Θεολογικές Προσωπογραφίες με τίτλο «Νίκος Νησιώτης: Ο οικουμενικός θεολόγος της Ορθοδοξίας».

Με μεγάλη επιτυχία διοργανώθηκε στις 6 του μηνός Απριλίου από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου το 2^ο Συνέδριο της σειράς Θεολογικές Προσωπογραφίες με τίτλο «Νίκος Νησιώτης: Ο οικουμενικός θεολόγος της Ορθοδοξίας». Κατά την έναρξη του Συνεδρίου σύντομους χαιρετισμούς απηύθυναν: ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος ο οποίος περιέγραψε με συντομία την προσωπικότητα και το έργο του Νίκου Νησιώτη, επισημαίνοντας τη σπουδαιότητα της διαλογικού ύφους του ιδιαίτερα μάλιστα κατά την περίοδο την οποία ζούμε· ο κ. Λάμπης Νικολάου, Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, ο οποίος εξήρε τον ρόλο του Ν. Νησιώτη στο χώρο του ολυμπιακού αθλητισμού· ο κ Αθανάσιος Βασιελιάδης, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής, ο οποίος με προσωπικές μαρτυρίες ανέδειξε τη πολύπλευρη συμβολή του τιμώμενου θεολόγου στον χώρο του αθλητισμού, και ο  κ. Διονύσιος Γάγγας, εκπρόσωπος της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας, ο οποίος από την πλευρά του παρουσιάσε το όραμα του Ν. Νησιώτη για την οργανική διασύνδεση θρησκείας, φιλοσοφίας, αθλητισμού γενικότερα και ολυμπιακού ιδεώδους ειδικότερα. Τέλος στο χαιρετισμό του ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Δρ. Παντελής Καλαϊτζίδης σκιαγράφησε τους βασικούς σταθμούς του βίου και της πολύπλευρης σταδιοδρομίας του κορυφαίου νεοέλληνα στοχαστή. Το συνέδριο λάμπρυνε επίσης με την παρουσία της η σύζυγος του αείμνηστου θεολόγου κ. Μαρίνα Νησιώτη, η οποία με παρεμβάσεις της αναφέρθηκε σε προσωπικές στιγμές από την οικογενειακή ζωή, την αθλητική πορεία και την επιστημονική σταδιοδρομία του Ν. Νησιώτη.

Στην πρώτη πρωινή συνεδρία υπο την προεδρία του Δρ. Παντελή Καλαϊτζίδη, ο Μάριος Μπέγζος, Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής Αθηνών παρουσίασε δίκην χαιρετισμού εκ μέρους της Κοσμητείας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, το θέμα «Πνευματική και επιστημονική διαδρομή του Ν. Νησιώτη». Στην εισήγησή του ο ομιλητής παρουσίασε περιληπτικά τους βασικούς άξονες της θεολογικής και φιλοσοφικής συμβολής του Νίκου Νησιώτη (λ.χ. την προσωποκρατία, την κριτική αξιοποίηση του υπαρξισμού, την αφετηριακή τριαδολολογική του θεώρηση κλπ.) και τους νέους ορίζοντες που η σκέψη του άνοιξε για τον μετέπειτα νεο-ελληνικό στοχασμό. Στη συνέχεια ο Ηλίας Λιαμής Δρ. Θεολογίας – Μουσικός, Πρόεδρος της Συνοδικής Επιτροπής Καλλιτεχνικών εκδηλώσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος, ανέπτυξε το θέμα «“Ο άνθρωπος ως το σώμα του”: Ο Ν. Νησιώτης και το ολυμπιακό ιδεώδες». Στην εισήγησή του ο ομιλητής ανέπτυξε ορισμένες ανθρωπολογικές όψεις της σκέψης του Ν. Νησιώτη που συνδέονται άμεσα με τον τρόπο που ο θεολόγος αυτός αντιλαμβανόταν τον αθλητισμό, δίνοντας έμφαση αφενός στην εκ μέρους του κατανόηση του ανθρώπου ως καθολικής υποστάσεως (ο άνθρωπος είναι σώμα και ψυχή), όσο και στις προφητικές διατυπώσεις του νεοέλληνα στοχαστή σε σχέση με την κακομεταχείρηση του ανθρώπινου σώματος στο πλαίσιο του σύγχρονου συχνά εμπορευματοποιημένου επαγγελματικού αθλητισμού. Ο Νικόλαος Ασπρούλης, MasterΘεολογίας, Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών και του περιοδικού «Θεολογία», ανέπτυξε το θέμα «Η δυναμική του προσώπου: Σχόλια στην ανθρωπολογία και θεολογική προσωπολογία του Ν. Νησιώτη», όπου προσπάθησε να περιγράψει με συντομία το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η ανθρωπολογική σκέψη του Νησιώτη, την μέθοδο και τις πηγές της εκ μέρους του διαπραγμάτευσης του όλου ζητήματος, αναδεικνύοντας τους βασικούς άξονες κατανόησης του περί του ανθρώπου ερωτήματος, ολοκληρώνοντας την εισήγησή του με μια σύντομη κριτική αξιολόγηση και διαλογική συνάντηση με κορυφαίους εκπροσώπους της θεολογικής γενιάς του ’60.

Στην πρώτη εισήγηση της δεύτερης πρωϊνής συνεδρίας υπο την προεδρία του Καθηγητή Μάριου Μπέγζου, ο Σταύρος Γιαγκάζογλου, Σύμβουλος Α’ Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού/ΙΕΠ, Διδάσκων στο ΕΑΠ, Διευθυντής περιοδικού «Θεολογία» ανέπτυξε το θέμα «Η πνευματολογική Χριστολογία του Ν. Νησιώτη». Στην ομιλία του ο εισηγητής προσπάθησε να περιγράψει συνοπτικά τις βασικές παραμέτρους της πνευματολογίας του Ν. Νησιώτη όπως αυτή αναπτύχθηκε σε σχέση προς την περί αγίας Τριάδος θεώρησή του, την πνευματολογική όψη της εκκλησιολογίας, την πνευματολογική διάσταση της λατρείας, τις συνέπειες της πνευματολογίας στην ανθρωπολογία, και τη συμβολή της πνευματολογικής εκκλησιολογίας στην ενότητα των χριστιανών, όπως επίσης τις συνέπειες της πνευματολογικής κατανόησης της χριστολογίας της φύσεως σε σχέση προς το περιβάλλον και την οικολογία. Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ.Χρυσόστομος Σαββάτος, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Αθηνών, του οποίου το κείμενο λόγω της απουσίας του, ανέγνωσε ο π. Χρήστος Χαχαμίδης, Δρ. Θ., Μέλος του Δ.Σ. της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, ανέπτυξε το θέμα «Η συμβολή του Ν. Νησιώτη στην Οικουμενική Κίνηση». Στην εισήγησή του ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας παρουσίασε τη συμβολή του έλληνα θεολόγου, με την προσωπικότητα και το έργο του, στην εξέλιξη και ανάπτυξη της συνεργασίας των χριστιανικών Εκκλησιών, προσφέροντας μια συνοπτική εικόνα για το πως αντιλαμβανόταν τη χριστιανική ενότητα σε σχέση μάλιστα προς την ενότητα ολάκερου του κόσμου αλλά και πόσο σημαντική θεωρούσε τη συμβολή και το ρόλο της Ορθοδοξίας στην νοηματοδότηση της Οικουμενικής Κίνησης στο πλαίσιο του Παγκοσμόου Συμβουλίου Εκκλησιών. ΟΣτέλιος Τσομπανίδης, Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., μίλησε με θέμα «Η δυναμική εκκλησιολογία του Ν. Νησιώτη». Στην ομιλία του ο εισηγητής σημείωσε ότι από πολύ νωρίς ο Νησιώτης θα υπηρετήσει μια δυναμική εκκλησιολογία που έχει καθολική και οικουμενική διάσταση. Στη συνέχεια περιέγραψε τους δύο τρόπους (περιληπτικό, αποκλειστικό) με τους οποίους ο Νησιώτης θεωρεί ότι γίνεται κατανοητή η αξίωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας ότι αυτή αποτελεί την μία, αγία, καθολική και αποστολική Εκκλησία. Σύμφωνα με τον ομιλητή ο Νησιώτης δεν έθετε στο ίδιο επίπεδο όλες τις Εκκλησίες και υπερβαίνοντας την παλαιά αιρεσιολογία, απείχε πολύ από παλαιές ομολογιακές αγκυλώσεις λαμβάνοντας υπόψη του τη νέα πραγματικότητα της «κοινότητας των Εκκλησιών» οι οποίες βρίσκονται καθ’ οδόν προς την τέλεια πραγμάτωσή της. Επιπλέον, ο Νησιώτης προχωρώντας στις συνέπειες που έχει στην Εκκλησιολογία η επικλητική πνευματολογία σε συνδυασμό με την οντολογική, δυναμική προσέγγιση της ενότητας ως ενοποιητικής διαδικασίας, αναγνωρίζει ότι πέρα από τα κανονικά όρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας υπάρχει μια εκκλησιαστική πραγματικότητα που την ονομάζει «εκκλησιαστικότητα» περιγράφοντας μάλιστα τα στοιχεία που την χαρακτηρίζουν (τα μυστήρια, τη δογματική πίστη—ιδιαίτερα το Σύμβολο Νικαίας-Κωνσταντινουπόλεως ως έκφραση της κοινής αποστολικής πίστης—, και την ιεραποστολική και ευαγγελική-διακονική δραστηριότητα, μαζί βέβαια με τη μετοχή στην εσχατολογική ελπίδα). Στην πρώτη απογευματινή συνεδρία υπο την προεδρία του Δρ. Σταύρου Γιαγκάζογλου, ο π. Γρηγόριος Edwards, Δρ.Θ., Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, ανέπτυξε το θέμα «Η θεολογία της Ιεραποστολής στο έργο του Ν. Νησιώτη». Στην εισήγησή του ο ομιλητής αφού παρουσίασε το πλαίσιο ανάδυσης του οικουμενικού ενδιαφέροντος για την ιεραποστολή, θα αναλύσει με βάση δυο, σχετικά με το θέμα, κείμενα του Νησιώτη τον τρόπο που αυτός αντιλαμβανόταν την ιεραποστολή, επισημαίνοντας έτσι τους βασικούς άξονες (τριαδολογία-πνευματολογία-εκκλησιολογία) θεμελιώσης της ιεραποστολής και τη σχέση της τελευταίας προς την ποθούμενη ενότητα. Ο Γεώργιος Βλαντής, Master Συγκριτικής Φιλοσοφίας της θρησκείας, επιστημονικός Συνεργάτης του Τμήματος Ορθόδοξης Θεολογίας Πανεπιστημίου του Μονάχου και της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, ανέπτυξε το θέμα «Ορθόδοξη θεολογία και φιλοσοφία σε διάλογο: Πίστη και σκέψη στο Ν. Νησιώτη». Στην ομιλία του ο εισηγητής αφου σημείωσε στις βιωματικές προϋποθέσεις που θα προσδιορίσουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνεται κατανοητή η σχέση θεολογίας και φιλοσοφίας (πολυμάθεια, σπουδές κλπ.) θα επισημάνει τη θεολογική αφετηρία (εκκλησιαστική παράδοση) και τους όρους του διαλόγου αυτού, κάνοντας λόγο για την κριτική πρόσληψη του υπαρξισμού, το ακατάληπτο και τον περσοναλισμό ως όρους θεογνωσίας, για το νόημα της φιλοσοφίας της θρησκείας, την κριτική της δυτικής σκέψης και την εκ μέρους του Νησιώτη πρόσληψη του χριστιανικού ελληνισμού. Ο Θανάσης Παπαθανασίου, Δρ. Θεολογίας, Αρχισυντάκτης του περιοδικού Σύναξη, και διδάσκων στο ΕΑΠ, ανέπτυξε το θέμα «Ν. Νησιώτης και θεολογίες της συνάφειας. Εννοήσεις της αλήθειας, της μαρτυρίας, της πράξης και της παράδοσης», όπου σημείωσε ότι ο Νησιώτης εισήγαγε πρώτος την έννοια «συναφειακός» στη θεολογία, ένας όρος που δηλώνει ποικίλες εκφράσεις της θεολογίας σύμφωνα με τις οποίες είτε το ευαγγέλιο πρέπει να σαρκώνεται στο εκάστοτε παρόν, είτε ότι κάθε συνάφεια αποτελεί απειλή για την αλήθεια. Ο ομιλητής σημείωσε ότι ο Νησιώτης θα διαφωνήσει με την δεύτερη εκδοχή, ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζει τα αιτήματα των συναφειακών θεολογιών ως ουσιώδη για την αυθεντικότητα του χριστιανισμού, διατυπώνοντας έτσι προτάσεις για τη γόνιμη συνάντηση του τελευταίου με τον κόσμο.

Στην τελευταία συνεδρία υπο την προεδρία του Καθηγητή Στέλιου Τσομπανίδη, ο Παντελής Καλαϊτζίδης, Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, Διδάσκων στο ΕΑΠ και στο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου Παρισίων και Επισκέπτης ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, ανέπτυξε το θέμα «Πολιτική θεολογία στο έργο του Νησιώτη». Στην εισήγησή του ο ομιλητής επισήμανε καταρχάς την εκ μέρους του Νησιώτη ανακαινιστική και εσχατολογική κατανόηση της παράδοσης ως την κατάλληλη στάση απέναντι στα νέα θεολογικά ρεύματα της εποχής του και ειδικά την πολιτική θεολογία. Ο Νησιώτης, σύμφωνα με τον ομιλητή, χωρίς να ταυτίζεται απόλυτα με τα προτάγματα της πολιτικής θεολογίας ή της ακόμη ριζοσπαστικότερης μαύρης θεολογίας, φαίνεται εντούτοις να αντιμετωπίζει με συμπάθεια και κατανόηση τα ζητήματα και τα αιτήματα που αυτές οι μορφές συναφειακής θεολογίας θέτουν. Στην προοπτική αυτή η εισήγηση θα αναδείξει την διαχρονική ταλάντευση του Νησιώτη ανάμεσα στην κατάφαση στην πολιτική θεολογία και τη θεολογία της απελευθέρωσης από τη μια και στην μερική άρνηση ή απόρριψή τους από την άλλη. Το συνέδριο ολοκληρώθηκε με την ανάγνωση από την Λεκτόρα του ΑΠΘ, Αικατερίνη Τσαλαμπούνη, μέλος του Δ. Σ. της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών, της εισήγησης του JurgenMoltmann, Καθηγητή του Πανεπιστημίου του Tubingen με τίτλο «Η χαρά της Αναστάσεως στο έργο του Ν. Νησιώτη». Στην εισήγησή του, που απέδωσε στα ελληνικά ο Δρ. Θεολογίας Πέτρος Γιατζάκης, ο κορυφαίος Γερμανός θεολόγος με βάση ένα σχετικό κείμενο του Νησιώτη όπου θα κάνει λόγο για την χαρά της Αναστάσεως ως δοξολογική έκφραση της πίστεως, επιχείρησε να συμπληρώσει τη χαρά αυτή της Αναστάσεως με την χαρά του Θεού ανασύροντας  από το δικό του έργο, τη θεολογία της χαράς που έγραψε το 1971, προχωρώντας έτσι σε μια σύγκριση με την ορθόδοξη θεολογία του αείμνηστου Νίκου Νησιώτη και κλείνοντας με μία αναδρομή στη διδασκαλία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης για τη «χαρά του Θεού», εμπλουτισμένη από την ορθόδοξη υμνολογία του Πάσχα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το συνέδριο παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, και ομάδα φοιτητών από τις Θεολογικές Σχολές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης όπως επίσης και των Πανεπιστημίων του Λίβερπουλ (Μ. Βρετανία) και Leuven (Βέλγιο), που πραγματοποιούσαν εκπαιδευτική επίσκεψη στην Ελλάδα συνοδεύομενοι από τους καθηγητές Reimund Bieringer, Dominika Kurek-Chomycz και Malou Ibita, καθώς και από τη Λέκτορα της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ κ. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη.