσώπου τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἀντιοχείας κ.κ. Ἰγνατίου Δ´

+ ὁ Ἱεροσολύμων Θεόφιλος Γ´

+ ὁ Κύπρου Χρυσόστομος Β´