Πρώτη δημοσίευση,περιοδικό ΣΥΝΑΞΗ τ.99
Aνδρέας Αργυρόπουλος: «Χριστιανοί και πολιτική δράση κατά την περίοδο της δικτατορίας (1967-1974) »
Εκδ. Ψηφίδα, Αθήνα 2004, σελ 154
Η πολιτική είναι ένας χώρος σχεδόν ανεξερεύνητος από τη θεολογική έρευνα και σπουδή παρά τις πολύ σημαντικές εργασίες[1] που δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς από σπουδαίους θεολόγους. Η διαπίστωση αυτή ισχύει ακόμα περισσότερο και για την έρευνα της πολιτικής δράσης των Χριστιανών.
Η πραγματικότητα αυτή δεν είναι δυσεξήγητη. Ο στίβος της πολιτικής και της πολιτικής δράσης δεν ήταν ιδιαίτερα προσφιλής στους χριστιανούς παρά την προσωρινή δραστηριοποίηση νέων Ορθοδόξων στις δεκαετίες του ’60,του ’70 και των αρχών του ’80.
Ο φόβος της εκκοσμίκευσης, η δυτικότροπη διάκριση της πνευματικότητας από τα κοινωνικά προβλήματα, ο φόβος της αλλοτρίωσης από τα πολιτικά πάθη είναι μερικές από τις αιτίες.
Γνωρίζοντας τις ( σε πολύ γενικές γραμμές) δυσκολίες αυτές δεν πρέπει να θεωρηθεί υπερβολή ότι το βιβλίο του Αν.Αργυρόπουλου έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό σπουδής στους χώρους που προαναφέραμε. Το ενδιαφέρον του γίνεται ακόμα μεγαλύτερο εάν αναλογιστούμε ότι ο συγγραφέας αναμετριέται με ένα από τα ακανθωδέστερα προβλήματα του νεοελληνικού εκκλησιαστικού βίου .
Η πρωτοτυπία της έρευνας βρίσκεται και στην καταγραφή της αντιστασιακής δράσης νέων ορθοδόξων χριστιανών η οποία αποτελεί μια άγνωστη και παραμελημένη ( από πολλές πλευρές) πτυχή του γενικότερου αντιστασιακού κινήματος κατά της δικτατορίας.
Το υλικό πάνω στο οποίο δομεί την εργασία του, πέρα από τη βιβλιογραφία είναι αρχειακό ( εφημερίδες της εποχής, φυλλάδια που κυκλοφόρησαν παράνομα το ίδιο χρονικό διάστημα, εγκύκλιοι Μητροπολιτών, εφημερίδες των Μητροπόλεων κ.ά). Κύρια πηγή είναι τα φύλλα της εφημερίδας «Χριστιανική» που κυκλοφορούσε την εποχή εκείνη στην οποία δημοσιεύτηκε ο κύριος όγκος των άρθρων των χριστιανών που αντιστάθηκαν στο ανελεύθερο καθεστώς.
Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια:
Στο πρώτο περιγράφει ( με βάση τα έντυπα των Μητροπόλεων και τις εφημερίδες της εποχής) τη σχέση Διοικούσας Εκκλησίας με το δικτατορικό καθεστώς. Στο δεύτερο καταγράφεται η προσπάθεια του εκδότη της «Χριστιανικής» Νικ.Ψαρουδάκη και άλλων στελεχών των αντιστασιακών χριστιανών οι οποίοι προσπαθούσαν να πείσουν κληρικούς και λαϊκούς σε ενεργή αντιστασιακή δράση. Στο τρίτο και στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η δράση αλλά και τα θεολογικά επιχειρήματα του αντιδικτατορικού αγώνα ο οποίος κορυφώνεται με το κλείσιμο της εφημερίδας και τις διώξεις των πολλών αντιστασιακών νέων ( γεγονότα που περιγράφονται στο πέμπτο κεφάλαιο του βιβλίου).
Ιδιαίτερη αξία κατά την άποψή μας έχει το παράρτημα με το οποίο ολοκληρώνεται το βιβλίο μια και μας δίνει μια πραγματική γεύση από τον αγώνα των νέων χριστιανών.
Η έρευνα ( η οποία έχει κριθεί επιστημονικά από τη Θεολογική Σχολή του Αριστ.Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης) δεν έχει απολογητικό χαρακτήρα. Θα πρόσθετα ότι είναι καρπός μια μακροχρόνιας συζήτησης που ξεκινά στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 όταν με αφορμή την αντίδραση κληρικών και λαϊκών θεολόγων στις δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής, το Χριστιανομαρξιστικό διάλογο που ξεκίνησε στη Γαλλία (για να φθάσει στην πατρίδα μας δεκαπέντε χρόνια αργότερα) τέθηκαν πολλά ερωτήματα μεταξύ αυτών και ο τρόπος αντίδρασης των Ελλήνων χριστιανών στην πρόσφατη (τότε) δικτατορία.
Το πρόβλημα δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται. Αγγίζει πολλές πλευρές του καθημερινού μας βίου οι οποίες κάτω από το βάρος του σύγχρονου ατομικισμού χάνονται. Μερικές από τις πλευρές αυτές είναι η στάση των Ορθοδόξων χριστιανών απέναντι στις επιλογές του κράτους οι οποίες απαξιώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ( όπως η φτώχεια, ο ρατσισμός και η περιθωριοποίηση των αδυνάτων), η στάση μας απέναντι στις αλλαγές των πολιτικών συστημάτων και των συνεπειών πάνω στον καθημερινό άνθρωπο ( όπως η αλλαγή νοήματος της εργασίας), ο τρόπος αντίστασης στα σενάρια πολέμου των ισχυρών κα. Παράλληλα τίθεται και ένα πολύ μεγάλο θέμα: πως αισθάνεται τον σύγχρονο ιερέα το ποίμνιο μας; Νοιώθουν ότι είμαστε κοντά τους; Αν όχι γιατί; Και κυρίως γιατί φαίνεται να αντλούμε πολλές φορές το κύρος της παρουσίας της Εκκλησίας στην κοινωνία από το παρελθόν και όχι από το παρόν;
Πολλές πλευρές αυτών των ερωτημάτων θα τις δούμε σε αυτό το βιβλίο. Ο συγγραφέας τα αντιμετωπίζει με τόλμη, ψυχραιμία και αλήθεια.
Δεν εκτρέπεται σε λαϊκισμούς υιοθετώντας άκριτα μια από τις κυρίαρχες ιδεολογικές τάσεις ανάλυσης. Αντίθετα μελετά το θέμα λαμβάνοντας υπόψη το ιδεολογικό πολιτικό και θρησκευτικό πλαίσιο που διαμορφώνει την εποχή και παράλληλα αναδεικνύει εκείνες τις μορφές που πραγματικά αντιστάθηκαν με το λόγο και το έργο τους παρουσιάζοντας ίσως για πρώτη φορά συστηματοποιημένα τα θεολογικά θεμέλια των επιχειρημάτων τους όπως αυτά καταγράφηκαν στην αρθρογραφία της εφημερίδας « Χριστιανική», στα φυλλάδια που έγραφαν οι νεολαιϊστικες χριστιανικές αντιστασιακές ομάδες καθώς και στα βιβλία των πρωταγωνιστών του χώρου αυτού όπως ο Ν.Ψαρουδάκης .
Πρέπει εδώ να σημειώσουμε (κάτι που και ο συγγραφέας επισημαίνει) ότι η μελέτη της σχέσης Εκκλησίας και Πολιτικής εξουσίας δεν τελειώνει εδώ. Ανοίγει ένα ενδιάμεσο, κατά την άποψή μας, κεφάλαιο μιας μελέτης που πρέπει να ξεκινήσει από τον 18ο αιώνα να σταθεί αντίστοιχα και στη δικτατορία του Μεταξά και να φθάσει μέχρι τις ημέρες μας. Μια τέτοια προσπάθεια θα ολοκλήρωνε με τον καλύτερο τρόπο την μέχρι τώρα έρευνά του.
πρωτοπρ. Αντώνιος Καλλιγέρης
[1] Ενδεικτικά και μόνο αναφέρουμε τον τόμο Η Ορθοδοξία ως Πολιτική Διακονία, που κυκλοφόρησε η Ι.Μ Αγ.Νεοφύτου στην Κύπρο, το βιβλίο του πρωτοπρ. Γεωργίου Μεταλληνού Ορθοδοξία και Πολιτική ,το βιβλίο του Ι.Πέτρου Εκκλησία και Πολιτική, το βιβλίο του Μ.Μπέγζου Θεοκρατία ή Δημοκρατία και το αφιέρωμα στην Πολιτική από στο τεύχος 55 του περιοδικού «ΣΥΝΑΞΗ»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου