της Θρησκευτικής Αγωγής
Εισαγωγικό σημείωμα (σελ.7-10)
Το παρόν σύγγραμμα αποτελεί την προσωπική μου αναζήτηση για την καθημερινή πρακτική της διδασκαλίας του μαθήματος των θρησκευτικών (: στο εξής ΜΘ). Βιώνοντας την απαξίωση της θρησκευτικής αγωγής, ειδικά στη βαθμίδα του Λυκείου, καθώς και την αποσύνδεση της από τα άλλα μαθήματα και την καθημερινότητα των μαθητών, εστίασα στη θεωρητική υποστήριξη των μεθόδων διδασκαλίας και προσέγγισης των μαθητικών αναγκών για να μπορέσω να εγκεντρίσω ξανά τη θρησκευτική αγωγή στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Η αρνητική διαμορφωμένη αντίληψη των μαθητών για το ΜΘ και το στερεότυπο για το συντηρητισμό και την αρνησικοσμία των θεολόγων εκπαιδευτικών ήταν τα χαρακτηριστικά εμπόδια στην ανάπτυξη της δυναμικής του μαθήματος και άρα κι ο στόχος της παρατήρησής μας.
Η παρατήρηση της θρησκευτικής διδασκαλίας έγινε ακόμη πιο πολύπλοκη τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της αοριστίας των υπουργικών εγκυκλίων για την υποχρεωτικότητα ή μη του μαθήματος και τις παρεμβάσεις του Συνήγορου του Πολίτη καθώς και των γενικόλογων εξαγγελιών / διαρροών για το Νέο Λύκειο και τη θέση του μαθήματος των θρησκευτικών σε αυτό.
Ο πλουραλιστική πολιτισμική σύνθεση των τάξεων του Ελληνικού Λυκείου στη νέα πραγματικότητα της Ελλάδας ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και παράλληλα ως χώρα υποδοχής μεταναστών ήταν μια πρώτη μεταβλητή που παρατηρήσαμε και μας απασχόλησε σε παλαιότερη εργασία. Όμως, πιστεύοντας στη δυναμική της γνώσης που διαχέεται και υπόκειται σε κοινωνικό διάλογο και κριτική επιχειρήσαμε μια πρώτη παρουσίαση των σχολικών εγχειριδίων του Λυκείου για το ΜΘ, κάτω από το πρίσμα της πολύ-πολιτισμικότητας, στη διημερίδα που πραγματοποιήθηκε στις 8-9 Απριλίου 2005 στην Ιωνίδειο Σχολή Πειραιά.
Το θέμα της διημερίδας ήταν: «Η εικόνα του ¨ξένου¨. Η πρόσληψη και η προβολή της στη σχολική και κοινωνική πραγματικότητα» και προσεγγίστηκε από δεκαπέντε εισηγητές – εκπαιδευτικούς της πράξης, όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, ενώ λειτούργησαν και βιωματικά εργαστήρια. Η δική μας εισήγηση με τίτλο: «θρησκευτική ετερότητα και θρησκευτική αγωγή στο ενιαίο λύκειο» αποτελεί τον κορμό του πρώτου κεφαλαίου της παρούσας έκδοσης. Είναι μια πρώτη καταγραφή της εικόνας του διαφορετικά θρησκεύειν στα εγχειρίδια του ΜΘ του λυκείου και ο ρόλος του μαθήματος στη διαμόρφωση της νεοελληνικής ταυτότητας αλλά και η ένταξή του στα εκπαιδευτικά μοντέλα διαχείρισης της ετερότητας.
Στην απομάγευση του κόσμου, στην από-ιεροποίηση της σύγχρονης κοινωνίας και στην ετερότητα της σύνθεσης της μαθητικής τάξης με τα χαρακτηριστικά που προαναφέραμε: στερεότυπα για το μάθημα και το θεολόγο, ως και την πλήρη απαξίωση, αντιτάσσουμε τον εκμοντερνισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας τόσο σε διδακτικά μέσα και τεχνικές όσο και σε σχεδιασμό Αναλυτικών Προγραμμάτων, ώστε να εγκιβωτίσουμε το ΜΘ στα αναγκαία κι απαραίτητα μαθήματα του σύγχρονου ελληνικού λυκείου.
Η ανάγκη εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης της δυναμικής της θρησκευτικής αγωγής μας απασχολεί στο δεύτερο μέρος της παρούσας εργασίας. Αποτελεί αυτό το κεφάλαιο μια καταγραφή της αναγκαιότητας για παρεμβατικότητα στην εκπαιδευτική διαδικασία ώστε να αφήσει ο θεολόγος το στίγμα του στο λύκειο και να καταστήσει τη θεολογία πάλι πρωτοπόρα και δημιουργό δύναμη κι όχι ασθμαίνουσα ως και καταρρέουσα ακόλουθο των εξελίξεων. Μόνο η δημιουργικότητα και η κριτική σκέψη μπορεί να βγάλει το μάθημα από το τέλμα και την αχρηστία του σήμερα.
