Ολοκληρώθηκε η στρόγγυλη τράπεζα με θέμα: "Η θέση της θρησκείας στο δημόσιο χώρο"

Ολοκληρώθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία η στρόγγυλη τράπεζα που διοργάνωσε η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών στη Θεσσαλονίκη, με τη συνεργασία του Μεταπτυχιακού σεμιναρίου Μαθημάτων των Τομέων: "Δίκαιο, Οργάνωση, Ζωή και Διακονία της Εκκλησίας" και "Λατρείας, Αρχαιολογίας και Τέχνης" του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ, την Τρίτη 27 Μαρτίου 2012, στην αίθουσα συνεδριάσεων της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ, με θέμα: «Η θέση της θρησκείας στο δημόσιο χώρο». Στην εκδήλωση παρευρέθηκε πλειάδα καθηγητών και από τα δύο τμήματα της Θεολογικής Σχολής, καθώς και πολλοί μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες. Έγιναν ενδιαφέρουσες εισηγήσεις και ακολούθησε εποικοδομητική συζήτηση.

Μετά τις εισαγωγικές σκέψεις του συντονιστή της εκδήλωσης και αντιπροέδρου του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του Α.Π.Θ., καθηγητή Θεόδωρου Γιάγκου, το λόγο πήρε η κ. Έφη Φωκά, Δρ Κοινωνικών Επιστημών και Διευθύντρια του Φόρουμ για τις θρησκείες του London School of Economics που μίλησε από τη σκοπιά της Κοινωνιολογίας της Θρησκείας. Η κ. Φωκά παρουσίασε μια επισκόπηση της κατάστασης που επικρατεί στην Ευρώπη ως προς τη θέση που καταλαμβάνει η θρησκεία στο δημόσιο χώρο και ως προς τις συνθήκες υπό τις οποίες διεξάγεται ο σχετικός δημόσιος διάλογος που είχε ως αφετηρία κυρίως το ζήτημα της παρουσίας του Ισλάμ στην Ευρώπη, αλλά που σαφώς δεν περιορίζεται πλέον μόνο σε αυτό, καθώς σχετίζεται πλέον και με άλλα ζητήματα όπως με τη θρησκευτική εκπαίδευση και τη δημόσια χρηματοδότησή της. Ύστερα από αυτή τη γενική επισκόπηση η κ. Φωκά στράφηκε στην περίπτωση της Ελλάδος και αναφέρθηκε τόσο στο ζήτημα της θεωρίας της εκκοσμίκευσης όσο και στο ζήτημα της θέσης της θρησκείας στο δημόσιο χώρο και της σχέσης της με το έθνος και την εθνική ταυτότητα.

Στη συνέχεια ο κ. Κωνσταντίνος Κωτσιόπουλος, Επ. Καθηγητής του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας ΑΠΘ μίλησε με θέμα «Θρησκεία, Πολιτική και Πλουραλισμός». Ο κ. Κωτσιόπουλος υποστήριξε πως σε αντίθεση με τις προβλέψεις που υποστήριζαν ότι στην εποχή της νεωτερικότητας, της ύστερης νεωτερικότητας και της εκκοσμίκευσης το θρησκευτικό φαινόμενο επρόκειτο να εκλείψει ή να παρακμάσει, διαπιστώνεται, αντιθέτως, ότι επανέρχεται ισχυρότερο στο κοινωνικό-πολιτικό χώρο. Με βάση το γεγονός ότι η «κοινωνία των πιστών» ανήκει και στην κοινωνία των πολιτών» χωρίς μανιχαϊκούς διπολισμούς και διαιρέσεις, ο κ. Κωτσιόπουος υποστήριξε ότι μπορούμε να αντιληφθούμε τις σχέσεις θρησκείας και πολιτικής ως σχέσεις αγαστής συλλειτουργίας και συναλληλίας και όχι ως καταστάσεις χωρισμού και ανταγωνισμού. Αυτό μάλιστα ισχύει ιδιαίτερα για τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό ο οποίος βλέπει τον κόσμο και την κοινωνία ενωτικά και συνθεϊκά και όχι διαιρετικά και πολωτικά. Σύμφωνα μάλιστα με το Ι-52 άρθρο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος και το άρθρο 17 της Συνθήκης της Λισαβόνας γίνεται απολύτως σεβαστό, τόνισε ο κ. Κωτσιόπουλος, το καθεστώς των σχέσεων Εκκλησίας-Πολιτείας που επιθυμεί η κάθε χώρα μέλος της Ε.Ε να έχει στο θεσμικό της οικοδόμημα.

Το λόγο πήρε έπειτα ο κ. Δημήτριος Νικολακάκης, Λέκτωρ Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας ΑΠΘ, που ανέπτυξε το θέμα "Οι ιεροί κανόνες στην διελκυστίνδα των σχέσεων Πολιτείας-Εκκλησίας". Ο κ. Νικολακάκης υποστήριξε την άποψη ότι το το ζήτημα της θέσης των ιερών κανόνων στην ελληνική έννομη τάξη αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για τη θέση της θρησκείας στο δημόσιο χώρο και μια από τις πλέον κρίσιμες και νευραλγικές πτυχές των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας στην Ελλάδα. Απασχόλησε έντονα τόσο τη θεωρία όσο και τη νομολογία, που κατά καιρούς υποστήριξαν διάφορες απόψεις σχετικά με το εύρος ή την έκταση ισχύος των ιερών κανόνων εντός της ελληνικής επικράτειας. Στην εισήγησή του ο κ. Νικολακάκης πραγματευόμενος το συγκεκριμένο ζήτημα πρότεινε λύσεις στη βάση των διακριτών ρόλων Πολιτείας-Εκκλησίας.

Τέλος ο κ. Παντελής Καλαϊτζίδης, Δρ Θεολογίας, Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, μίλησε με θέμα: «Η Εκκλησία και η θεολογία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού χώρου στην εποχή της ύστερης νεωτερικότητας». Ο κ. Καλαϊτζίδης, αφού αναφέρθηκε εν συντομία τόσο στο πλαίσιο της σχετικής συζήτησης που καθορίζεται εν πολλοίς από το νεωτερικό πρόταγμα και από τις αλλαγές που έφερε η εκκοσμίκευση των κοινωνιών, όσο και στο ενδιαφέρον που παρουσιάζει η συζήτηση για τη θέση της θρησκείας στο δημόσιο χώρο στην Ευρώπη και την Αμερική, επικεντρώθηκε στην ελληνική περίπτωση αναπτύσσοντας μια θεολογική προβληματική (επί τη βάσει της χαλκηδόνιας χριστολογίας) για την υπό προϋποθέσεις παρουσία της Εκκλησίας στο δημόσιο χώρο (που δεν ταυτίζεται με τον κρατικό). Ο κ. Καλαϊτζίδης υποστήριξε ότι η Εκκλησία μπορεί να παρεμβαίνει στο δημόσιο χώρο, έχοντας επίγνωση των ορίων και των όρων αυτού του χώρου (ιδεολογική, θρησκευτική και αξιολογική ουδετερότητά του), και στο βαθμό που σέβεται τις αξίες που έχουν καθιερωθεί στο χώρο αυτό, μεταξύ των οποίων κεντρική θέση κατέχουν ο σεβασμός των θεμελιωδών κατακτήσεων της νεωτερικότητας και πρωτίστως των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των διακριτών ρόλων Εκκλησίας και πολιτείας. Τέλος αναφέρθηκε στην περίπτωση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα ως παράδειγμα που δοκιμάζει τις παραπάνω αρχές και προτεραιότητες.

Μετά το πέρας των εισηγήσεων πήραν το λόγο πολλοί από τους συμμετέχοντες, οι οποίοι έθεσαν ουσιαστικά ερωτήματα προς τους εισηγητές και έκαναν χρήσιμες και εποικοδομητικές προτάσεις και παρατηρήσεις. Από όλους δε, εκφράστηκε η ικανοποίηση για την πραγματοποίηση αυτής της εκδήλωσης, καθώς και η ευχή η προσπάθεια αυτή να συνεχιστεί.