Ιώβ Τάλατς :«Στο Διάστημα βλέπεις τη χάρη του Θεού »

Ο εξομολογητής των κοσμοναυτών στο Κέντρο Εκπαίδευσης «Γιούρι Γκαγκάριν», κοντά στη Μόσχα, μιλάει για τον Θεό και τη Δημιουργία με το ποίμνιό του ακόμη κι όταν αυτό βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη

Ο Πατριάρχης Κύριλλος ξεναγείται στον διαστημικό σταθμό και στο πιλοτήριο ενός διαστημικού αεροσκάφους. «Οι πτήσεις στο Διάστημα ανταποκρίνονται στο θείο θέλημα, στο μέτρο που δίνουν στον άνθρωπο την ευκαιρία να βελτιωθεί» δήλωσε τον περασμένο Νοέμβριο

 «ΣΥΝΑΝΤΗΣΑΤΕ τον Θεό εκεί που φθάσατε;». Το ερώτημα, ειρωνικά πολλέςφορές, κάποτε με ειλικρίνεια και για κάποιους βασανιστικά, τέθηκε επανειλημμένασε μέλη διαστημικών αποστολών, μετά την επιστροφή τους στη 
Γη. Αμερικανοί αστροναύτες απάντησαν κάποτε, και τα λόγια τους έμειναν στην ιστορία, ότι... αντίκρισαν τα ίχνη Του. Οι σοβιετικοί κοσμοναύτες αντίθετα δεν σήκωναν ούτε έκαναν αστεία με τέτοια θέματα. Στην άθεη Σοβιετική Ενωση, όπου η θρησκεία ήταν «το όπιο των λαών», Θεός δεν υπήρχε. Ως 
τη δεκαετία του ΄80. Σήμερα, στη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Οι ρώσοι κοσμοναύτες ομολογούν ότι έχουν τον δικό τους εξομολόγο, με τον οποίο επικοινωνούν ανά πάσα στιγμή, ακόμη και ενώ βρίσκονται στο Διάστημα, λίγο προτού βγουν για τον διαστημικό τους περίπατο.
Οι ατρόμητοι κοσμοναύτες, μαθητές της μεγάλης σχολής που δημιούργησε ο μύθος του Διαστήματος Γιούρι Γκαγκάριν, για τον ηγούμενο Ιώβ Τάλατς, είναι άνθρωποι με τoυς δικούς τους φόβους και τα δικά τους ερωτήματα. Και αυτοί απορούν «πώς δημιούργησε ο Θεός το Σύμπαν». 
Εφημέριος του Ναού της Μεταμόρφωσης, στο Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών «Γιούρι Γκαγκάριν» της Πόλης των Αστεριών, κοντά στη Μόσχα, επισκέπτεται συχνά το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, το ρωσικό Κανάβεραλ, στο γειτονικό Καζακστάν, απ΄ όπου ξεκινούν οι αποστολές για το Διάστημα. Εκεί προετοιμάζει πνευματικά τους κοσμοναύτες λίγο πριν από το μεγάλο τους ταξίδι και τους περιμένει πάντα κατά την επιστροφή τους για να ευχαριστήσουν, όπως λέει, όλοι μαζί τον Θεό. «Οταν ένας άνθρωπος είναι στο Διάστημα μπορεί να δει την αληθινή μεγαλοσύνη του Σύμπαντος και έτσι έρχεται κοντύτεραστον Δημιουργό» δηλώνει μιλώντας στο «Βήμα» από το Μπαϊκονούρ, όπου λίγη ώρα νωρίτερα είχε τελέσει τον αγιασμό των υδάτων, αφού το Πατριαρχείο Ρωσίας εορτάζει τα Θεοφάνια σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο.

«Είδα ίχνη του Θεού» 
Ο ηγούμενος επικαλείται τον αμερικανό αστροναύτη Φρανκ Μπόρμαν, τον πρώτο άνθρωπο που είδε το φεγγάρι από κοντά, ο οποίος εκείνη την ώρα, έπειτα από μακρά σιωπή μέσα στο διαστημόπλοιο, είπε: «Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην. Η δε γη ην αόρατος και ακατασκεύαστος...». Ηταν «ο πρώτος στίχος από τη Γένεση,το πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής. Πολλά μέλη του πληρώματος δεν μπορούσαν παρά να κλάψουν εκείνη τη στιγμή. Και όταν ο Μπόρμαν επέστρεψε στη γη,τον ρώτησε κάποιος:“...είδες τον Θεό όταν ήσουν στο Διάστημα;”. Και αυτός απάντησε:“Οχι, δεν είδα τον Θεό. Είδαόμως τα ίχνη της παρουσίας Του”» λέει ο κ. Τάλατς.

Αυτά τα ίχνη που είδε ο Φρανκ Μπόρμαν στο ξεκίνημα της «οδύσσειας» για τη γνωριμία του Σύμπαντος φαίνεται πλέον να ομολογούν και οι ρώσοι συνάδελφοί του τονίζει ο ιερέας. «Οι κοσμοναύτες με καλούν πριν βγουν να περπατήσουν στο Διάστημαζητώντας μου προσευχές και ευλογίες. Ο Υuri Lonchakov, διοικητής διαστημόπλοιου, διάβασε ολόκληρη τη Βίβλο στη διάρκεια της πτήσης του. Στις τελευταίες ώρες της πτήσης ήμασταν τακτικά σε επαφή, συζητώντας θεολογικά θέματα:πώς δημιούργησε ο Θεός τον κόσμο,γιατί τον δημιούργησε μ΄ αυτό τον τρόπο,πώς κατανοούσαν οι άγιοί μας τη φύση του Σύμπαντος. Ο Οleg Skripinchko, ενώ βρισκόταν σε τροχιά,τηλεφώνησε να μας συγχαρεί για την επίσκεψη του Πατριάρχη Κύριλλου στον Ναό της διαστημικής βάσης. Και ο ελληνικής καταγωγήςFyodor Υurchikhin που επέστρεψε πρόσφατα κατά τη διάρκεια της 6μηνης περιστροφής τουγύρω από τη Γη είχε μαζί του τα λείψανα του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη και του Θεοδώρου του Τύρωνος».
Αγιασμός πριν από την πτήση 
Ο πατέρας Ιώβ επισκεπτόταν τους κοσμοναύτες με τους οποίους είχε πνευματικές συζητήσεις και ευλογούσε κάθε λογής τεχνικό εξοπλισμό πολύ προτού ιδρυθεί εκκλησιά μέσα στον σταθμό. Μετά, « με τη βοήθεια του Θεού,αποκτήσαμε την εκκλησία μας» λέει και συνεχίζει: «Τα τελευταία λίγα χρόνια έχει αναδυθεί μια ολόκληρη παράδοση. Ολα ταπληρώματα διαστημόπλοιων επισκέπτονται την Αγία Τριάδα πριν από την εκτόξευση για να προσκυνήσουν τα λείψανα του Αγίου Σεργίου και να συμμετάσχουν σε μια σύντομη δέηση στην εκκλησία του Αγίου Νίκωνος. Κατόπιν τους ευλογώ με αγιασμό και δίνω στον καθένα τους μικρά Ευαγγέλια τσέπης και εικόνες του Χριστού και της Θεοτόκου που τα παίρνουν μαζί τους στην πτήση. Τέσσερις μέρες πριν από την εκτόξευση πηγαίνω στο Μπαϊκονούρ για να τους εξομολογήσω και να τους μεταλάβω. Συζητούμε πνευματικά θέματα, διαβάζουμε μαζί το Ευαγγέλιο και μιλάμε για διάφορα σημαντικά ζήτημα. Οταν οι άνδρες επιστρέφουνστη Γηείμαι εκεί για να τους υποδεχτώ με μια ευχαριστήρια δέηση στον Θεό ».

Φόβος και γενναιότητα 
«Και βέβαια αισθάνονται φόβο, όπως κάθε φυσιολογικός και ζωντανός άνθρωπος ενώπιον του κινδύνου που μπορεί να απειλήσει τη ζωή του» λέει ο ηγούμενος Ιώβ περιγράφοντας τα αισθήματα των κοσμοναυτών.

Οσο γι΄ αυτά που σκέφτονται όταν βρίσκονται έξω, στο Σύμπαν; «Το Διάστημα είναι ακόμη εχθρικό για τον άνθρωπο. Φανταστείτε ότι στον ήλιο η θερμοκρασία είναι +180 βαθμούς Κελσίου,ενώ στη σκιά-150. Αν ο άνθρωπος βρεθεί ξαφνικά χωρίς το σκάφανδρότου τον περιμένει βέβαιος θάνατος. Η γενναιότητά τους συνίσταται στο γεγονός ότι αισθανόμενοι τον φόβο μπορούν να τον ξεπερνούν. Η πλειονότητα με τη βοήθεια του Θεού ξεπερνάει τον φόβο και βλέποντας το έλεός Του προσεύχονται και κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν. Οταν βρίσκονται εκεί εργάζονται και ίσως δεν σκέφτονται και πολύ το εάν φοβούνται ή δεν φοβούνται. Προετοιμάζονται επί χρόνια για εκείνη τη στιγμή. Για να γίνει κάποιος κοσμοναύτης προετοιμάζεται επί δέκα χρόνια και γνωρίζουν τι τους περιμένει. Η προετοιμασία είναι πολύ καλή».
Φθάνει αυτό; «Εμείς στη Ρωσία έχουμε και μια παροιμία:“Να ελπίζεις στον Θεό,αλλά κάνε και ΄σύ κάτι”.Οταν ο άνθρωπος επιτελεί το έργο του σωστά και με πίστη στον Θεό τότε όλες οι δυσκολίες, εσωτερικές και εξωτερικές, ξεπερνιούνται,διότι μόνον ο Θεός μπορεί να στηρίξει, να δώσει ελπίδα, να νουθετήσει τον άνθρωπο ώστε να κάνει το σωστό σε δύσκολες καταστάσεις » λέει ο κ. Τάλατς.

Αμαρτίες στο Διάστημα 
Μπορούν οι άνθρωποι να σωθούν από τις αμαρτίες στο Διάστημα ή θα υποπέσουν σε αυτές και εκεί; Ο πατέρας Ιώβ δεν δυσκολεύεται να απαντήσει. «Από τον εαυτό σου δεν μπορείς να ξεφύγεις. Η συσσώρευση των μειονεκτημάτων και των αδυναμιών- η οποία σε οδηγεί στην ανάπτυξη των παθών- συμβαίνει ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται ο άνθρωπος. Οι Πατέρες της Εκκλησίαςλένε ότι αν δεν απελευθερωνόμαστε από την αμαρτωλότητα και το πάθοςτότε όλα αυτά θα τα πάρουμε στην αιώνια ζωή. Ο φθονερός και στην ουράνια ζωή θα παραμείνει φθονερός, αλλά εκεί η ζωή του θα είναι ανυπόφορη. Ετσι οι ανθρώπινες αδυναμίες υπάρχουν τόσο εδώ στη Γη όσο και στο Διάστημα. Στους κοσμοναύτες, όπως και σε κάθε άνθρωπο, εμφανίζονται και κακές σκέψεις και υπάρχουν και παράπονα και θυμός, όπως σε όλους τους ζωντανούς ανθρώπους. Δεν είναι ρομπότ. Είναι έξυπνοι, ταλαντούχοι και πολύπλευροι, αλλά και άνθρωποι, γι΄ αυτό και ζητούν τη βοήθεια του Θεού».
«Θεέ μου, γιατί γύρισα;» 
Κάθε κοσμοναύτης κατά τον πατέρα Ιώβ αποκομίζει και μεταφέρει κατά την επιστροφή του τις δικές του εμπειρίες. «Δεν μπορείς να το εξηγήσεις.Δεν μπορείς να εξηγήσεις ποιος αισθάνεται τι,διότι οι άνθρωποι αποκομίζουν πολλές και διαφορετικές εμπειρίες.Ενας κοσμοναύτης,ο Βάλερι Ολιαγκόφ, έχει παραμείνει στο Διάστημα, εάν δεν κάνω λάθος,επίέναν χρόνο και τρεις μήνες,δηλαδή είναι κάτι σαν πρωταθλητής.Στη διάρκεια της παραμονής του στο Διάστημα γιόρτασε το Πάσχα.Εφτιαξε ο ίδιος ένα πασχαλιάτικο γλυκό και έψαλε το “Χριστός Ανέστη”, αλλά μετά όταν επέστρεψε εδώ σε μας υπήρχαν όλα τα καθημερινά προβλήματα.
Και όταν άρχισε να τα ξαναζεί και να τα βλέπει είπε μισοαστεία-μισοσοβαρά:“Θεέ μου,γιατί γύρισα;”». 

http://www.tovima.gr/society/article/?aid=381305

Κορνέλ Γουέστ: «Ο νεοφιλελευθερισμός είναι ηθικά χρεοκοπημένος»

Ο αφροαμερικανός χριστιανός φιλόσοφος  κατακεραυνώνει τις πολιτικές που οδηγούν σε «εθνικές χρεοκοπίες»

Δύο φορές «προσήχθη» από την αστυνομία της Νέας Υόρκης διότι συμμετείχε στο κίνημα «Καταλάβετε τη Γουόλ Στριτ». Στη φωτογραφία, κάτω, ο Γουέστ στο γραφείο του στο Πρίνστον, εν μέσω γόνιμου έντυπου χάους, φορώντας το «σήμα κατατεθέν» μαύρο κοστούμι του

  

 «Οι πολιτικές επιλογές που υπάρχουν σήµερα στις Ηνωµένες Πολιτείες προκαλούν θλίψη» λέει στο «Βήµα» ο γνωστός αφροαµερικανός φιλόσοφος και καθηγητής στο Πανεπιστήµιο του Πρίνστον Κορνέλ Γουέστ. Εχοντας συλληφθεί δύο φορές µέσα σε έναν µήνα – η τελευταία πριν από λίγες ηµέρες – για τη συµµετοχή του στις διαδηλώσεις του κινήµατος «Καταλάβετε τη Γουόλ Στριτ», ο Γουέστ χαρακτηρίζει το δικοµµατικό σύστηµα στις Ηνωµένες Πολιτείες «σάπιο», ενώ καταδικάζει και τις προεδρικές επιδόσεις του Μπαράκ Οµπάµα, τον οποίο στη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας το 2007 είχε στηρίξει έµπρακτα. Ο αµερικανός πρόεδρος, µας λέει ο διάσηµος διανοητής, δεν κατάφερε να δαµάσει το χρόνιο πρόβληµα της φτώχειας στις ΗΠΑ ούτε την «εγκληµατική δραστηριότητα» του αµερικανικού τραπεζικού συστήµατος. Είναι, εξηγεί, «ηθικά χρεοκοπηµένες» οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που οδηγούν σε «εθνικές χρεοκοπίες» στον δυτικό κόσµο και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Ο 58χρονος Γουέστ δηλώνει ταυτόχρονα θαυµαστής του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και της σοσιαλιστικής σκέψης. Συµµετέχει στο κίνηµα για τα πολιτικά δικαιώµατα στις ΗΠΑ έχοντας µεγαλώσει στην ταραχώδη δεκαετία του 1960. Μέσω της ακτιβιστικής δράσης του και του συγγραφικού έργου του, το οποίο επικεντρώνεται σε φυλετικά και ταξικά ζητήµατα, ζητήµατα ηθικής και φιλοσοφίας της θρησκείας, έχει συµβάλει καθοριστικά στη διαµόρφωση της αµερικανικής προοδευτικής σκέψης των τελευταίων δεκαετιών. .....

«Η ΣΤΟΛΗ ΠΟΥ ΜΕ ΚΡΑΤΑΕΙ ΣΕ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ»...

Δεν αλλάζει το µαύρο κοστούµι του ποτέ

Κυκλοφορεί πάντα – µα πάντα – µε µαύρο κοστούµι, µαύρη γραβάτα και λευκό πουκάµισο. «Είναι τα ρούχα του νεκροταφείου – η στολή που µε κρατάει σε ετοιµότητα για τη µάχη. Αν πέσω ξερός, είµαι έτοιµος για το φέρετρο. Απλά φροντίστε καλά την “άφρο”κόµµωσή µου» έχει πει αυτοσαρκαζόµενος. «Εκκεντρικός» λένε πολλοί. Ποιος θα περίµενε άλλωστε ότι ένας καθηγητής Πανεπιστηµίου, συγγραφέας, φιλόσοφος και πολιτικός ακτιβιστής, σοσιαλιστής πλην πιστός χριστιανός, µπορεί να είναι παράλληλα ηθοποιός, ερασιτέχνης κλασικός βιολονίστας και ραπ τραγουδιστής; Ο Κορνέλ Γουέστ είναι καθηγητής Αφροαµερι κανικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο του Πρίνστον, ενώ στο παρελθόν έχει διδάξει και στο Γέιλ, στο Χάρβαρντ και στο Πανεπιστήµιο του Παρισιού. Εχει γράψει 19 βιβλία, µε πιο γνωστά τα «Race Matters» (Ζητήµατα φυλής), «Democracy Matters: Winning the Fight Against Imperialism» (Ζητήµατα ∆ηµοκρατίας: Κερδίζοντας τη µάχη κατά του ιµπεριαλισµού) και την πιο πρόσφατη αυτοβιογραφία του, «Brother West: Living and Loving Out Loud» (Αδελφός Γουέστ: Ζώντας και αγαπώντας στο επακρον). Εξέχον µέλος του κινήµατος ∆ηµοκράτες Σοσιαλιστές της Αµερικής, µε αναρίθµητες αναφορές στον διεθνή Τύπο και µε περισσότερες από 20 τιµητικές διακρίσεις, ο ίδιος περιγράφει τον εαυτό του ως «µη µαρξιστή σοσιαλιστή» , καθώς δεν µπορεί να συγκεράσει τις µαρξιστικές θεωρίες µε την παράδοση της µαύρης θεολογίας και τις διδαχές της Εκκλησίας των Βαπτιστών στην οποία ανήκει. Η καριέρα του όµως δεν περιορίζεται στον ακαδηµαϊκό κόσµο και στον ακτιβισµό: ο Γουέστ ενσαρκώνει τον χαρακτήρα του Councilor West στις ταινίες «The Matrix Reloaded» και «The Matrix Revolutions», ενώ έχει εµφανιστεί και σε αρκετά πολιτικο-κοινωνικού περιεχοµένου ντοκυµαντέρ, όπως το «Examined Life», το «Sidewalk» και το «Stand». Εχει επίσης κυκλοφορήσει δύο χιπ-χοπ δίσκους, ενώ το 2009 συνεργάστηκε και µε τον διάσηµο ροκ τραγουδιστή Τζον Κούγκαρ.

«Ο λαός της Ελλάδας υποφέρει αλλά αγωνίζεται»

Λέτε ότι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη οδηγούν σε συρρίκνωση της μεσαίας τάξης. Πώς θα αντιστραφεί αυτή η τάση;
«Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές στην Αμερική και στην Ευρώπη είναι ηθικά χρεοκοπημένες και έχουν οδηγήσει σε εθνικές χρεοκοπίες. Χρειαζόμαστε δημοκρατικά ελεγχόμενη ρύθμιση των τραπεζών που θα περιορίζει την απληστία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και θα δίνει αξία στο δημόσιο συμφέρον, εστιάζοντας κυρίως στο συμφέρον της εργατικής τάξης και των φτωχών ανθρώπων. Εκφράζω τη βαθιά μου αλληλεγγύη προς τον λαό της Ελλάδας που υποφέρει αλλά αγωνίζεται εναντίον τόσο των μεγάλων τραπεζών, οι οποίες δεν λογοδοτούν σε κανέναν, όσο και των πολιτικών που συνεργούν σε αυτό. Με λίγα λόγια, είμαστε σε αυτόν τον αγώνα όλοι μαζί, πέρα από τα εθνικά σύνορα».

από το http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=427432&h1=true

Ο Ηλίας Βενέζης βιογραφεί τον Αρχιεπίσκοπο της Κατοχής Δαμασκηνό Παπανδρέου (1941-1949)

Του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Σεβασμιώτατε – Κυρίες και Κύριοι.

Αποτελεί σύνηθες πια γεγονός οι πανηγυρικοί λόγοι σε εθνικές και θρησκευτικές επετείους να εκφωνούνται κυρίως από εκπαιδευτικούς. Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηριχθεί, ότι τις περισσότερες φορές σ’ αυτούς, αναπαράγονται τα συνήθη ιστορικά στερεότυπα, που πολλές φορές αγγίζουν ακόμη και τη σφαίρα του μύθου. Ωστόσο, όσο κι αν αυτό σήμερα μοιάζει παράδοξο, οφείλουμε απέναντι στη μακρόσυρτη Ιστορία του Γένους μας να είμαστε ειλικρινείς και τίμιοι. Και αυτό, διότι η σημερινή μέρα της τιμής μας προς τους ήρωες της Εποποιίας του 1940 και της μετέπειτα Γερμανικής Κατοχής, οφείλει να περνά μέσα απ’ το κανάλι της ιστορικής αυτογνωσίας. Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο, ότι «χωρίς την Ιστορία, ο χρόνος θα ήταν άχρωμος, ανοργάνωτος, όπως είναι στην πραγματικότητα, και τα γεγονότα προβαλλόμενα μέσα στην αοριστία του χρόνου θα ήταν ασαφή και ακατάληπτα, η αλληλουχία τους ανυποψίαστη και η ροή τους μυστηριώδης πορεία ειμαρμένης». Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η σχέση μας με το παρελθόν, «δεν θα είχε κανένα δεσμό και η θέση μας μέσα στον κόσμο θα ήταν τυχαία και μοιραία»[1].

Έχοντας ως αγκωνάρι την παραπάνω ιστορική θεώρηση, από την πλευρά του εκκλησιαστικού ιστορικού θα ήθελα σήμερα να καταθέσω στην αγάπη σας μερικές σκέψεις, για μια προσωπικότητα που στα χρόνια της πρόσφατης Ιστορίας μας, στα χρόνια της Κατοχής (1941-1944), με την εθνική και εκκλησιαστική του δράση, ταυτόχρονα όμως, και με τον ανυπότακτο χαρακτήρα του, πρωτοστάτησε στη διατήρηση της ελληνικής υπερηφάνειας έναντι των Γερμανών κατακτητών. Ομιλώ για τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνό, τον Αρχιεπίσκοπο της Κατοχής, κορυφαία εκκλησιαστική και πολιτική προσωπικότητα της Νεότερης Ιστορίας μας. Μια σύντομη ιστορική σκιαγράφηση της εθνικής και εκκλησιαστικής  δράσης του θα κάνω, όπως αυτή βγαίνει μέσα από τη βιογραφία που έγραψε γι’ αυτόν, ο γνωστός σ’ όλους μας Μυτιληνιός πεζογράφος Ηλίας Βενέζης, στο βιβλίο του Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός. Οι χρόνοι της δουλείας[2].

Ο Δαμασκηνός, γράφει ο Βενέζης, υπήρξε μορφή «δωρική, πανύψηλη, σαν τα δέντρα των δασών του τόπου μας». Γεννημένος στη Δορβιτσά Ναυπακτίας το 1891, έφερνε «μέσα του το γερό κύτταρο της ράτσας». Ερχόταν «απ’ τη βουνίσια, την απλή, τη σχεδόν πατριαρχική ζωή των βοσκών και των λατόμων της ορεινής Ελλάδας». Ερχόταν «απ’ τα στρώματα του λαού μας, απ’ την ελληνική περιοχή όπου δεν διδάσκεται αλλά ασκείται η πίστη: στο Θεό, για την καλή πράξη, για το χρέος προς την πατρίδα και προς την ελληνική διάρκεια». Ερχόταν «απ’ την περιοχή όπου ο νόμος είναι η φτώχεια, και η στέρηση, και η καρτερία». Στέρεες βάσεις οι παραπάνω αξίες, έγιναν το εφαλτήριο για τη μετέπειτα δράση του Δαμασκηνού, δράση στις πιο «δύσκολες ώρες, απέναντι σ’ όλους, εχθρούς και συμμάχους». Αυτές θα τον εμπνεύσουν, γράφει ο Βενέζης, στους χρόνους της δουλείας «για να μην παραλείπει τίποτα» απ’ ότι νόμιζε ως χρέος του. Στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, άσκησε το λειτούργημά του «υπό φοβερά δύσκολες και λεπτές συνθήκες». Με σπάνια πολιτική, διπλωματική και εκκλησιαστική ευστροφία, έθετε στην κορυφή των επιδιώξεών του, «την Εκκλησία, το Έθνος, το ποίμνιό του». Ποτέ δεν συμβιβάστηκε και δεν υποχώρησε όταν αυτά κινδύνευαν. Ο Δαμασκηνός, συνεχίζει ο Βενέζης, «στην πιο ανθρώπινη και την πιο συγκινητική της περιοχή: στην περιοχή του πάθους και στην περιοχή των μαρτύρων», δεν δέχθηκε ποτέ να κρυφτεί στον καιρό της Κατοχής. Δεν είχε τίποτα το «ψεύτικο, το προσποιημένο, στην κίνηση είτε στο λόγο»[3]. Διασώσει μάλιστα πολλά γεγονότα ηρωικής δράσης και γνήσιου εκκλησιαστικού ήθους: «μια μέρα – γράφει ο Βενέζης – έφθασε στην Αρχιεπισκοπή ένα κοπάδι  αλλόφρονες γυναίκες, συγγενείς μιας ομάδας Ελλήνων που τους είχαν εκτελέσει οι Γερμανοί. Ολοφύρονταν, διαμαρτύρονταν, κλαίγανε σπαρακτικά. Άνοιξαν βίαια την πόρτα, γέμισαν κάτω τις αίθουσες της Αρχιεπισκοπής. Άξαφνα φάνηκε στο κεφαλόσκαλο ο Δεσπότης. Πελιδνός. Σήκωσε το χέρι του και ευλόγησε τις γυναίκες. Και αμέσως, σα να ’γινε μαγεία, οι γυναίκες που ολοφύρονταν γονάτισαν, κι έγινε σιγή βαθιά»[4]. Σαφέστατα, εδώ, η σκηνή αυτή φέρνει στο νου μας, αυτό που η βιβλική και πατερική παράδοση ως νόημα δίνει στο γεγονός του θανάτου. Η τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, μπροστά στο θάνατο, ανθρώπων που θυσιάστηκαν για την πατρίδα, αποκτά νόημα στο θάνατο του Χριστού και στη γνωστή ρήση του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα Φ. Ντοστογιέφκι: «πονώ, άρα υπάρχω», την οποία συναντούμε σε όλα τα έργα του. Γι’ αυτές τις ολοφυρόμενες ελληνίδες γυναίκες της Κατοχής, που έχασαν τα παλικάρια τους στο εκτελεστικό απόσπασμα, «το σκεύος ερράγη εξαιτίας του θανάτου, και έτσι το κατ’ εικόνα το πήρε ο πλάστης, ενώ το σώμα το πήρε η γη»[5].

Ο Δαμασκηνός εκλέχθηκε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος  στις 5 Νοεμβρίου 1938. Το Μεταξικό όμως καθεστώς, θεωρώντας τον οπαδό του Βενιζελισμού, τον θεώρησε ανεπιθύμητο για την ανάληψη της διοίκησης της Εκκλησίας. Υπό το βάρος πολιτικών παρασκηνιακών διαβουλεύσεων και παρεκκλησιαστικών ενεργειών η εκλογή του ακυρώθηκε, αφήνοντας ανοικτό πεδίο για εκλογή Αρχιεπισκόπου, αρεστή στο πολιτικό και εκκλησιαστικό κλίμα της εποχής[6]. Δεν θα ήθελα εδώ να σας κουράσω με το σκηνικό αυτό, οφείλω όμως να τονίσω το γεγονός, ότι παρότι Αρχιεπίσκοπος εκλέχθηκε ένας άλλος ιεράρχης, ο Χρύσανθος Φιλιππίδης (1938-1941), με σημαντική δράση ως πρώην Μητροπολίτης Τραπεζούντας (1913-1938), η περίοδος αυτή για την εκκλησιαστική και πολιτική κατάσταση, χαρακτηρίζεται ως περίοδος «προσωπικών φιλοδοξιών»[7], μιας και η ενεργή ανάμειξη της παρεκκλησιαστικής οργάνωσης «Ζωή», με τις πολλαπλές παρεμβάσεις της στη ζωή της Εκκλησίας, «καθιστούσε άσκοπη κάθε δυναμική ενέργεια της»[8]. Η πρακτική αυτή έφερνε στο φως, το παρεκκλησιαστικό παρασκήνιο και μια εκκλησιαστική ανωμαλία στη διοίκηση της Εκκλησίας, που παρόμοιά της επαναλήφθηκε κατά την περίοδο της Δικτατορίας (1967-1973)[9]. Ο Χρύσανθος, εξάλλου, είναι ο ιεράρχης που όταν στις 27 Απριλίου 1941 εισέβαλαν στην Αθήνα τα ναζιστικά στρατεύματα, αρνήθηκε να ορκίσει τη δωσίλογη κυβέρνηση του Γεωργίου Τσολάκογλου, γεγονός για το οποίο καθαιρέθηκε από το αξίωμά του, ανοίγοντας το δρόμο για επάνοδο του Δαμασκηνού.     

Η εθνική και εκκλησιαστική δράση του Δαμασκηνού την περίοδο της Κατοχής χαρακτηρίζεται από τολμηρότατες πρωτοβουλίες για το χειμαζόμενο από την πείνα ελληνικό λαό. Ο Βενέζης στο δεύτερο μέρος της βιογραφίας του[10] για τον ηρωικό ιεράρχη, σε δώδεκα κεφάλαια καταγράφει το αγωνιώδες ποιμαντικό έργο του για ανακούφιση των πεινασμένων Ελλήνων. Χαρακτηριστική είναι περιγραφή του Βενέζη, όταν ο Δαμασκηνός τον άγριο χειμώνα του 1941 συνάντησε τον Πληρεξούσιο του Ράιχ Altenburg. Πληροφορώντας τον ότι δεν ερχόταν ως ικέτης, του έλεγε: «έχω ακόμη εμπρός μου την εικόνα του δρόμου, την καθημερινή εικόνα των θυμάτων της πείνας. Αν δεν σταματήσετε τη δέσμευσιν του λαδιού, σημαίνει ότι καταδικάζετε τον Ελληνικόν Λαόν να πεθάνη». Η συνέχεια τη σκηνής είναι άκρως συγκινητική. Ο Δαμασκηνός, γράφει ο Βενέζης, σε τέτοιες περιστάσεις, όταν μάλιστα έβλεπε ότι εμπαιζόταν, ενώ «αντιδρούσε πάντα με μια υπερηφάνεια», εδώ συνέβη το αντίθετο: «τριγυρισμένος από τα οράματα των νεκρών του δρόμου, εμπρός στην αναλγησία και στους εμπαιγμούς των Αρχών Κατοχής, κατάντικρυ στο φοβερό φάσμα του μέλλοντος ενός ολοκλήρου λαού που εκείνη τη στιγμή εκπροσωπούσε, όλος εκείνος ο όγκος απότομα κατέρρευσε. Το πρόσωπό του έγινε κάτασπρο, εστάθη μια στιγμή, ύστερα έσκυψε, εκάλυψε το πρόσωπό του με τα χέρια του και, ανίκανος να συγκρατηθεί, αυτός ο άνδρας, άρχισε να κλαίη με λυγμούς»[11]. Στην προκειμένη περίπτωση, εκείνο που διακυβευόταν από τον Δαμασκηνό, ήταν αυτό που έλεγε ο πολύς N. Berdiaeff, ο μεγάλος αυτός Ρώσος εμιγκρέ, στοχαστής σε δύσκολους καιρούς, που άφησε βαθιά το στίγμα του στην Ορθοδοξία, άγνωστος δυστυχώς σε πολλούς σήμερα, ακόμη σε θεολόγους και ιερείς: «ο άνθρωπος δεν ζει για το ψωμί, αλλά ζει με το ψωμί και πρέπει όλοι να ‘χουν ψωμί. Μόνο όταν η κοινωνία αναδομηθεί έτσι που ο καθένας θα ‘χει ψωμί, τότε πια θα τεθεί το πνευματικό πρόβλημα ενώπιον του ανθρώπου με τη μεγαλύτερη οξύτητά του»[12]. 

Ο Βενέζης επιθυμώντας ακόμη περισσότερο να εξάρει την προσφορά του Δαμασκηνού στον υπό Γερμανική δουλεία ελληνικό λαό της Κατοχής, παραθέτει και τον αποχαιρετισμό που απηύθυνε ο Αρχιεπίσκοπος στην κηδεία του μεγάλου μας ποιητή Κωστή Παλαμά το 1943. Εδώ ο θαρραλέος ιεράρχης, αποτιμώντας την προσωπικότητα και το έργο του ποιητή έλεγε: «ο Κωστής Παλαμάς είναι και θα παραμείνη ο μέγας Έλλην. Εις το έργο του και εις την ψυχή του, της οποίας τούτο είναι γνήσιον απάγαυσμα, η Ελλάς θ’ ανακύπτη πάντοτε ενιαία και αδιαίρετος εν τη ιστορική της συνέχεια, θαυμαστή εις τους αγώνας της, ανυπέρβλητος εις τα θυσίας της, απαράμιλλος εις την καρτερίαν της, κατάφορτος με δάφνας και αίματα, με θούρια και παιάνας προς την Αρετήν και προς το Κάλλος, προς την Ισότητα, προς την Δικαιοσύνην και προς την Ελευθερίαν, τας οποίας ψάλλει, εις όλους τους τόνους υψηλής μουσικότητος, η αρρενωπή μούσα του εκλιπόντος ποιητού»[13].

Σεβασμιώτατε, Κυρίες και Κύριοι.

Τελεσφόρα κλείνω τη σημερινή μου ομιλία με ένα ακόμη από τα πολλά ιστορικά γεγονότα, που σφράγισαν την πολυσχιδή εθνική και εκκλησιαστική δράση του Δαμασκηνού. Είναι γνωστό ότι στα 1943 πολλοί Ισραηλίτες οδηγήθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης για να εξολοθρευτούν. Ο Δαμασκηνός επανειλημμένα διαμαρτυρήθηκε στους Γερμανούς διοικητές για τη συνεχιζόμενη πρακτική της δολοφονίας των. Μερίμνησε  γι’ αυτούς, και με εντολή του εκδίδονταν πιστοποιητικά βαπτίσεως ώστε, αυτοί να εμφανίζονται ως Χριστιανοί για να αποφεύγεται η σύλληψη και απέλασή τους. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός όταν στις 23 Μαρτίου 1943, υπερασπιζόμενος την ελληνική ισραηλιτική κοινότητα, απειλήθηκε από τον Γερμανό στρατηγό G. Stroop  με τυφεκισμό. Ο Δαμασκηνός του απάντησε με τα εξής θαρραλέα λόγια: «οι Ιεράρχες της Ελλάδος, στρατηγέ Στρόοπ, δεν τουφεκίζονται, απαγχονίζονται. Σας παρακαλώ να σεβασθήτε αυτήν την παράδοσιν».

Σαφέστατα εδώ Σεβασμιώτατε, κυρίες και κύριοι, πρόκειται για χαρακτήρα σπάνιου εκκλησιαστικού ηγέτη, όπου το καράβι της Εκκλησίας όταν κλήθηκε να το οδηγήσει, κράτησε εναργές το όραμά της για ελευθερία και δικαιοσύνη, και ποτέ του δεν λησμόνησε και δεν απεμπόλησε αυτόν το στόχο. Ο Αρχιεπίσκοπος της Κατοχής Δαμασκηνός, σε καιρούς δύσκολους, τάχθηκε στο πλευρό ολάκερου του ελληνικού λαού, μπολιάζοντας την αιματοβαμμένη μακρόσυρτη ελληνική ιστορία του, με το ύψιστο δώρο του Θεού στον άνθρωπο, τον αγώνα για ελευθερία.

ÕΠανηγυρικός λόγος που εκφωνήθηκε στoν Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Αθανασίου Μυτιλήνης κατά την ημέρα της Εθνικής Επετείου της 28^η Οκτωβρίου 1940.

[1] Α. Βακαλόπουλος, Ο χαρακτήρας των Ελλήνων. Ανιχνεύοντας την εθνική μας ταυτότητα, Θεσσαλονίκη 1983, 358.

[2] Εκδ. Εστία, Αθήνα 1981. Η βιογραφία αυτή γραμμένη με τον τρόπο του ιστορικού, βασίστηκε σε άγνωστα μέχρι τότε τεκμήρια από το προσωπικό αρχείο του Αρχιεπισκόπου και αφορά την αρχιεπισκοπική θητεία του στα χρόνια της Κατοχής (1941-1944). Ο Βενέζης σχεδίαζε να γράψει και δεύτερο τόμο, ο οποίος θα αναφερόταν στην περίοδο όπου ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός ήταν Αντιβασιλέας (1944-1946), αλλά ο στόχος του αυτός δεν πραγματοποιήθηκε. Εκτός από τη βιογραφία αυτή του Βενέζη, σημαντικές είναι και οι μελέτες των Δ. Κουκουνά, Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, εκδ. Μέτρον, Αθήνα 1991, με σημαντικά ντοκουμέντα της περιόδου της Κατοχής, και Γ. Καραγιάννη, Η Εκκλησία από την Κατοχή στον Εμφύλιο, εκδ. Προσκήνιο, Αθήνα 2001. Τον Δαμασκηνό από κοντά γνώρισε και συνεργάστηκε μαζί του και ο Γ. Σεφέρης, ο οποίος τον θεωρούσε βαθιά δημοκρατική προσωπικότητα, κοντά στις ιδέες του Βενιζέλου, μακριά από φανατισμούς και ακρότητες. Είχε μια«στερεή φρονιμάδα χωρικού, τούτο τουλάχιστο, δύναμη», γράφει. Βλ. Μέρες Δ΄. 1941-1944, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1977, 382-383. Πρβλ. Ρ. Μπήτον, Γιώργος Σεφέρης. Περιμένοντας τον Άγγελο. Βιογραφία, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα 2003, 385-388, 391-394.

[3] Η. Βενέζης, Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, 14-15.

[4] Αυτόθι, 16.

[5] Βλ. Ν. Ματσούκας, Μυστήριον επί των ιερώς κεκοιμημένων, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1992.

[6] Γ. Κονιδάρης, Εκκλησιαστική Ιστορία της Ελλάδος. Από των αρχών του Η΄ Αιώνος μέχρι των καθ’ ημάς χρόνων εν επιτομή, τ. Β΄, Εν Αθήναις 1970, 289-299. Α. Γερομιχαλός, Εκκλησιαστική Ιστορία της Ελλάδος, τ. Α΄, Θεσσαλονίκη 1981, 241-245.

[7] Α. Αγγελόπουλος, Εκκλησιαστική Ιστορία. Ιστορία των δομών διοικήσεως και ζωής της Εκκλησίας της Ελλάδος. (Εικοστός αιώνας), εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1984, 57-62.

[8] Γ. Μουστάκης, Η γένεση του χριστιανοφασισμού στην Ελλάδα, Αθήνα 1983, 121.

[9] Α. Αγγελόπουλος, Εκκλησιαστική Ιστορία, 71-85. Πρβλ.  Α. Αργυρόπουλος, Χριστιανοί και πολιτική δράση κατά την περίοδο της Δικτατορίας (1967-1974), εκδ. Ψηφίδα, Αθήνα 2004, 19-39.

[10] Η. Βενέζης, Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, 69-176.

[11] Αυτόθι, 152-155.

[12] Les sources et le sens du communisme russe, Paris 1951, 367.

[13] Η. Βενέζης, Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, 183-184.

ΟΙ "ΚΑΘΑΡΟΙ" ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΘΥΜΗΘΗΚΑΝ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ...ΝΤΡΟΠΗ ΣΑΣ

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ και ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΣ - Επικοινωνία: thriskeftika@gmail.com

28/10/11

Διάγγελμα Ιωάννη Μεταξά προς τον ελληνικό λαό

28η Οκτωβρίου 1940
"Πρὸς τὸν ἑλληνικὸν λαόν,

Ἡ στιγμὴ ἐπέστη ποὺ θὰ ἀγωνισθῶμεν διὰ τὴν ἀνεξαρτησίαν τῆς Ἑλλάδος, τὴν ἀκεραιότητα καὶ τὴν τιμήν της. Μολονότι ἐπεδείξαμεν τὴν πλέον αὐστηρᾶν οὐδετερότητα καὶ ἴσην, πρὸς ὅλους, ἡ Ἰταλία μὴ ἀναγνωρίζουσα εἰς ἠμας τὸ δικαίωμα νὰ ζῶμεν ὡς ἐλεύθεροι Ἕλληνές μου ἐζήτησεν σήμερον τὴν 3ην πρωινὴν ὥραν, τὴν παράδοσιν τμημάτων τοῦ ἐθνικοῦ ἐδάφους κατὰ τὴν ἰδίαν αὐτῆς βούλησιν ὅτι πρὸς κατάληψιν αὐτῶν ἡ κίνησις τῶν στρατευμάτων της. θὰ ἤρχιζε τὴν 6ην πρωινήν. Ἀπήντησα εἰς τὸν Ἰταλὸν Πρέσβυν ὅτι θεωρῶ καὶ τὸ αἴτημα αὐτὸ καθ' ἑαυτὸ καὶ τὸν τρόπον μὲ τὸν ὁποῖον γίνεται τοῦτο ὡς κήρυξιν πολέμου τῆς Ἰταλίας κατὰ τῆς Ἑλλάδος.

Ἕλληνες, τώρα θὰ ἀποδείξωμεν ἐὰν εἴμεθα ἄξιοι τῶν προγόνων μας καὶ τῆς ἐλευθερίας, τὴν ὁποίαν μᾶς ἐξησφάλισαν οἱ προπάτορές μας. Ὅλον τὸ Ἔθνος ἂς ἐγερθῆ σύσσωμον, ἀγωνισθῆτε διὰ τὴν Πατρίδα, τὰς γυναίκας, τὰ παιδιά σας, καὶ τὰ ἱερᾶς μας παραδόσεις.