Η αναγκαιότητα αυτή καταγράφηκε κυρίως στα εισαγωγικά επιμορφωτικά σεμινάρια που οργανώνουν τα ΠΕΚ και στα οποία διδάσκοντας ( από το 2004 ως και σήμερα) αλλά κυρίως συζητώντας με τους νέους συναδέλφους αναστοχαστήκαμε και εξετάσαμε τη δυνατότητα ανανέωσης τόσο της ύλης όσο και της εκπαιδευτικής μας πρακτικής. Αυτή την προσπάθεια αναβάθμισης της θρησκευτικής αγωγής καταγράφουμε εδώ και εμμένοντας περισσότερο στην πράξη, δημιουργούμε παραδείγματα διδασκαλίας. Παραδείγματα, που δεν αποτελούν απαράβατα θέσφατα, αλλά θέματα που υπόκεινται σε κριτικό έλεγχο και έχουν τη δυνατότητα μεταλλαγής λειτουργώντας ως αφορμές δράσης με κύρια στόχευση τη μετατροπή της εκπαιδευτικής διαδικασίας από προϊόν σε πράξη. Δρώντα υποκείμενα σε αυτή τη νέα εκπαιδευτική διαδικασία ήταν τόσο οι νεοδιόριστοι εκπαιδευτικοί που επιμορφώνονταν όσο και οι μαθητές μου στα σχολεία που υπηρέτησα και έγιναν η αφορμή αλλά και οι κριτές αυτής της πρακτικής. Όλους αυτούς οφείλω να ευχαριστήσω για την προσωπική ανάταση αλλά και τη νέα δυναμική προσέγγιση του επαγγέλματός μου.
Στην πακτωμένη πρακτική του δασκαλοκεντρικού μας συστήματος, του συγκεντρωτικά λειτουργούντα και σχεδιαζόμενου μαθήματος αναζητήσαμε και καταγράψαμε εναλλακτικές σύγχρονες μορφές /στρατηγικές διδασκαλίας βασιζόμενες στα ψυχοκοινωνικά στάδια ανάπτυξης του Erik Erikson και τα στάδια ανάπτυξης της πίστης κατά J.W. Fowler. Η επιλογή εκπαιδευτικών μεθόδων και τεχνικών έγινε με γνώμονα την αλληλεπίδραση των εμπλεκομένων ώστε να πλησιάσουμε τα μαθητοκεντρικά πρότυπα διδασκαλίας με αποκορύφωμα το διερευνητικό του Bruner J. και Stenhouse L. ώστε να επανακαθορίσουμε το ρόλο του θεολόγου στην εκπαιδευτική πραγματικότητα και να τον εντάξουμε στο νέο πλαίσιο και στα σύγχρονα συμφραζόμενα.
Η συνεχής μετάλλαξη του διδακτικού γίγνεσθαι τα τελευταία χρόνια, κυρίως με την εισροή των η/υ και των εκπαιδευτικών λογισμικών, δε μπορεί να αφήνει αδιάφορο το σύγχρονο θεολόγο. Αντίθετα, θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τις νέες δυνατότητες ώστε να μη δείχνει παρωχημένο κι αραχνιασμένο το μάθημά του. Εναλλακτικά, προτείνουμε δυο πρακτικές: τη δημιουργία σχολικών blogs και τη δημιουργία και συμμετοχή στο ηλεκτρονικό παιχνίδι Sekond Life και το ReactionGrid (για ανήλικους).
Αυτές οι δυο πρακτικές παρουσιάζονται στο τρίτο μέρος της παρούσας έκδοσης και είναι μια πιθανή λύση - πρόταση στην οικονομική κρίση που οδηγεί στην άυλη εκπαιδευτική πραγματικότητα και μπορεί να αποτελέσει διέξοδο για τους θεολόγους στη μετα - νεωτερική και παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα με τις πολλαπλές διά – συνδέσεις. Και σε αυτή την περίπτωση η πρότασή μας παρουσιάσθηκε σε κοινό ώστε να δοκιμαστεί και να κριθεί. Στη Σάμο πραγματοποιήθηκε 3-4 Ιουλίου 2010, το 16ο Συνέδριο του Μ.Φ.Θ.Σ. με θέμα: «ο θεολογικός λόγος σε περιόδους κρίσεων». Η εισήγηση που παρουσιάσαμε με τη χρήση πολυμέσων είχε θέμα «ο θεολογικός λόγος στο διαδίκτυο ως εκπαιδευτική τεχνική διαχείρισης της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης», προκάλεσε γόνιμες συζητήσεις και αποτελεί το κύριο σώμα του τρίτου και τελευταίου μέρους του παρόντος βιβλίου.
Θα ήθελα άλλη μια φορά να τονίσω ότι όλα αυτά αποτελούν προτάσεις - παραδείγματα για την αναβάθμιση της θρησκευτικής αγωγής στο Ελληνικό Λύκειο και εκφράζουν την αγωνία μας για το ΜΘ και το μέλλον του στην ελλαδική σχολική πραγματικότητα. Η χρήση τους μόνο ευκαιρία εναλλακτικών προσεγγίσεων αποτελεί, σε μια συνεχώς μεταλλασσόμενη διαδικασία.
Τέλος θα ήθελα να επισημάνω ότι τα κείμενα αφορούν σε μαθητές και μαθήτριες, καθηγητές και καθηγήτριες, αναγνώστες και των δυο φύλων. Καθώς η ελληνική γλώσσα δεν προβλέπει ουδέτερες εκφράσεις που να δηλώνουν και τα δυο φύλα, περιορίζομαι να μιλώ πάντα για μαθητή, καθηγητή αναγνώστη, χρησιμοποιώντας το αρσενικό γένος, χωρίς αυτή η γραμματική και συντακτική δομή να υποκρύπτει σεξιστικές διακρίσεις.
Δεκέμβρης 2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου