Σουλτάνα Γκαργκάνα:Για το Θεό ,τους Νέους και το Rock n Roll

Εισήγηση στην παρουσίαση του βιβλίου στη Λάρισα (17-05-2019)

Αντρέας Αργυρόπουλος, «Ο Θεός, οι Νέοι και άλλες Rock  ‘ n Roll ιστορίες», εκδ. Αρμός, Αθήνα 2019.

Το τελευταίο βιβλίο του Αντρέα Αργυρόπουλου από τις εκδόσεις Αρμός. Μια πολυπρισματική παρουσίαση της αλήθειας της χριστιανικής πίστης σε  δεκατέσσερις μικρές ενότητες και σε έναν μοναδικό  πρόλογο όπου μοιράζεται μαζί μας, την συνάντησή του με τον Θεό.

Ο Αντρέας Αργυρόπουλος γράφει  με βιωματικό ζωντανό λόγο,  την πρόταση της εκκλησίας του Χριστού για ζωή, απαλλαγμένη από την λάσπη του εγωκεντρισμού, της μισαλλοδοξίας, του φόβου, της αυθεντίας... Θέματα που προσεγγίζουν την σύγχρονη πραγματικότητα, μέσα στην αναζήτηση του αυθεντικού Θεού και της αλήθειας. Μιας αλήθειας που δεν επιβάλλεται γιατί λάμπει μόνο στο χάρισμα της ελευθερίας που δόθηκε στον άνθρωπο από τον ίδιο τον Θεό..

Δεκατέσσερις ενότητες σαν βότσαλα λαμπερά καθαρισμένα από το κύμα. Βότσαλα που τρίφτηκαν στον θεολογικό λόγο, των Αγίων, των Πατέρων της εκκλησίας, αλλά και  σύγχρονων θεολόγων, ιστορικών της θρησκείας , στοχαστών,  από κάθε γωνιά του πλανήτη. Κάθε αράδα  ζυμωμένη με βαθιά θεολογική γνώση, και διδακτική εμπειρία χρόνων. Η καθεμιά  από αυτές  ξεκινάει με ένα μαργαριταράκι στοχασμού, ποίησης, σοφίας.

Πρόσωπα αγαπημένα, μέσα στις σελίδες του βιβλίου.  Μας κοιτάνε στο μάτια. Διαλεγόμαστε. Στεκόμαστε στην ανάσα τους, στο χνάρι που άφησαν στον χρόνο.

Χρυσόστομος, Γρηγόριος Νύσσης, Συμεών ο νέος θεολόγος, Αγία Μαρία Σκόμπτσοβα.

Θερμός ,Ευδοκίμωφ , Στανιλοάε, Κάλλιστος Γουέαρ, Στογιάννος, Μπερντιάεφ, Φλορόφκι, Αμμάς Θεοδώρα, Ματσούκας,  Αναστάσιος,  Χουάν Αρίας, Μητροπολίτης του Σουρόζ Αντώνιος, Πατριάρχης Δημήτριος, Ηλίας Βουλγαράκης, Γοντικάκης, π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος (παπά Λίβυος),  Πατέρας Πυρουνάκης, Παπαθανασίου,  Μοσκώφ, Ελιάντε  Κικέρωνας...  Συγγραφείς – ποιητές  - μουσικοί.  Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Robinson, Κλεμάν, Σοπενάουερ,  ErnestoCardenal,  Λειβαδίτης,  Ντύλαν  Τόμας, Ρίλκε, Βρεττάκος,  Τζωρτζ  Χάρισον...   

Συζητήσεις με μαθητές  συμφοιτητές φίλους. Η προϋπόθεση το ανοιχτό μυαλό, η απεμπόληση της βεβαιότητας.   Η συνάντηση με τον άλλο, τον διαφορετικό. Ο συγγραφέας  φαίνεται να αναζητά τον Θεό κάθε στιγμή με τους μαθητές του, με τους ανθρώπους που συναναστρέφεται, μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με παρέες φιλικές  στον στενό και ευρύ κοινωνικό του περίγυρο.

Μέσα στις σελίδες του μπορεί να γίνει  αιχμηρός και ίσως δυσάρεστος σε όλους όσους από εμάς πιστεύουν ότι μπορούν να φυλακίσουν τον Θεό στο δικό τους μικρόκοσμο. Ότι διατυπώνεται ως αλήθεια μέσα στις σελίδες του βιβλίου, έχει πατήσει σε γερά θεμέλια. Την Αγία Γραφή,  την Ιερή Παράδοση, σε κείμενα Πατέρων, σε έγκριτους θεολόγους. Τα θέματα που θίγονται πολυποίκιλα.Η Αλήθεια , ο διάλογος ,  η εξουσία, ο φανατισμός, οι αυθεντίες, τα καλούπια, τα  στεγανά, η ελευθερία της αφοσίωσης και της αμφισβήτησης,. Η εκκλησία ως χαρά, ως συνέχεια της Σάρκωσης του Χριστού μέσα στην ιστορία.   Ο Θεός ως πρόσωπο και ως  φίλος, ο πάσχων Θεός, ο Θεός της μάζας, η άρνηση του Θεού μέσα από τον φόβο. Ο Θεός ελευθερωτής και όχι θαυματοποιός. Οι ενοχές, η πίστη όχι ως υποταγή, αλλά ως εμπιστοσύνη και αγάπη. Η γνωριμία με τον εαυτό μας και με τον Θεό, ο Θεός της Ιστορίας. Η αγάπη ως ρίσκο,  πόνος, προσφορά και απόλυτο δόσιμο. Η κόλαση του εγωκεντρισμού, τα καλά και τα κακά παιδιά. Η ύπαρξη του κακού, η κοινωνική ηθική, οι κατεστημένες αντιλήψεις. Η σχέση της πνευματικότητας με την κοινωνικότητα και όχι με την εκκοσμίκευση. Οι θύτες και τα θύματα της ιστορίας.

Σε πάρα πολλά σημεία μπορεί ο αναγνώστης να σταθεί,να συλλογιστεί, να συγκινηθεί. Στέκομαι σε δύο.Το πρώτο, η  πρόσκληση του αγίου σε ένα μικρό παιδί να παίξουν με τον Θεό. Το δεύτερο, η  βραδιά της κηδείας του Ντοστογέφσκυ. Ένα εκπληκτικό σκηνικό που περιγράφει ο Μητροπολίτης της Πετρούπολης. Γονατισμένοι φοιτητές προσεύχονται κλαίγοντας με λυγμούς δίπλα στο σώμα του Ντοστογιέφσκι. Όταν οι καλόγεροι ήρθαν να διαβάσουν το τρισάγιο, οι φοιτητές τους πήραν το βιβλίο από τα χέρια και έψαλλαν οι ίδιοι.  Όπως λέει ο ίδιος ο Μητροπολίτης του είχαν πει ότι τα παιδιά αυτά ήταν άθεοι και μισούσαν την εκκλησία.

Τελειώνοντας το βιβλίο.  Ένα εκπληκτικό ταξίδι στην γνώση και το βίωμα.. Διάθεση για ψάξιμο στα λόγια και την ζωή των προσώπων του που μας μίλησαν πρόσωπο με πρόσωπο. Που νιώσαμε την ανάσα τους. Που ιχνηλατήσαμε στα σημάδια που άφησαν στον χρόνο και στην ψυχή μας. Το βιβλίο είναι μια πρόσκληση να γνωρίσουμε στ’ αλήθεια τους νέους.  Την γλώσσα τους. Τα τραγούδια τους. Την συμπεριφορά τους.  Μας θέτει προ των ευθυνών μας, για την εικόνα του Θεού που έχουν οι νέοι και όχι μόνο. Γιατί, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά,  «πολλές φορές οι νέοι άνθρωποι σκανδαλίζονται, ή ακόμη αρνούνται τον Θεό, λόγω των λανθασμένων επιλογών των εκπροσώπων του Χριστιανισμού στις μέρες μας αλλά και μέσα στην ιστορία.»

Μπορεί ο τίτλος του να προβληματίσει κάποιους. Όμως  το rock  ‘nroll επηρέασε τον τρόπο ζωής και δημιουργίας των ανθρώπων, διαμόρφωσε σχέσεις αντιστάθηκε στην εξουσία. Η γνωριμία με τον αληθινό Θεό, διδάσκει πως μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο με την δύναμη της αγάπης. Μην ξεχνάμε. «...Μακάριοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά, διότι αυτοί θα δουν τον Θεό. Μακάριοι όσοι επιδιώκουν την ειρήνη, διότι αυτοί θα ανακηρυχθούν υιοί του Θεού. Μακάριοι όσοι έχουν διωχθεί εξ αιτίας του δικαίου τους, διότι σε αυτούς ανήκει η βασιλεία των ουρανών. Μακάριοι ας είστε όταν σας εμπαίξουν και σας διώξουν και, ψευδόμενοι, πουν κάθε είδους κακολογία εναντίον σας, για χάρη μου. Γεμίστε από χαρά και αγαλλίαση, διότι η ανταμοιβή σας στους ουρανούς θα είναι μεγάλη· έτσι κατεδίωξαν και τους προφήτες που ο Θεός είχε στείλει πριν από εσάς.

Εσείς είστε το αλάτι της γης...»

Jimi Hendrix:Purple Haze- Jesus Saves

Όποιος έχει ασχοληθεί λίγο με τη Rock μουσική γνωρίζει τον  Jimi Hendrix και τη μεγάλη επιτυχία του Purple Haze(Πορφυρή ομίχλη).Σε λίγους όμως είναι γνωστό ότι το συγκεκριμένο τραγούδι ηχογραφήθηκε αρχικά με τον τίτλο «Purple Haze- Jesus Saves»(Πορφυρή ομίχλη- Ο Ιησούς σώζει). Ο Hendrix ανέφερε ότι το εμπνεύστηκε από ένα όνειρό που είχε δει. Περπατούσε κάτω από τη θάλασσα. Ξαφνικά μια μωβ ομίχλη τον περιέβαλε ,τον έπνιγε και ένιωθε να χάνεται. Ήταν μια τραυματική εμπειρία για τον ίδιο. Στη συνέχεια του ονείρου του η πίστη του στον Χριστό τον έσωσε. Οι χειρόγραφοι στίχοι του «Purple Haze- Jesus Saves» βρέθηκαν από τον πατέρα του στο σπίτι του μετά από χρόνια…

Τριαντάφυλλος Σερμέτης:«Απελπισία: Η υπαρκτική αστοχία του Ανθρώπου να Είναι»

Απόσπασμα από το βιβλίο.

Το ερώτημα που θα πρέπει να μας απασχολεί είναι: γιατί η απελπισία να αποτελεί αστοχία και, αν είναι αστοχία, ποιο είναι το αντίθετό της; Σύμφωνα με την αριστοτελική διδασκαλία για τις αρετές,^[1] τοποθετείται η αρετή της ελπίδας στο μέσον των δύο άκρων. Ο Αριστοτέλης δεν ξεφεύγει από το μέτρο που ερμηνεύεται ως εξής: το να ελπίζει εκείνος που απελπίζεται, ταυτόχρονα, σημαίνει να μην ελπίζει πολύ όποιος ελπίζει υπέρμετρα. Η υπερτροφική ελπίδα μεταβάλλεται στο αντίθετό της, δηλαδή, στην πλήρη απελπισία. Η ανθρώπινη ύπαρξη σπαράσσεται από την υπέρμετρη ελπίδα και την υπέρμετρη απελπισία. Στην πραγματικότητα οι αντίθετες υπερβολές είναι και οι δύο αρνήσεις της ελπίδας, δηλαδή απελπισία. Διότι εκείνος που έχει υπέρμετρη ελπίδα διακατέχεται από μια αυτοπεποίθηση που αντιτίθεται σε μια ελπίδα που είναι μελλοντικά αβέβαιη. Και τούτο δεν είναι παρά μια πρόληψη της ελπίδας, μια προεξόφληση της ελπίδας. Το προληπτικό ύφος της συνείδησης, όπως πολύ σωστά ισχυρίζεται ο Husserl,  είναι εκείνο που μόνιμα προτρέχει μέσω των προλήψεων, ενώ η συνείδηση είναι και προληπτική στον σκοπό της. Όταν, όμως, ο άνθρωπος προεξοφλεί ότι θα επιτύχει κάτι αποκλειστικά με τις δικές του δυνάμεις και θεωρεί το μέλλον του πάρα πολύ βέβαιο, τότε γίνεται πρόδηλο ότι ο άνθρωπος θεοποιεί τον εαυτό του· γίνεται φανερό ότι οικειοποιείται τις ιδιότητες του απείρου, διότι έχει αρνηθεί την ύπαρξη του απείρου· τούτο αποτελεί αλαζονική ύβρη του ανθρώπου στη φύση του. Η προληπτική συνείδηση δεν είναι τίποτα άλλο παρά η απελπισία του πείσματος. Στην πρόληψη υπάρχει το πείσμα της αδυναμίας που μέσα του περιέχει το θράσος και την έπαρση. Πίσω από το πείσμα κρύβεται το σθένος που ο θρασύς άνθρωπος πιστεύει ότι έχει. Η προσκαιρότητα της επιτυχίας ενός πράγματος που επιτυγχάνει ο θρασύς στην υλική χρονικότητα, δεν αντισταθμίζει την απελπισία και οπωσδήποτε την πλήρη απόγνωση στην οποία περιέρχεται το Εγώ· και τούτο επισυμβαίνει διότι η θρασύτητα, που είναι προϊόν της έπαρσης, αποκρύπτει τη μεταφυσική διάσταση του ανθρώπου.  Και τούτο αποτελεί βαθύτατη αστοχία.

---

[1]Αριστοτέλους, Περί Μέθης, Περί Αρετών και Κακιών, Περί Κόσμου, μτφρ. Σ. Τριαντάρη-Μαρά, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2003.

Σελ. 166-167-168  

Ο Τριαντάφυλλος Σερμέτης γεννήθηκε στη Λάρισα και τα τελευταία χρόνια διαμένει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. Είναι εκπαιδευτικός Θεολόγος-Φιλόλογος και Διδάκτορας Φιλοσοφίας.

Έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων, θεολογικού, φιλοσοφικού, πολιτικού και κοινωνικού περιεχομένου, σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, καθώς και φιλοσοφικές μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά, κι έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις σε Φιλοσοφικά Συνέδρια. Το επιστημονικό του ενδιαφέρον στη Φιλοσοφία εντοπίζεται στη Γνωσιολογία, Οντολογία κι Αισθητική.

Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή “Μύχιες Παύσεις” (Εκδόσεις “Πηγή” 2015) και τη θεολογική και φιλοσοφική μελέτη “Η Θεολογία της Αφύπνισης” (Εκδόσεις “Δαιδάλεος” 2016). Έχει συγγράψει τον Πρόλογο και τον Επίλογο στο βιβλίο της Αναστασίας Βούλγαρη: “Μίκης Θεοδωράκης, Μονόλογοι, Διάλογοι και το Μονοπάτι προς το μέλλον: Συνοπτική παρουσίαση” (2017). Επίσης, εξέδωσε, καθώς έκανε την ανθολόγηση 40 ποιημάτων, την πρώτη μεταφραστική προσέγγιση και συνέγραψε τον Πρόλογο και την Εισαγωγή, το βιβλίο: Τζελαλαντίν Ρουμί “Για τον Θεό και τον Έρωτα”(Εκδόσεις “Δαιδάλεος” 2018).

Το νέο βιβλίο “Απελπισία: Η Υπαρκτική αστοχία του Ανθρώπου να Είναι” διατίθεται σε όλα τα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία.      

Πως προσεγγίζουν τον Θεό οι νέοι; εφ."Ορθόδοξη Αλήθεια"

Πολλές ευχαριστίες στην εφημερίδα και στην κ. Νέλλη Ζάχαρη για την παρουσίαση του βιβλίου.

Ο Σταυρός κόντρα στη μοιρολατρία

Δυστυχώς αρκετοί  χριστιανοί  δεν αντιλαμβάνονται τη λυτρωτική δύναμη του Σταυρού. Βαλτώνουν σε μια μοιρολατρική αποδοχή της κατάστασής τους χωρίς να προσδοκούν την Ανάσταση και την  Απελευθέρωσή τους. Ο π. Λεονάρντο Μποφφ, Λατινοαμερικάνος φραγκισκανός μοναχός που έδρασε ποιμαντικά επί χρόνια σε ενορίες υποβαθμισμένων περιοχών  γράφει σοφά : «Ένας Ιησούς που περιορίζεται στο να υποφέρει δεν απελευθερώνει: κάνει να γεννηθεί η λατρεία του πόνου και η μοιρολατρία. Είναι απαραίτητο να ξαναθέσει κανείς το σταυρό στην πραγματική του θέση μέσα στην αντίληψη των ανθρώπων του λαού».

Α.

Βασίλης Παππάς:Ο Θεός, οι Νέοι και άλλες …. Ιστορίες

Δημοσιεύουμε με χαρά την  εισήγηση του φίλου Βασίλη Παππά , στην παρουσίαση του βιβλίου μας στα Τρίκαλα τον προηγούμενο Απρίλιο.Ο εισηγητής,άνθρωπος με ανοικτό πνεύμα χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις , προέρχεται από το χώρο της  Αριστεράς .

Τίτλος προκλητικός.

Αναφέρεται στους νέους. Μα είναι από τη φύση τους προκλητικοί και επαναστατικοί. Από την Αντιγόνη μέχρι τη γενιά του 114, από τους νεαρούς συντρόφους του Ρήγα Βελεστινλή  μέχρι τον Κον Μπετίτ το Μάη του 68 και τον Γιαν Πάλαχ στην «΄Ανοιξη της Πράγας», από την Ηλέκτρα Αποστόλου της ΕΠΟΝ μέχρι την εξέγερση της Νομικής και τον δικό μας φοιτητή Κώστα Γεωργάκη που αυτοπυρπολήθηκε στη Γένοβα το 1970,  πάντοτε ήταν στην πρωτοπορία των κοινωνικών συγκρούσεων και αλλαγών, πληρώνοντας δυσθεώρητο  αντίτιμο. Ήταν και ελπίζω να είναι (οι νέοι και οι αγώνες τους) «η ελπίδα των περιθωριακών, των ανυπεράσπιστων, των εξορισμένων, των απόκληρων, των κατατρεγμένων, των κυνηγημένων για τις ιδέες τους».

Αναφέρεται στο rock ‘n roll. Μα είναι πέρα από είδος μουσικής και κίνημα που σημάδεψε τη γενιά μας, ίσως και τη γενιά των παλαιότερων, κίνημα αμφισβήτησης του 60 συνυφασμένο με τις διεκδικήσεις των μαύρων (Μάρτιν Λούθερ Κινγκ), συνυφασμένο με τα αντιπολεμικά κινήματα (Βιετνάμ), με την αυτοδιάθεση των λαών (Αφρική), με το φεμινιστικό κίνημα (Σιμόν Ντε Μποβουάρ), με τους αγώνες για τη μεταμόρφωση του κόσμου.

Αλήθεια τι θέλει ο ομιλών σε μια τέτοια σύναξη στην οποία από το ένα μέλος της εξίσωσης υπάρχουν οι Νέοι και η κοινωνία και από το άλλο μέλος της εξίσωσης ο Θεός και η θρησκεία; Ή παραφράζοντας τον ποιητή «Στρατηγέ τι ζητούσες στη Λάρισα συ ένας Υδραίος;», θέτει το προκλητικό ερώτημα «οπαδέ της φυσικής επιστήμης και της πειραματικής απόδειξης, τι ζητάς εσύ ανάμεσα στους φιλόσοφους και θεολόγους;»

Δύο ερωτήματα πάντοτε διαχρονικά και επίκαιρα.

Ερώτημα πρώτο: Ποια η σχέση Επιστήμης και θρησκείας; Οι πορείες και των δύο είναι παράλληλες, συγκρουόμενες και μοναχικές ή μπορεί και να συγκλίνουν;

Ερώτημα δεύτερο: Ποια η σχέση της Θεολογίας της Απελευθέρωσης και των κοινωνικών κινημάτων με τη Θρησκεία;

Προφανώς (δανειζόμενος τον τίτλο ενός κεφαλαίου του βιβλίου) για να προσεγγίσουμε και στα δύο ερωτήματα χρειάζεται «Ανοικτό πνεύμα, ταπείνωση και μπόλικη αγάπη». Και επειδή μπροστάρηδες σε τέτοια ερωτήματα είναι πάντοτε οι νέοι (αυτό θέλω να ελπίζω) δανείζομαι ένα μικρό απόσπασμα «Για να κουβεντιάσει κανείς με τους νέους ανθρώπους για το Θεό» , λέει ο συγγραφέας – για τα επίγεια λέει ο ομιλών – «χρειάζεται να αγαπάει τον διάλογο, να έχει διάθεση να διαλεχτεί, να τους ακούσει. Όχι να τους επιβάλλει απόψεις, θέσεις, αντιλήψεις, ιδεολογήματα. Να μην έχει έτοιμες απαντήσεις και τσιτάτα, αλλά να προσπαθήσει να κατανοήσει τις αναζητήσεις, τις αγωνίες, τις ανησυχίες, τις αντιρρήσεις τους ακόμη και την πλήρη άρνησή τους για αυτά που εκπροσωπεί».

Μα έτσι δεν πορεύεται και η επιστήμη; Με τον διάλογο, με τις ανοικτές θέσεις και αντιλήψεις, χωρίς εκ των προτέρων  απαντήσεις και βέβαια με την άρνηση καθεστηκυίων αντιλήψεων και ιδεολογημάτων. Στη δημόσια σφαίρα η σχέση μεταξύ Επιστήμης και Θρησκείας παραπέμπει σε δύο στρατόπεδα τα οποία ανάλογα με τις κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες πότε αντιμάχονται το ένα το άλλο και πότε – ειδικά σε σύγχρονα θέματα ηθικής – μπορούν να αλληλοσυμπληρώνονται. Πολλές φορές η Εκκλησία αισθάνθηκε απειλούμενη, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως οι εκκλησιαστικοί λειτουργοί είχαν όλοι την ίδια άποψη για τον τρόπο αντιμετώπισής της. Ορισμένοι επέλεξαν τη μετωπική σύγκρουση, άλλοι επέλεξαν να εύρουν διαύλους επικοινωνίας προς όφελος και της Επιστήμης και της Θρησκείας. Όλοι γνωρίζουν τη σύγκρουση και την καταδίκη του Γαλιλαίου από την παπική Εκκλησία, λίγοι όμως γνωρίζουν τον αρχικά  έντιμο συμβιβασμό που στην αρχή επιτεύχθηκε, με τον οποίο ο Γαλιλαίος με τη βοήθεια ισχυρών εκκλησιαστικών παραγόντων, κατάφερε να αποσπάσει την άδεια της Εκκλησίας να συζητάει και να διδάσκει τον ηλιοκεντρισμό, αρκεί να μην διατυμπανίζει την πίστη του στο συγκεκριμένο σύστημα! Στα καθ’ υμάς πολλοί γνωρίζουν τους δύο Λόγιους – κληρικούς λαμπρά τέκνα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού τον Ευγένιο Βούλγαρη (μεταφράζει Βολταίρο - Περί συστήματος του παντός, Βιέννη, 1805 -  Σχεδίασμα περί της ανεξιθρησκείας, Λειψία, 1768 ) και τον Νικηφόρο Θεοτόκη (μεταφράζει Νεύτωνα - Στοιχεία Φυσικής, Λειψία 1766-67). Στο νεωτερικό αυτό πνεύμα των δύο κληρικών υπάρχει και ο συντηρητικός αντίλογος της ίδιας της εκκλησίας με το «Τρόπαιον Εκ της Ελλαδικής πανοπλίας κατά των οπαδών του Κοπερνίκου, του Σεργίου Μακραίου , 1816 ...(κατ’ εντολήν  του Πατριάρχου Ιερουσαλήμ κ. Ανθίμου).

Πλήθος τα παραδείγματα ανάπτυξης της Επιστημονικής σκέψης. Πολλοί παιδαγωγοί και ιστορικοί της Επιστήμης την παρομοιάζουν με τον τρόπο ανάπτυξης της σκέψης ενός παιδιού. Μόνο που το μυαλό πρέπει να είναι ανοικτό. Διότι (δανείζομαι πάλι από το βιβλίο) , «Το μυαλό είναι σαν το αλεξίπτωτο, αν δεν είναι ανοικτό δεν δουλεύει». Στην πορεία του χρόνου τρία σημαντικά θέματα αναδεικνύονται. Το πρώτο είναι η ιστορικότητα της σχέσης η οποία αναδιαμορφώνεται  μέσα από τις αλλαγές που έχουν επέλθει ανά τους αιώνες στα πεδία της επιστήμης και της θρησκείας. Πρόκειται για σχέση ανάμεσα στους λειτουργούς δύο θεσμών που ο καθένας ασκεί μια διαφορετικού τύπου εξουσία και προτείνει στην κοινωνία ένα διαφορετικό είδος γνώσης. Το δεύτερο είναι η οριοθέτηση τόσο της Επιστήμης όσο και της Θρησκείας. Ο αποδεικτικός λόγος της πρώτης (πείραμα), ο μεταφυσικός λόγος της δεύτερης (πίστη). Σε ζητήματα ηθικής, και αυτογνωσίας η Επιστήμη και η θρησκεία μπορούν και συναντώνται. Και τρίτο μπορεί ο Laplace να είχε την απάντηση στην ερώτηση που του έθεσε ο Ναπολέων Βοναπάρτης για το που βρίσκεται ο Θεός στο μνημειώδες έργο του «Ουράνια Μηχανική» με την προβοκατόρικη απάντηση «Δεν χρειάζομαι μια τέτοια υπόθεση», όμως η σχέση επιστήμης και θρησκείας είναι μια αέναη επαναδιαπραγμάτευση ανάμεσα σε άτομα, θεσμούς και κοινωνικές ομάδες είναι μια διαρκής συγκρουσιακή συνύπαρξη (όπως των νέων) πολιτικών, κοινωνικών και ιδεολογικών διαμαχών στην εξέλιξη του κόσμου.

 Απομένει να αναφερθούμε στο δεύτερο ερώτημα. Το Rock ‘n Rock στη δεκαετία του 60 ήταν  μια παρακμιακή μουσική που οδηγούσε τους νέους σε επικίνδυνες ατραπούς ή περιείχε το σπέρμα της διαρκούς αμφισβήτησης και της επανάστασης; Τα Gospel που συνόδευαν στις πορείες τον Martin Luther King ή το Imagine του John Lennon ή το «είναι επικίνδυνοι όλοι αυτοί, οι μεθυσμένοι απ΄το Θεό, οι εθισμένοι στη ζωή …» από τις Τρύπες μήπως δίνουν απαντήσεις στις διαρκείς αναζητήσεις των νέων ανθρώπων για έναν κόσμο με αγάπη και κοινωνική δικαιοσύνη; Μια από τις αφετηρίες (δηλώνει ο συγγραφέας) ο Χριστιανισμός. «οφείλει να είναι η ελπίδα των περιθωριακών, των ανυπεράσπιστων, των εξορισμένων, των απόκληρων, των κατατρεγμένων, των κυνηγημένων για τις ιδέες τους … έχουμε ανάγκη ένα μαχητικό και δυναμικό Χριστιανισμό που θα είναι ταυτόχρονα θρησκεία του διαλόγου και της καταλλαγής». Σε αυτά τα ερωτήματα τα πράγματα είναι αρκούντως ξεκάθαρα. Δεν θα αναφερθώ σε μια παραβολή που περιγράφεται στο βιβλίο, αλλά θα θέσω στην κρίση σας τον Θεό της εξουσίας σε αντιδιαστολή με τον Θεό του κόσμου. Κάποια στιγμή θα πρέπει να επιλέξουμε μεταξύ του παπά – Γρηγόρη των προεστών και της εξουσίας και του παπά – Φώτη των προσφύγων στο έργο του Καζαντζάκη. Μεταξύ εκείνου που διάβαζε στη διάρκεια της δικτατορίας και του Αναστασίου Γιαννουλάτου που υφηγητής της θεολογικής τύλιγε με το ράσο του φοιτητές της κατάληψης της Νομικής οδηγώντας τους μακριά από τους διώκτες τους. Του παπά Γιώργη της Ελευσίνας που μεταξύ των άλλων οργάνωνε τη γιορτή του Εργάτη Χριστού στον Πειραιά και του αμείλικτου διώκτη του ιεράρχη, πρώην ταγματάρχη της χωροφυλακής και υμνητή μισαλόδοξης νεοναζιστικής οργάνωσης. Και παλαιότερα «σύμφωνα με τις Ευαγγελικές αρχές, ο χριστιανός είναι ή θα έπρεπε να είναι στο πλευρό των αδύναμων και των ηττημένων», όπως ο παπάς  στην έξοδο του Μεσολογγίου, ο παπά – Ανυπόμονος της Μ. Αγάθωνος στο ΕΑΜ, ο Κοζάνης Ιωακείμ, ο  Ηλίας Αντώνιος, τους οποίους το εθνικόν κράτος τους «τίμησε»  δεόντως!

Τούτα τα παραδείγματα όπως και πολλά άλλα μπορούν να ιδωθούν κάτω από το πρίσμα της Θεολογίας της Απελευθέρωσης.  Αν θέλαμε να επιλέξουμε ένα χαρακτηριστικό της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, αυτό θα ήταν η ταξική επιλογή, η ταξική μεροληψία υπέρ των φτωχών. Η κρίσιμη διαφορά με τη φιλεύσπλαχνη φιλανθρωπία της επίσημης Εκκλησίας είναι ότι για τη Θεολογία της Απελευθέρωσης οι φτωχοί δεν νοούνται ως αντικείμενα (βοήθειας, συμπόνιας, ελεημοσύνης) αλλά ως δρώντα υποκείμενα της ιστορίας τους, ως δρώντα υποκείμενα της απελευθέρωσής τους.

Η Θεολογία της Απελευθέρωσης είναι ένα σώμα κειμένων και πρακτικών που αποτελεί τη θεωρητική έκφραση ενός ευρύτατου κινήματος το οποίο εμφανίζεται στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί Χριστιανισμός της Απελευθέρωσης — ένα κίνημα που περιλαμβάνει κοινότητες βάσης, λαϊκές (αγροτικές, εργατικές, ιθαγενικές) θρησκευτικές ομάδες, κινήματα γειτονιάς και ακτημόνων κ.λπ. Η Θεολογία της Απελευθέρωσης (Γκουστάβο Γκουτιέρες  - Θεολογία της Απελευθέρωσης) είναι ταυτόχρονα μια θρησκευτική, ηθική και κοινωνική διαμαρτυρία ενάντια στην αδικία και ένα κάλεσμα για ριζική κοινωνική αλλαγή. Υπήρξε μια αδυσώπητη πολιτικοκοινωνική και ηθική αμφισβήτηση του καπιταλισμού, χρησιμοποιώντας αφενός τα μαρξιστικά εργαλεία και αφετέρου μια νέα, ριζοσπαστική ανάγνωση της Βίβλου ως παραδείγματος του αγώνα για κοινωνική απελευθέρωση. Ως εκ τούτου, για τους εκπροσώπους της καθεστηκυίας τάξης (κοινωνικοπολιτικής και εκκλησιαστικής) αποτέλεσε μια έμπρακτη αμφισβήτηση της εξουσίας τους.

Το βιβλίο αυτό ας δίνει το έναυσμα ενός συνεχούς διαλόγου σύγκλησης αντιτιθέμενων κοινωνικών ρευμάτων, επιστημονικών ανακαλύψεων και μεταφυσικών αναζητήσεων. Κανείς από εμάς δεν κατέχει την «εξ’ αποκαλύψεως αλήθεια». Μπορούμε όμως να βρίσκουμε μικρές τομές συνύπαρξης ακόμη και αν διαφωνούμε σε οντολογικά ζητήματα.

Διότι «οι νέοι δεν μπορούν να αποδέχονται μια κοινωνία που η αξιοπρέπεια, η συλλογικότητα, η αξιοκρατία, η συνευθύνη βρίσκονται στο περιθώριο. Οφείλουν να είναι η πνευματική αλητεία της κοινωνίας».

Βασίλειος Παππάς – εκπαιδευτικός (φυσικός)  

Eυλαμπία Τσιρέλη:"Εκεί όπου δεν χωρούν ψέματα , φτιασιδωμένα λόγια και κενά κηρύγματα."

Κάνοντας τη διαδικτυακή μου βόλτα στο facebook έπεσα πάνω σε ένα δώρο.Ήταν το κείμενο της νεαρής θεολόγου Ευλαμπίας Τσιρέλη για το βιβλίο μου.Την ευχαριστώ από καρδιάς. 

[Αντρέα Αργυρόπουλου, "Ο Θεός, οι Νέοι και άλλες Rock 'n Roll Ιστορίες, εκδ. Αρμός]

Το διάβασα απνευστί. Εκεί, κάτω απ' τον καθαρό ουρανό, το δροσερό αεράκι και τη ζωηρή θάλασσα. Δεν θα μπορούσα να βρω καλύτερο πλαίσιο ανάγνωσης του βιβλίου του Αντρέα. Ο λόγος του, αντίστοιχα, δροσερός και φρέσκος, καθαρός και ζωηρός. Λόγος αυθεντικού δασκάλου που συνδυάζει την πείρα με τη μεταδοτικότητα. Χωρίς στολίδια κι αλαμπουρνέζικες φιλοσοφίες. Ο Αντρέας μιλά για τον Θεό με στόμα ενηλίκου και καρδιά εφηβική. Η θεολογία του είναι ουσιαστική, η εμπειρία μεγάλη. Το ροκ υπόβαθρο, σημαντικό. Το ροκ καθαρίζει τον άνθρωπο. Του μαθαίνει τη γλώσσα της αλήθειας και τον ήχο της κάθαρσης.

Βλέπει την ίδια αλήθεια στα λόγια του Μάρκου, του Λειβαδίτη και του Ντύλαν Τόμας. Τα quotes, διανθίσματα χρυσού λόγου που ο Αντρέας συνέλεξε ευλαβικά και πότισε προσεκτικά το έργο του. Πολύ εύστοχες οι επισημάνσεις για το τι ρωτούν τα παιδιά μέσα στις σχολικές τάξεις, τι γυρεύει η εφηβική καρδιά. Εκεί όπου δεν χωρούν ψέματα, φτιασιδωμένα λόγια και κενά κηρύγματα. Εκεί όπου, όπως λέει ο Αντρέας, ο θεολόγος πιο πολύ πρέπει να ακούει πάρα να μιλάει. Εκεί όπου σε κάθε γενιά έχει χρέος ο λόγος του να γίνει το λίπασμα για αναγέννηση και ανακαίνιση.

Όπως λέω εγώ, ο θεολόγος δεν είναι "ειδικότητα", είναι "ιδιότητα". Καλώς ή κακώς ο ρόλος του στο ελληνικό σχολείο είναι εξαιρετικά δύσκολος. Είναι αυτός που, όπως λέει ο Αντρέας, βομβαρδίζεται από τις ερωτήσεις των παιδιών. "Υπάρχει Θεός;", " Γιατί ο Θεός μάς τιμωρεί;" "Τι είναι κόλαση και παράδεισος;" και άλλα πολλά ερωτήματα για τη ζωή, τον θάνατο. Είναι αυτός στον οποίο τα παιδιά, αν τον εμπιστευτούν, λένε τα πάντα, εκφράζονται ελεύθερα.

Το βιβλίο βοηθά τον υποψιασμένο αναγνώστη, χριστιανό ή μη, να επιβεβαιώσει αυτό που κάθε καθάριος άνθρωπος ήδη γνωρίζει: πως ο Θεός μάς θέλει ελεύθερους, πως στη ζωή με τον Θεό δεν χωρά ο φόβος, πως την πίστη την έχουμε μέσα μας από τη γέννησή μας, πως η ανάγκη για κοινωνία μαζί Του δεν χτίζεται σε τοίχους και δεν γράφεται σε βιβλία. Πώς η γνώση του Θεού προϋποθέτει αυτογνωσία.

Ενδιαφέρουσες πολύ οι τοποθετήσεις για την αθεΐα, τον γόνιμο διάλογο και την αξία της αμφισβήτησης.

Και, όπως πρέπει να κάνει κάθε καλό βιβλίο, έτσι κι αυτό, ως βιβλίο καθρέφτης, μου άφησε χώρο να τοποθετήσω μέσα του τον εαυτό μου ως αναγνώστης, ανοίγοντας έναν μυστικό διάλογο με τον συγγραφέα. Ένιωσα ότι μου μίλησε ο δάσκαλός μου, αλλά συγχρόνως ότι με παρηγόρησε ο συνάδελφός μου, ο φίλος μου, σαν να μου είπε "πας πολύ καλά, προχώρα".

Ευχαριστώ, Αντρέα.

*H Eυλαμπία Τσιρέλη είναι θεολόγος, συγγραφέας, και καθηγήτρια δημιουργικής γραφής & επιμέλειας κειμένου.

Έχει εργαστεί στη μέση εκπαίδευση ως θεολόγος. Είναι υποψήφια Διδάκτωρ Βιβλικής Θεολογίας στο Α.Π.Θ., με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης. Ειδικεύεται στους μύθους και τα μυθικά σύμβολα της αρχαίας Μεσοποταμίας .Είναι η δημιουργός του εργαστηρίου συγγραφής ”Imaginarium”, όπου διδάσκει συγγραφή και επιμέλεια κειμένου από το 2014