Χριστιανική ριζοσπαστικότητα και Αριστερά

Του Ανδρέα Χ. Αργυρόπουλου*

«Εμείς βλέπουμε ότι χιλιάδες παπάδες βρίσκονται τώρα στην πρωτοπορία του κινήματος μας και η συμβολή του Κλήρου που στάθηκε στο πλευρό μας, υπήρξε ανεκτίμητη»

Άρης Βελουχιώτης

«Η δική μας επανάσταση σφύζει από χριστιανικά ιδεώδη… η Επανάσταση και ο Χριστιανισμός δεν είναι δύο πράγματα αντίθετα»

Ντανιέλ Ορτέγκα

Ποιος θα περίμενε μια καρναβαλική εκδήλωση να επαναφέρει τον προβληματισμό για τη σχέση της Αριστεράς με τη θρησκεία; Κείμενα, σχόλια, παρεμβάσεις δημοσιεύθηκαν στο Διαδίκτυο, άλλοτε συνεισφέροντας σε έναν ουσιαστικό διάλογο και άλλοτε προκαλώντας θλίψη, αφού επιβεβαίωναν για ακόμη μια φορά ότι η πατρίδα μας είναι ο τόπος των «παράλληλων μονολόγων»

Εντύπωση μας προκάλεσε ο δογματισμός ορισμένων αριστερών, υπερασπιστών «της μαχόμενης αθεΐας και του αντικληρικαλισμού», η επιθετικότητα τους σε ό,τι θυμίζει «θρησκεία» . Πιστεύαμε ότι οι εποχές των γενικεύσεων, του «άσπρου-μαύρου», των διαχωριστικών γραμμών και της « ιδεολογική ς καθαρότητας» είχαν παρέλθει προ πολλού. Την κριτική τους στα ιστορικά λάθη του Χριστιανισμού την κατανοώ και προσυπογράφω. Όλοι γνωρίζουμε ότι υπήρξαν εποχές που ο Χριστιανισμός έπαψε να είναι η θρησκεία του Σταυρού και των Σταυρωμένων και ταυτίστηκε με τους Σταυρωτές (Ν. Μπερδιάεφ).

Όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχουν ιεράρχες στις μέρες μας απόλυτα ασυνεπείς έναντι του Ευαγγελικού μηνύματος για αγάπη, ελευθερία και δικαιοσύνη, ιεράρχες υπεύθυνοι για τον εκφυλισμό της χριστιανικής πίστης. Αυτό, όμως, απέχει πολύ από το να φθάνουμε στο σημείο της άρνησης ακόμη και του στοιχειώδους σεβασμού της θρησκευτικής πίστης των λαϊκών μαζών, της χρησιμοποίησης αναληθών πληροφοριών για τεκμηρίωση των απόψεων μας (π.χ. τα επαναστατικά κινήματα της Λατ. Αμερικής δεν είχαν καμιά σχέση με τη χριστιανική πίστη) αλλά και της δημοσιοποίησης παρεμβάσεων προσβλητικών για το θρησκευτικό βίωμα των πιστών. Το τελευταίο, μάλιστα, μου έφερε στο νου τη θέση του Λένιν. Κάποτε, αναφερόμενος στους θρησκευόμενους εργάτες που ήταν μέλη του κόμματος τόνιζε: «Είμαστε ανεπιφύλακτα ενάντια στην παραμικρή προσβολή των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων». (Άπαντα,τ. 17,σελ.422 Ρωσ. Εκδ.).

Το ερώτημα είναι απλό και σαφές. Μπορούμε να κάνουμε πολιτική, να σχεδιάζουμε το μέλλον αγνοώντας τα ιστορικά δεδομένα και τη σύγχρονη πραγματικότητα, όταν μάλιστα επικαλούμαστε διαρκώς την επιστημονικότητα και τον ορθολογισμό; Μπορούμε να μιλάμε απαξιωτικά για τη δυναμική των πολιτικοποιημένων χριστιανών και τη συμβολή τους στην κοινωνική αλλαγή σε παγκόσμιο επίπεδο τις τελευταίες δεκαετίες όταν η διεθνής βιβλιογραφία μιλάει για το αντίθετο;

Το Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών της πρώην ΕΣΣΔ σε έκδοση του για το Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα το 1974 αναφέρει: «Ένα από τα αξιοσημείωτα φαινόμενα του καιρού μας είναι η προσχώρηση πλατιών μαζών θρησκευόμενων στον αντιιμπεριαλιστικό και αντιμονοπωλιακό αγώνα…».

Είναι δυνατόν να αγνοούμε ή να κάνουμε ότι αγνοούμε την εμπειρία της Λατινικής Αμερικής; Ξεχνάμε ότι στην επαναστατική κυβέρνηση των Σαντινίστας συμμετείχαν επιφανείς κληρικοί (Ερνέστο Καρντενάλ, Μιγκέλ Ντ Εσκότο, Φερνάντο Καρντενάλ); Ξεχνάμε τη θυσία του αντάρτη παπά Καμίλο Τόρες, ηγέτη του λαϊκού κινήματος της Κολομβίας; Τη δράση του Χέλντερ Καμάρα και των συνοδοιπόρων του στη Βραζιλία; Τη δολοφονία του αρχιεπισκόπου των φτωχών και ανυπεράσπιστων στο Σαλβαντόρ, Όσκαρ Ρομέρο; Το θεολόγο Φερνάντο Λούγκο, τον άνθρωπο που ηγήθηκε του κινήματος για την ανατροπή της παραγουανής δικτατορίας; Τον Σάμουελ Ρουίς, επίσκοπο των φτωχών Ινδιάνων, υποστηρικτή των Ζαπατίστας και συνεργάτη του Μάρκος; Τον Τσάβες και τον Μαδούρο στη Βενεζουέλα; Τον π. Αριστίντ στην Αϊτή, τους χριστιανο-σοσιαλιστές στη Χιλή; Τους χιλιάδες μοναχούς και μοναχές, θεολόγους, κληρικούς κατηχητές και κατηχήτριες που διώχθηκαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν από τα όργανα των δικτατόρων;

Δεν θα επεκταθώ λεπτομερώς στην εμπειρία της ριζοσπαστικής πολιτικής δράσης των χριστιανών στις άλλες ηπείρους και τη συμμετοχή τους σε κινήματα με μεγάλη ή μικρότερη εμβέλεια, αλλά δεν μπορώ να μην αναφερθώ -έστω επιγραμματικά- στη συμβολή της «Μαύρης Θεολογίας» στον αγώνα των έγχρωμων αδελφών μας σε Αφρική και Β. Αμερική, καθώς επίσης και στη μαχητική πολιτική δράση των χριστιανών της Ν. Α. Ασίας που σέρνονταν κατά εκατοντάδες, κληρικοί και λαϊκοί, στις φυλακές της Ν. Κορέας και των Φιλιππίνων.

Κλείνω θυμίζοντας στους φίλους της «αριστερής μαχητικής αθεΐας» ότι τα χρόνια της γερμανικής Κατοχής στην πατρίδα μας, στο ΕΑΜ συμμετείχαν χιλιάδες ιερείς και περισσότεροι από 10 επίσκοποι, μερικοί από τους οποίους είχαν ηγετικό ρόλο μέσα στην οργάνωση (Διονύσιος Μηθύμνης, Ειρηναίος Σάμου, Ιωακείμ Κοζάνης, Αντώνιος Ηλείας κ. ά.). Τέλος, οφείλω να μνημονεύσω την αντιδικτατορική δράση (ΐ967-’74) των χριστιανοσοσιαλιστών της Χριστιανικής Δημοκρατίας του Ν. Ψαρουδάκη αλλά και σπουδαίων κληρικών όπως ο π. Γιώργης Πυρουνάκης, ο παπα-Γαβαλάς κ.ά.

Αναρωτιέμαι πώς ένας αριστερός μπορεί να αγνοεί τόσο σημαντικές πλευρές στην ιστορία του λαϊκού κινήματος που τις έγραψαν χριστιανοί. Αν το κίνημα πρέπει να ξαναγράψει Ιστορία και να προχωρήσει μπροστά, πρέπει να επωφεληθεί από την ιστορική πείρα και να απλώσει το χέρι σε συμμαχίες κι όχι να πορεύεται με γνώμονα την αλαζονεία της πρωτοπορίας και το δογματισμό που έκλεισε την επανάσταση στη μούχλα των κομματικών γραφείων και τελικά την οδήγησε στην απαξίωση.

* Ο Ανδρέας Χ. Αργυρόπουλος είναι Σχολικός Σύμβουλος θεολόγων και το παραπάνω κείμενο του πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Δρόμος της Αριστεράς»  25/1/2014