Νῦν ὑπὲρ πάντων ὁ ἀγὼν

Ὁ Πρόεδρος τῆς Κυβερνήσεως

Ἰωάννης Μεταξὰς"

Γιώργος Κουτσοδιάκος:Τα αδιέξοδά σου όλα γλέντα

Να στέκεσαι στα όρια της απογνώσεως,

και όταν δεν μπορείς άλλο,

τότε ν’ απομακρύνεσαι απ’ αυτά.

(γέροντας Σωφρόνιος)

Είναι ευτύχημα το ότι υπάρχει στην ανθρώπινη ύπαρξη αυτή η ποικιλία των χαρακτήρων, των ενεργειών, των χαρισμάτων κ.ο.κ

Μέσα από αυτή την ποικιλία, καθώς και μέσα από τη μοναδικότητά μας, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τα καθημερινά μας αδιέξοδα.

Κάποιες φορές συμφωνούμε σε μια μόνιμη συνοδοιπορία μαζί τους ενώ κάποιες άλλες στιγμές παλεύουμε κανονικότατα για κάθε λύση.

Τα παλέματα και οι ήττες πάνε και έρχονται, είναι σαν τα πάθη, φιλεπίστροφα. Χάνουμε συνήθως, αλλά και όταν νικάμε δεν είμαστε βέβαιοι για τη νίκη μας. Ζούμε σαν σε χαμένη νίκη.

Και ίσως γι’ αυτό το λόγο είναι απελπιστικά δύσκολο γ’ αυτόν, που όταν θα σπάσει τα μούτρα του και θα βρίσκεται αιμόφυρτος στην άκρη κάποιου πεζοδρομίου, δεν θα βρίσκεται κανένας όρθιος για να τον πάρει χαμπάρι. Όχι γιατί θα τον προσπερνάνε σαν να μην τον είδαν, αλλά γιατί όλοι γύρω του θα βρίσκονται σε ανάλογη ή και σε χειρότερη θέση.

Και είναι ρίσκο να ισχυριστεί κάποιος ότι είναι σε θέση να λερώσει τα χεράκια του για να ξελασπώσει τον αιμόφυρτο διπλανό του ή αυτόν όπου χαροπαλεύει παραδίπλα, ειδικά όταν έχει δει πόσο σοβαρά είναι και τα δικά του τραύματα.

Ωστόσο, αυτός που θα καταφέρει να σηκωθεί τελικά, χωρίς να πιάσει κουβέντα με την απόγνωση και την απελπισία και προσπερνώντας το θέλημα του μόνιμου πεσίματος, έχει ν’ αντιμετωπίσει, εκτός από τα πονεμένα κομμάτια ψυχοσάρκας του πεσμένου, τα ολοκληρωτικά αδιέξοδα του, τις απογνώσεις του, την κάθε πτωτική εμπλοκή του, και αυτήν επίσης την δυσαρέσκειά του, στο να τον σηκώσει ο τάδε ή ο δείνα.

Εδώ κάπου ξεκινάει και η ανθρώπινη κωμικοτραγωδία που επιζητάει απεγνωσμένα να βρει λύσεις σε κάθε αδιέξοδο της, μόνο από όσους δεν θα βρίσκονται ή δεν θα περνάνε τα ίδια αδιέξοδα. Αυτός ο παροιμιώδης λόγος που λέει, «γιατρέ, γιάτρεψε τον εαυτό σου»1 είναι τόσο διαχρονικός στην ανθρώπινη ιστορία, όσο και το, κοίτα τα χάλια σου και άσε εμάς, μια χαρά είμαστε.

Η προαίρεση λοιπόν μπορεί να είναι φιλότιμη αλλά δεν εξασφαλίζει πάντα την ελπίδα του αλλουνού. Υπάρχει κάποιος που μπορεί να αγαπάει τόσο απεγνωσμένα τα αδιέξοδά του; Όχι να τ’ αγαπάει σαν να επιδιώκει αυτά να υπάρχουν, αλλά να υπάρχουν με την όραση ενός μεγεθυντικού φακού;

Υπήρξαν άνθρωποι που γνώρισαν την άβυσσο στη περιπέτεια της ζωής μέσα από ποικίλους και τελείους διαφορετικούς δρόμους. Άνθρωποι που αντιμετώπισαν τέτοια μεγέθη κινδύνου που ξεπερνούσαν τις δυνάμεις τους, σε σημείο μάλιστα, που παραλίγο να χάσουν και τις ζωές τους,2 και ενώ τους πίεζαν από παντού, δεν τους κατέβαλαν. Και ενώ βρεθήκανε σε αδιέξοδο, το αδιέξοδο δεν τους οδήγησε στην απελπισία.3

Ναι, μπορεί να είμαστε πεταμένοι στο είναι με την τραγική χειρονομία του Θεού, και τώρα μπροστά μας υπάρχει η πτήση αυτή διά μέσου της αβύσσου ΄ πτήση φοβερή και ταυτόχρονα απερίγραπτα μεγαλοπρεπής, που ελκύει με το νόημά της, που γεννά μέσα μας αποφασιστική άρνηση να «δεχθούμε» τον θάνατο. Ναι, ναι, δεν επιτρέπεται σε μάς να σταματήσουμε την ορμή μας, προς το αιώνιο ΄ επιπλέον ακόμη δεν επιτρέπεται σε μάς «να επιστρέψουμε στα οπίσω».4

Όποιοι βλέπουν την άβυσσο, αλλά με μάτια αετού, όποιοι αδράχνουν την άβυσσο με νύχια αετού : αυτοί έχουν θάρρος.5

1. Λουκάς 4:23

2. Κορινθίους Β 1:8

3. Κορινθίους Β 4:8

4. γ. Σωφρόνιος Σαχάρωφ, «γράμματα στη Ρωσία», εκδ. ι. μ. Τιμίου Προδρόμου, σελ.189

5. Φρίντριχ Νίτσε, «έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα», εκδ Βάνιας, σελ. 416

http://kafsokaliva.blogspot.com/2011/10/blog-post_27.html