Μαρία Χατζηαποστόλου: «Η Χώρα του Αχωρήτου»

-Από το σκοτάδι του θανάτου στη γη της ελευθερίας-

     Πώς αλλιώς παρά ως γη που συνάντησε τον ουρανό, μπορεί να χαρακτηριστεί η Θεοτόκος. Μια γυναίκα που μ’ ελεύθερη βούληση αποδέχθηκε να γίνει η γέφυρα κτιστού-ακτίστου, κάνοντάς μας μετόχους της Ουράνιας Βασιλείας. Ένας άνθρωπος που έτεκε τον ίδιο το Θεό. Μια Χώρα που χώρεσε τον Αχώρητο. Καθώς, «Η Θεοτόκος, λοιπόν, ως αχωρητοχώρα ή αχωρητοχωρίον του αχωρητοχωρήτου Υιού της βιώνει και συνάμα φανερώνει, πρώτη αυτή, το θαυματουργικό γεγονός, το μυστήριο του Χριστού, του σαρκωμένου Λόγου, και της Εκκλησίας».[1] Με τη Σάρκωση έχουμε την επανάκληση του ανθρώπινου γένους στη ζωή με την προσδοκία της Αναστάσεως και το μυστήριο αυτό δεν είναι πλέον ξένο προς εμάς.

     Ο μεγάλος συγγραφέας μας Νίκος Καζαντζάκης φανερώνοντας την οντολογική διάσταση της Γεννήσεως του Θεανθρώπου, αναγνωρίζει τον σημαίνοντα ρόλο της στο σχέδιο της θείας Οικονομίας, καθώς για εκείνον η Θεοτόκος είναι: «Μάνα· γιατί νιώθει πως βγήκε από τα εφήμερα σπλάχνα της κάτι το αθάνατο…».[2] Στην ίδια κατεύθυνση ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας τονίζει πως η Θεοτόκος σώζει, δοξάζει και αγιάζει την Αγία Τριάδα, υπό την έννοια της αναγνωρίσεως της δυνατότητας σωτηρίας εκ μέρους του ανθρώπου του Θεού.[3]

     Κατά τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό[4] από εκείνη γεννήθηκε ο Σαρκωμένος Λόγος, ο οποίος προσέλαβε τη φθαρτή μας φύση, αφθαρτοποιώντας την. Μέσα από τον άνθρωπο λοιπόν και την ελεύθερη συγκατάνευσή του η σωτηρία και όχι δίχως εκείνον. Σώμα ελευθερίας, που γεννά την ίδια τη Ζωή, καταργώντας το θάνατο. Με τη ζωή της αποτελεί για εμάς πρότυπο ελευθερίας. Με την Κοίμησή της μας άνοιξε και πάλι το δρόμο της ζωής, φανερώνοντάς μας πως ο θάνατος δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή μιας νέας ζωής. Ο θάνατος πλέον λογίζεται ως κοίμηση, ως προσμονή της Αναστάσεως. Κάθε φορά που μας σκιάζει ο φόβος του θανάτου, θυμούμενοι τη Θεοτόκο, τη μητέρα όλων μας, φωτιζόμαστε από την ελπίδα της ανέσπερης ζωής. Της ζωής εκείνης που ενώνει τα από πριν διεστώτα και εμάς όλους σε μια κοινωνία σχέσης και ζωής.

---

[1] Χρυσόστομου Σταμούλη, Θεοτόκος και ορθόδοξο δόγμα. Σπουδή στη διδασκαλία του Αγ. Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Θεσσαλονίκη 2003, εκδ. Το Παλίμψηστον, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 253.

[2] Νίκου Καζαντζάκη, Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, εκδ. Καζαντζάκη, Αθήνα 2007, σ. 207.

[3] Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Ομιλία Δ΄. Ἐν Ἐφεσῳ λεχθεῖσα πρός Νεστοριον, ἠνικα κατηλθον οἱ ἑπτά πρός τήν Ἅγιαν Μαριαν, PG 77, 992B: «Χαιροις, ἡ τόν ἀχωρητον χωρησασα ἐν μήτρᾳ ἅγια παρθενική· δι’ ἤς Τριάς ἁγιάζεται· δι’ ἤς σταυρός τίμιος ὀνομάζεται, καί προσκυνεῖται εἰς πάσαν τήν οἰκουμένην…». Για τον δοξασμό της Αγίας Τριάδας εκ μέρους του ανθρώπου Βλ. Χρυσόστομου Σταμούλη, Θεοτόκος και ορθόδοξο δόγμα. Σπουδή στη διδασκαλία του Αγ. Κυρίλλου Αλεξανδρείας, εκδ. Το Παλίμψηστον, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 233: «Συνοψίζοντας, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι η κυρίλλεια ερμηνεία της σχέσης Θεοτόκου και Εκκλησίας, ως απόλυτα χριστοκεντρική, διαφυλάσσει την ορθόδοξη περί Θεοτόκου διδασκαλία από εξάρσεις υπερτονισμού και υποτονικότητας. Παράλληλα, αναδεικνύει το πρόσωπο της Θεοτόκου ως κλειδί για την πορεία του μυστηρίου της θείας Οικονομίας και προβάλλει τη δυναμική συμμετοχή του ανθρώπινου παράγοντα που συνεργάζεται με τον προσκαλέσαντα Θεό. Η περί Θεοτόκου διδασκαλία όπως και η Εκκλησιολογία εντάσσονται στο πλαίσιο της Οικονομίας που συνδέεται άμεσα και λειτουργικά με την Τριαδολογία. Είναι ξεκάθαρο ότι για τον αλεξανδρινό, όπως και για το σύνολο των Πατέρων, η ορθόδοξη θεολογία είναι ακραιφνώς δοξολογική. Η δόξα του Θεού σημαίνει τη δόξα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Η όλη Τριάδα δοξάζει και δοξάζεται, καθώς η όλη Τριάδα ενεργεί το μυστήριο της ενανθρώπησης, του οποίου υπουργός είναι η Θεοτόκος Μαρία. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η δοξολογική θεολογία του Κυρίλλου προϋποθέτει το πρόσωπο της Θεομήτορος, η ανύμνηση του οποίου αποτελεί ταυτόχρονη ομολογία και συνεπώς δοξασμό της Τριαδικής Θεότητας».

[4] Ιωάννου Δαμασκηνού, Ομιλία 8, Ἐγκώμιον εἰς τήν κοίμησιν τῆς πανυμνητου καί ὑπερενδοξου εὐλογημένης Δεσποίνης ἠμων Θεοτόκου καί Ἀειπάρθενου Μαρίας, PG 96, 704C: «Καί προῆλθες ἐξ αὐτῆς εἰς Χριστός, εἰς Κύριος, εἰς υἱός Θεός καί ἄνθρωπος ὁ αὐτός, Θεός τέ ὁμου τέλειος, καί ἄνθρωπος τέλειος, ὅλος Θεός, καί ὅλος ἄνθρωπος, μία ὑπόστασις σύνθετος, ἐκ δυό φύσεων τελειῶν, θεότητος τέ καί ἀνθρωπότητος, καί ἐν δυό τελείας φυσεσι, θεοτητι τέ καί ἀνθρωποτητι· οὐ γυμνός Θεός, οὐδέ ψιλός ἀνθωπος, ἀλλ’ εἰς Υἱός Θεοῦ καί Θεός σεσαρκωμενος...».