π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης:Οι Άγιοι Ανάργυροι και η ιατρική

α)Στα ιπποκρατικά κείμενα αναφέρεται ότι δεν είναι δυνατόν κάποιος να γνωρίζει την ιατρική, εάν δεν γνωρίζει "τι εστιν άνθρωπος", ποιες οι αιτίες της δημιουργίας του, ποια η σχέση του με αυτά που τρώει και πίνει, αλλά και ποιες οι συνήθειές του και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Παράλληλα αποδίδεται μεγάλη σπουδαιότητα στην προσωπικότητα του ιατρού. Ο ιατρός είναι "φιλόσοφος ισόθεος", λέει ο Ιπποκράτης, που πρέπει να διακρίνεται για "αφιλαργυρίην, εντροπήν, ερυθρίασιν, καταστολήν, δόξαν, κρίσιν, ησυχίην, απάντησιν, καθαριότητα, ...αδεισιδαιμονίην, υπεροχήν θείην". Φαίνεται ότι ο ιατρός έχει ανάγκη μιας ευρύτερης ανθρωπιστικής παιδείας και πνευματικής καλλιέργειας, για να επιτελεί με νοητική διαύγεια το έργο του.
β)Η ιατρική ως επιστήμη είναι φυσικό να προτάσσει την αντικειμενική γνώση, η οποία έχει κάποια απολυτότητα. Και ενώ στις άλλες λεγόμενες "θετικές επιστήμες" η πρόταξη της αντικειμενικής γνώσης δεν φαίνεται να έρχεται σε άμεση αντίθεση με το πρόσωπο, στην ιατρική, που καλείται να αντιμετωπίσει προσωπικά τους ανθρώπους, η πρόταξή της έχει άμεση επίπτωση στη σωστή θεώρηση του προσώπου. Αυτό άλλωστε γίνεται αισθητό στην ιατρική κοινότητα, αφού λέγεται συχνά ότι: "Δεν υπάρχουν ασθένειες αλλά συγκεκριμένοι ασθενείς". Η αντίληψη αυτή βρίσκεται πιο κοντά στη θεολογία της Εκκλησίας, η οποία αντιμετωπίζει, εάν χρειαστεί, εξατομικευμένα τους ανθρώπους.
γ)Οι άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός, που τιμούνται την 1η Ιουλίου, όπως εξάλλου και όλοι οι άγιοι ανάργυροι, δεν διέθεταν μόνο όλες τις προϋποθέσεις του ικανού ιατρού, έτσι όπως τον περιγράφουν τα ιπποκρατικά κείμενα, αλλά και τις υπερέβαιναν. Τιμούσαν τον "κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν Θεού" πλασμένο άνθρωπο, αναγνωρίζοντας τη θεία του καταγωγή.
δ)Οπότε η πίστη τους συνέβαλε στο να βλέπουν καθαρά ποιος είναι ο άνθρωπος και ποια η αξία του. Διακρίνονταν ακόμη για την εσωτερική ησυχία, αφού η χάρη του Θεού είχε αλλοιώσει πνευματικά την καρδιά τους. Δεν ήταν δεισιδαίμονες, όπως τους κατηγορούσαν, αλλά με βαθιά πίστη στον Θεό και ανιδιοτελή αγάπη στους ασθενείς θεράπευαν τις αρρώστιες τους.ε)Εκεί όμως που διακρίνεται σαφέστατα η υπέρβαση των ιπποκρατικών αρχών από τους χριστιανούς είναι η οικονομική διάσταση. Ενώ ο Ιπποκράτης ομιλεί για "αφιλαργυρία", οι άγιοί μας δεν δέχονταν καθόλου χρήματα κατά την άσκηση της ιατρικής τους, γι' αυτό και τους δόθηκε το προσωνύμιο "ανάργυροι". Γράφει ο Συναξαριστής: "Oύτοι οι Άγιοι, ήτον κατά τους χρόνους Kαρίνου και Nουμεριανού των αυταδέλφων βασιλέων εν έτει 284. Eκατάγοντο δε από την μεγαλόπολιν Pώμην. Aυτάδελφοι δε όντες, εμεταχειρίζοντο και οι δύω την αυτήν τέχνην της ιατρικής, και ιάτρευον, όχι μόνον τους ανθρώπους, αλλά και τα κτήνη και άλογα ζώα. Διά μισθόν δε της ιατρείας εζήτουν, το να πιστεύουν εις τον Xριστόν οι ιατρευόμενοι, χωρίς να παίρνουν από αυτούς άλλο τι πράγμα γήινον. Διαβαλθέντες λοιπόν εις τον βασιλέα Kαρίνον, ...αυτοί οι ίδιοι επήγαν αυτόκλητοι και παρέδωκαν τον εαυτόν τους εις τας χείρας του βασιλέως".
στ)Εντύπωση δεν προξενεί μόνο το γεγονός ότι ήσαν υπεράνω χρημάτων, αλλά και η ειλικρίνεια απέναντι στις αρχές. Όταν πληροφορήθηκαν τις καταγγελίες έσπευσαν να παραδοθούν, για να μην υποφέρουν άλλοι αντί αυτών. Ο θάνατός τους όμως δεν προήλθε από τις διαταγές του βασιλιά, αλλά από τον φθόνο του δασκάλου τους. "Ύστερον δε ο της ιατρικής τέχνης των Aγίων διδάσκαλος, φθονήσας αυτούς διά την δόξαν και προκοπήν, οπού είχον, ανέβασεν αυτούς επάνω εις ένα βουνόν, με σκοπόν τάχα διά να μαζώξουν ιατρικά βότανα, εκεί δε σηκωθείς ο δόλιος επάνω εις τους Aγίους, εθανάτωσεν αυτούς με τας πέτρας", καταλήγει ο Συναξαριστής.

ζ) Ο Μ. Βασίλειος συνδέοντας τη σωματική με την πνευματική υγεία αναφέρει το παράδειγμα του Χριστού, ο οποίος άλλοτε θεράπευσε κάνοντας πηλό και προτρέποντας για πλύσιμο στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ, άλλοτε δώριζε την υγεία αμέσως με μόνη τη θέλησή του, ενώ σε άλλες περιπτώσεις άφηνε τους ασθενείς να αγωνίζονται με τις ασθένειές τους, για να γίνονται "δοκιμότεροι" απέναντι στον πειρασμό. Ο Χριστός ακόμη έδωσε την εντολή στους μαθητές του: Να θεραπεύετε τους αρρώστους, να ανασταίνετε νεκρούς, να κάνετε καλά τους δαιμονισμένους, "δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δότε" (Ματθ. 10,8). Την εντολή αυτή τήρησαν με συνέπεια πλείστοι άγιοι, κυρίως όμως οι άγιοι ανάργυροι.

Εφημερίδα “Μακεδονία της Κυριακής”

1^η Ιουλίου, 2012