Τα όρια της πίστης και της θρησκοληψίας...στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης( FM 100)

Την Δευτέρα 1 Οκτωβρίου στην εκπομπή "Θέσεις και Απόψεις" του Βασίλη Κοντογουλίδη στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης( FM 100), θα μιλήσει ο Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Δυτικής Μακεδονίας, Ανδρέας Αργυρόπουλος για τα όρια της πίστης και της θρησκοληψίας . Η συνέντευξη θα μεταδοθεί γύρω στις 10.30 το πρωί. Η εκπομπή μεταδίδεται καθημερινά 10-11 από τη συχνότητα του fm100 και διαδικτυακά στο www.fm100.gr .

Δημητρίου Ν. Μόσχου:Νέο Πρόγραμμα Σπουδών Θρησκευτικών: απαντήσεις σε καλοπροαιρέτους – Μέρος Α΄: τι είδους μάθημα θέλουμε;

Δημητρίου Ν. Μόσχου, επικ. Καθηγητή Τμήματος Θεολογίας Παν/μίου Αθηνών

Κανονικά η συζήτηση για τις εξελίξεις στο ΜτΘ θα έπρεπε να γίνεται με συντεταγμένη και επίπονη σπουδή και φυσικά με σοβαρά επιχειρήματα και όχι να η μία πλευρά να είναι υποχρεωμένη να δίνει διαρκώς απαντήσεις σε κραυγές και βαρείς χαρακτηρισμούς περί «χριστομάχων», «εξωνημένων στη Νέα Εποχή», μάθημα «μύησης στα βαθέα του σατανά» (!) κττ. στα διάφορα μέσα. Επειδή όμως «περί αληθείας ο λόγος, ης ουδέν προτιμότερον και αιδεστικώτερον» (για να θυμηθούμε τον άγιο Θεόδωρο Στουδίτη), η παρούσα απάντηση αποσκοπεί στο να συμβάλει σε μια τέτοια αναζήτηση αληθείας με τη μορφή προσωπικής κατάθεσης από έναν άνθρωπο που συμμετείχε στη δημιουργία του νέου Προγράμματος Σπουδών των Θρησκευτικών στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση.

Το δίλημμα περί το οργανωτικό υπόβαθρο

Το μάθημα των Θρησκευτικών οφείλει (για λόγους που θα εξηγήσουμε) στο πλαίσιο της σημερινής ελληνικής δημοκρατικής πολιτείας ν’ ακολουθήσει στην οργάνωσή του έναν από τους δύο δρόμους: ο ένας είναι μύηση στην πίστη μιας συγκεκριμένης κοινότητας πίστεως που θα δίνεται και θα λαμβάνεται αντίστοιχα εντός στο πλαίσια αυτής της κοινότητας: δηλαδή Ορθόδοξα Θρησκευτικά σε Ορθόδοξους μαθητές, ρωμαιοκαθολικά σε Ρωμαιοκαθολικούς, ισλαμικά σε Μουσουλμάνους κλπ. Ο άλλος είναι ένα μάθημα για όλους τους μαθητές που θα πληροφορεί για τη θρησκεία αυτού του τόπου και ταυτόχρονα θα δίνει και τα απαραίτητα εφόδια για την κατανόηση της πίστης των διαφορετικών θρησκειών που σχετίζονται σε διαφορετικό βαθμό με τη ζωή των μαθητών (λόγω γειτνίασης, ιστορικών καταβολών, κλπ.). Ο πρώτος δρόμος ακολουθείται κατά το δυνατόν σήμερα, αφού εξαιρούνται οι μη ορθόδοξοι μαθητές από το μάθημα. Δεν έχει όμως, οργανωθεί η διδασκαλία του για όλους τους μαθητές των άλλων θρησκειών ή ομολογιών παντού. Ο δεύτερος εφαρμόζεται σε άλλες χώρες.

Αυτό που πρέπει να τονιστεί εδώ είναι ότι και οι δύο δρόμοι έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα (για τα οποία η ουσιαστική συζήτηση μέχρι τώρα μάλλον απουσιάζει) αλλά, πάντως, ΔΕΝ έχει εφευρεθεί επί του παρόντος ένας τρίτος δρόμος συμβατός με μια δημοκρατική πολιτεία, όπου επικρατεί το ευρωπαϊκά κατοχυρωμένο ουδετερόθρησκο κράτος. Αν κάποιος νομίζει ότι τον έχει βρει, ας απαντήσει.

Οι σύγχρονες εξελίξεις

Από το 1992 εργάσθηκα στη Μέση Εκπαίδευση και υπηρέτησα το πρώτο μοντέλο, όπως όλοι οι συνάδελφοι, πιστεύοντας ειλικρινά σ’ αυτό. Όμως, τόσο η επιχειρηματολογία των ειδικών συναδέλφων στη Θεολογική Σχολή Αθηνών, όσο και η συζήτηση με πολλούς συναδέλφους από τις άλλες βαθμίδες της Εκπαίδευσης και η εμπειρία μου ως γονέα, με έπεισαν ειλικρινά ότι ο δεύτερος δρόμος είναι στις μέρες μας καταλληλότερος. Η παρούσα κατάσταση είναι αν όχι αμέσως, ίσως σε μικρό βάθος χρόνου, μη αναστρέψιμη, για λόγους ιστορικής και κοινωνικής εξέλιξης. Το αυταρχικό μοντέλο του νεοσύστατου ελλαδικού κράτους χρειαζόταν ένα μηχανισμό ιδεολογικής επιβολής, ενώ ο «κρατικός Χριστιανισμός» που ήταν ειδικά στη Γερμανία της μόδας σε εποχή Παλινόρθωσης το 19^ο αιώνα, προσέδωσε στο λόγο της Εκκλησίας τα καθεστωτικά χαρακτηριστικά που όλοι γνωρίζουμε (πολιτειοκρατία) διαμορφώνοντας και το μάθημα, που ήταν φορέας όλων των κατά καιρούς κατεστημένων πολιτικών και ιδεολογικών επιλογών του παρελθόντος. Με τη Μεταπολίτευση και την ένταξη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς η ελληνική πολιτεία δεν «χρειάζεται» πλέον ιδεολογική νομιμοποίηση. Το θετικό αυτής της εξέλιξης είναι ότι έδωσε τη δυνατότητα στην Εκκλησία να διαχειριστεί τα του οίκου της, το αρνητικό είναι ότι δεν θα την περιβάλλει με καμία ιδιαίτερη νομική προστασία. Αυτός είναι και ο λόγος που τα προβληθέντα μέχρι στιγμής νομικά επιχειρήματα κατά την, μετά την προσφυγή Folgero στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, εποχή (2007), ότι δηλαδή οι βαπτισμένοι μαθητές είναι «υποχρεωμένοι» να παρακολουθούν το μάθημα (με την πρόθεση να εξασφαλισθεί υποχρεωτικά μια «κρίσιμη μάζα» μαθητών σ’ ένα ομολογιακό μάθημα) δεν έχουν πείσει πολλούς και πάντως όχι αυτούς που πρέπει. Οι αποφάσεις του ΣτΕ ερμηνεύθηκε ότι αφορούν στις υποχρεώσεις του σχολείου, αλλά όχι στις υποχρεώσεις των μαθητών και των οικογενειών τους, που στο σύγχρονο ενισχυόμενο δικαιωματοκρατικό πολιτικό περιβάλλον είναι δύσκολο να κατευθυνθούν σε μια υποχρεωτική εκπαίδευση ειδικά σε θέματα συνείδησης. Το ότι είναι βαπτισμένοι αποτελεί ατομική τους επιλογή ή των γονέων τους που μπορεί να αλλάξει (έστω και δύσκολα) αφού αυτό είναι το νόημα της θρησκευτικής ελευθερίας. Με ακόμη πιο άμεσα ουδετερόθρησκο πνεύμα είχε κινηθεί ήδη η Σύσταση 1720/2005 του Συμβουλίου της Ευρώπης. Έτσι, φθάσαμε στις εγκυκλίους του 2008 και κανένας από τους στρατευμένους νομικούς στην υπόθεση της υποχρεωτικότητας δεν μπόρεσε (παρά τις δηλώσεις τους σε πρόσφατες ημερίδες κλπ.) να αποτρέψει ή να ανατρέψει οτιδήποτε. Επομένως, ταχύτατα το ΜτΘ μεταβάλλεται με το ένα ή το άλλο πρόσχημα σε μια ώρα ελεύθερης δραστηριότητας διαταράσσοντας τη σχολική ζωή (που πρέπει να διαχειρισθεί τους απαλλαγέντες) και υποβαθμίζοντας το ρόλο του εκπαιδευτικού θεολόγου. Η πρώτη, πάντως, καθαρή λύση είναι ένα ομολογιακό μάθημα που θα προσφέρεται στο μέλλον αμιγώς (οργανωτικά, εργασιακά κλπ.) από την κάθε Εκκλησία, θρησκευτική κοινότητα κλπ. Μ’ αυτό το καθεστώς διδάσκεται από χρόνια σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, αλλά πολύ πιο οργανωμένα. Στην Ελλάδα η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι άλλες θρησκευτικές κοινότητες δεν είναι ακόμη τόσο οργανωμένες και προετοιμασμένες για μια τέτοια εξέλιξη. Αλλά αυτό το ζήτημα αντιμετωπίζεται.

Η αντίρρησή μου είναι αλλού: Το ενδεχόμενο τα παιδιά μιας τάξης να χωρίζονται ανάλογα με το θρήσκευμά τους σίγουρα είναι κάτι πιο σύνθετο και παιδαγωγικά προβληματικό από τον υφιστάμενο χωρισμό π.χ. σε επίπεδα διδασκαλίας για το μάθημα ξένης γλώσσας. Επίσης, η παρουσία του εκπροσώπου κάθε κοινότητας (μια από τις οποίες είναι με το Σύνταγμα του 1975 και η Ορθόδοξη Εκκλησία, επειδή ο όρος «πλειοψηφούσα» είναι μόνον περιγραφικός) στο πολιτειακά θεσμοθετημένο (και γι’ αυτό δημοκρατικά ελεγχόμενο) δημόσιο σχολείο για να διδάσκει μαθητές «α λα κάρτ», που θα δηλώνουν μόνοι τους πλέον τι θέλουν να παρακολουθήσουν, ενώ στο σχολικό συγκρότημα θα συναγελάζονται ορθόδοξοι θεολόγοι απεσταλμένοι/απασχολούμενοι από την Εκκλησία της Ελλάδος μαζί με ιεροδιδασκάλους ή πάστορες εκπαιδευμένους σε κάποιες άλλες χώρες (ο νοών νοείτω), έξω από το σύλλογο διδασκόντων ως συντονιστές μια ελεύθερης δραστηριότητας στην καλύτερη περίπτωση, ή ως θεωρούμενοι επικίνδυνοι «αγκιτάτορες» στη χειρότερη, δεν το θεωρώ λειτουργικό. Και πάλι είμαι ανοικτός σε αντεπιχειρήματα.

Επομένως, φαίνεται προσφορότερο ένα μάθημα με μετρήσιμες γνώσεις που θα απευθύνεται σε όλους και θ’ αξιολογείται η παρουσία του στη δημόσια εκπαίδευση, χωρίς όμως να προδίδει, σχετικοποιεί, διακωμωδεί και διαλύει την πίστη του καθενός. Έτσι, ικανοποιείται και το άρθρο 13 του Συντάγματος και το πνεύμα του Ν. 1566 για τους σκοπούς της εκπαίδευσης. Πολλοί θεωρούν αυτό το συνδυασμό ανεφάρμοστο και αντιφατικό, αλλά μήπως δεν ήταν πιο αντιφατική η μέχρι τώρα πρακτική κατά την οποία όλοι ομνύαμε ότι πρόκειται για μάθημα γνώσεων που δεν βαθμολογεί την πίστη αλλά τις γνώσεις, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπαμε την απαλλαγή; Εύκολη λύση, βεβαίως, δεν υπάρχει – πρέπει να την εφεύρουμε, όχι μεταφέροντας αυτούσια μοντέλα άλλων χωρών.

Παράδοση και όχι προδοσία

Δυστυχώς, η μέχρι τώρα συζήτηση έδειξε ότι η διεξαγωγή ενός ομολογιακού μαθήματος θεωρήθηκε πράξη πίστεως και η υπεράσπισή του (πολλάκις με τον κρυφό πόθο για επιβολή του και στους μη Ορθόδοξους μαθητές) έναντι οιασδήποτε κοινωνικής πραγματικότητας, μαρτύριο και μαρτυρία. Η κάθε προσπάθεια ελιγμού, ελέγχεται με μία φοβική λογική, καθώς  εκλαμβάνεται ως απομείωση του έργου και της δράσης της Εκκλησίας και γι’ αυτό πρέπει με περισσή καχυποψία να ανακαλύπτουμε και έπειτα να καταγγέλλουμε την παραμικρή μετατόπιση ή υποχώρηση από «κεκτημένα». Εδώ, όμως, πρέπει να σκεφθούμε ότι η αρχή «όσο συντηρητικώτερα, τόσο καλύτερα» για την πίστη, δεν συνάδει με το πραγματικό ευαγγελικό ήθος που αγκαλιάζει και δεν επιβάλλει, ακόμη και στην περίπτωση που η κοινωνία αποδέχεται ακόμη και αυταρχικές πρακτικές. Ήδη, τον 8^ο αιώνα σε μια προσπάθεια επιβολής επιπλέον ημερών νηστείας ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός υπενθύμισε το παλαιότερο «ου καλόν το καλόν, εάν μη καλώς γένηται». Αν νομίζουμε ότι με τη χρήση της εξουσίας και την άρνηση προσαρμογής σε κάθε ζήτημα δικαιώνεται η Ορθοδοξία μας, έχουμε μεγάλο λάθος. Προηγήθηκε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, που την περίοδο της Παλινόρθωσης, στις πρώτες δεκαετίες του 19^ου αιώνα, με την πολιτική των Zelanti και τους πάπες Γρηγόριο ΙΣΤ΄ και Πίο Θ΄ προσκολλήθηκε σε κάθε μηχανισμό της ευρωπαϊκής απολυταρχίας, έφθασε να αρνείται ως και την κυκλοφορία σιδηρόδρομου και τον εξηλεκτρισμό στην παπική επικράτεια και τελικά διακήρυξε και το διαβόητο Αλάθητο. Ας κρίνει ο καθένας μόνος του πόσο  προήγαγε αυτή η τακτική το λόγο του Ευαγγελίου και το αγιαστικό έργο της Εκκλησίας. Αν είναι να μεταφέρουμε πρακτικές του Μεγάλου Ιεροεξεταστή στην Ορθόδοξη Εκκλησία, τότε πώς υπερασπιζόμαστε την Ορθοδοξία;

Η επίκριση ότι σ’ ένα τέτοιο μάθημα συκοφαντείται ο όρος «κατήχηση» και δεν προβάλλεται η μοναδική αλήθεια της Ορθόδοξης πίστης αλλά αντίθετα υποβιβάζεται στο επίπεδο της «πληροφορίας» υποδηλώνει δυστυχώς αυτή την εξουσιαστική λογική. Θέλουμε η κατήχηση και η ομολογία πίστεως στον Ιησού Χριστό ως Θεό να ακουσθεί από το Πρόγραμμα Σπουδών και τα χείλη του δασκάλου; Τότε, δεν θα έχουμε μάθημα Θρησκευτικών για όλους, αλλά μια καθόλα σεβαστή εκκλησιαστική (όχι όμως πλήρως σχολική και πάντως επιλεγόμενη) λειτουργία. Θέλουμε μάθημα Θρησκευτικών για όλους; Τότε, θα τροποποιήσουμε π.χ. τη φράση «ο Ιησούς Χριστός είναι ο ενανθρωπήσας Θεός» με την προσθήκη «η Ορθόδοξη Εκκλησία πιστεύει και διδάσκει ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο ενανθρωπήσας Θεός». Γιατί το δεύτερο να είναι σχετικοποίηση, συγκρητισμός, πανθρησκεία κλπ.; Προφανώς, επειδή θέλουμε ο λόγος του δασκάλου να επιβάλει την Ομολογία αυτή στους μαθητές μέσα στο σχολείο– άλλο λόγο δεν βλέπω!

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι πρέπει να οδηγηθούμε σε μια ουσιαστική προσαρμογή του μαθήματος των Θρησκευτικών «ίνα μη το παν ζητούντες, το παν απωλέσωμεν». Αυτή η προσαρμογή είναι σύμφυτη με τον τρόπο δράσης της Εκκλησίας μέσα στους αιώνες και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως προδοσία, γιατί η αλήθεια δεν χρειάζεται εξουσιαστικά μέσα για να διαδοθεί. Μέσα σ’ αυτό τον προβληματισμό ξεκίνησαν τα Νέα Προγράμματα Σπουδών τα οποία θα εξετάσουμε σε επόμενο κείμενο.

Πέθανε ο ιερέας που είχε αντιταχθεί στον Πινοσέτ

Ο Γάλλος ιερέας που είχε λάβει τη χιλιανή υπηκοότητα, Πιερ Ντιμπουά, γνωστός για τη δράση του κατά της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοσέτ (1973-1990), πέθανε σήμερα σε ηλικία 80 ετών, όπως ανακοίνωσε η χιλιανή εκκλησία.

Ο Πιερ Ντιμπουά, που είχε προσβληθεί από Πάρκινσον, έλαβε τη χιλιανή υπηκοότητα το 2001 και ζούσε σε μια συνοικία του νότιου Σαντιάγο, οι κάτοικοι της οποίας είχαν αντιταχθεί στο καθεστώς Πινοσέτ.
Από τη συνοικία αυτή, μια από τις πιο φτωχές της πρωτεύουσας, ο Ντιμπουά είχε υποστηρίξει με τη βοήθεια ενός άλλου Γάλλου ιερέα, του Αντρέ Ζαρλάν, τον αγώνα των κατοίκων εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτος. Ο Αντρέ Ζαρλάν είχε πεθάνει στις 4 Σεπτεμβρίου 1984, στη διάρκεια διαδήλωσης από σφαίρα στο κεφάλι, ενώ διάβαζε τη βίβλο.

Στο βίντεο που ακολουθεί ακούγεται ο Ζαρλάν λίγα λεπτά πριν πέσει νεκρός να διαβάζει αποσπάσματα από τη Βίβλο:

http://www.zougla.gr/webtv/kosmos/662502/view

Μετά την απόπειρα κατά του Πινοσέτ το Σεπτέμβριο του 1986 και της εντεινόμενης καταστολής, ο Ντιμπουά συνελήφθη και απελάθηκε. Στην Ελβετία, άρχισε να εργάζεται για τη δημιουργία των επιτροπών των εξόριστων και κατάφερε να σηκώσει 21 κοινότητες σε τρεις χώρες, μέχρι την επιστροφή του στη Χιλή το 1990.

Επιμέλεια: Μαριάννα Μαρμαρά

http://www.zougla.gr/kosmos/article/pe8ane-o-iereas-pou-ixe-antitax8i-ston-pinotset

ΔΗΜΑΡ: ζητά με επερώτηση την κατάργηση της Σαρίας στη Θράκη

Ο ρόλος του μουφτή αντιβαίνει σε άρθρα του Συντάγματος

Ερώτημα προς τους υπουργούς Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπινών Δικαιωμάτων και Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη κατέθεσαν οι βουλευτές της ΔΗΜΑΡ,Μαρία Γιαννακάκη και Γιάννης Πανούσης, ζητώντας την κατάργηση της Σαρίας, του ισλαμικού ιερού νόμου, που εφαρμόζεται στην Θράκη από την εκεί μουσουλμανική μειονότητα.

Η Σαρία ισχύει στη Δυτική Θράκη μόνο για το οικογενειακό δίκαιο και μόνο αν οι ενδιαφερόμενοι προσφύγουν στον μουφτή. Αν, αντίθετα, προσφύγουν σε πολιτικά δικαστήρια υπερισχύει φυσικά το ελληνικό δίκαιο.

Οι βουλευτές επισημαίνουν ότι «η Σαρία αποτελεί πάγια πρακτική στην κοινωνική λειτουργία της μουσουλμανικής κοινότητας της Δυτικής Θράκης, με αποτέλεσμα ο ρόλος του μουφτή να υπερβαίνει τα θρησκευτικά του καθήκοντα, αφού δύναται να αποφασίζει και για θέματα κληρονομικού και οικογενειακού δικαίου, προσδίδοντας κατά αυτόν τον τρόπο δικαστικές αρμοδιότητες στο πρόσωπο αυτού, ενώ δεν έχει καθόλου νομικές γνώσεις».

Υπογραμμίζουν δε αυτό παρουσιάζει δύο προβληματικές πτυχές.

«Αφενός», σημειώνουν, «η δικαστική εξουσία ασκείται μέσω ενός θρησκευτικού θεσμού και αφετέρου το περιεχόμενο αυτής της πρακτικής, το οποίο προβάλλει σαν πρότυπο την ανισότητα των φύλων, αντιβαίνουν στις διατάξεις του Συντάγματος και στις βασικές αρχές μιας ευνομούμενης, δημοκρατικής Πολιτείας.

» Συγκεκριμένα, η Σαρία αντιβαίνει στο άρθρο 12 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όπως και στο άρθρο 116, παρ. 2 του ελληνικού Συντάγματος, κατά το οποίο το κράτος μεριμνά για την άρση των ανισοτήτων, ειδικότερα σε βάρος των γυναικών, καθώς και στο διεθνές συμβατικό κείμενο Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, όπως και αναφέρεται στις Καταληκτικές Παρατηρήσεις της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού. 

» Ενδεικτικά, στις Παρατηρήσεις της Επιτροπής εκφράζεται η ανησυχία ιδίως για τις πρακτικές των πρώιμων γάμων, καθώς και για τις διακρίσεις εις βάρος κοριτσιών σε θέματα κληρονομιάς, ενώ προτείνεται η εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με τις διατάξεις της Σύμβασης και η εξασφάλιση της προτεραιότητας της πρώτης έναντι εθιμικών πρακτικών.»

Οι βουλευτές της ΔΗΜΑΡ προσθέτουν ότι «δεν δύναται να υπάρχουν δύο διαφορετικά συστήματα δικαίου μέσα σε μία χώρα, τα οποία δημιουργούν διακρίσεις ανάμεσα στους πολίτες, όπως και δεν μπορεί να γίνει επιτρεπτό η Πολιτεία να δείχνει ανοχή στην μειονεκτική και άνιση αντιμετώπιση πολιτών, ενώπιον του Νόμου».

Για το λόγο αυτό ερωτούν τους υπουργούς αν προτίθενται να προβούν στην ουσιαστική κατάργηση της Σαρίας και τι προτίθενται να κάνουν αναφορικά με την προστασία των Ελλήνων μουσουλμάνων της Θράκης που προσβάλλονται από αυτήν την εθιμική πρακτική.

http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=476795

Περί του δεύτερου «ΠΑΪΣΙΟΥ» (Νικολάου Μοναχού)

ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΙΣΜΌ - ΠΕΡΊ ΤΟΥ ΔΕΎΤΕΡΟΥ «ΠΑΪΣΙΟΥ»

Όποιος δεν γνώρισε καλά την βία των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων δεν μπορεί να καταλάβει πόσο πολύ μοιάζει μ' αυτές οΓΕΡΟΝΤΙΣΜΟΣ, η δεύτερη αλλοίωση του εκκλησιαστικού τρόπου ζωής... κατ' ακρίβεια, μια διαφορετική μορφή καρκίνου των οργανώσεων πιο ύπουλη μάλιστα, καθ' ότι είναι ντυμένη παραδοσιακά.

Ο θεσμός της ενορίας υποσκελίζεται και τώρα από σκυθρωπά ή με κουρδισμένο χαμόγελο όντα, δηλαδή που αμύνονται απέναντι στον ΘΕΟ, τον άλλο άνθρωπο και την ίδια την καρδία τους ολοφάνερα, από επίσης άγαμους κατά κανόνα ρασοφόρους, φαινομενικά συγκροτημένους, οι οποίοι δημιουργούν / επιτρέπουν να δημιουργούνται γύρω τους ψυχολογικές εξαρτήσεις και γι' αυτό είναι σχεδόν αδύνατο να αντιληφθούν ότι κι αυτοί κινούνται αμυντικά, χωρίς αληθινή ειρήνη μέσα τους.... Και γι' αυτού του φαινομένου την ευδοκίμηση το κατάλληλο κλίμα το προσφέρει η συρρίκνωση του προσώπου, το έλλειμμα ευθύνης πολλών απέναντι στον εαυτό τους και του περιβάλλοντός τους, το έλλειμμα αληθινής μετάνοιας, στοιχεία ανθρώπων που αρνούνται να ενηλικιωθούν, που αποφεύγουν να διασταυρωθούν άμεσα με την περιβαλλοντική και βιολογικής τους πραγματικότητα, που θέλουν πάντα να κηδεμονεύονται... Η ίδια ανευθυνότητα ικετεύει ακατάπαυστα τον γέροντα για προσευχή. Και όσο ο γέροντας λέει «ναι», όσο ανακατεύονται στα ζητήματα των ανεύθυνων χωρίς να τα/τους αναφέρει πραγματικά στον ΧΡΙΣΤΟ και την ζωντανή Εκκλησία ΤΟΥ, όσο τον ΧΡΙΣΤΟ και την Εκκλησία ΤΟΥ, τα αντικαθιστά η ψυχολογική ομπρέλα του γέροντα, τόσο ο καρκίνος / οι δορυφόροι γύρω του θεριεύουν, τόσο η εξάρτηση από τους «δικούς μας» και η άμυνα απέναντι στους «μη δικούς μας» αυξάνουν.

Ούτε τώρα η σκέψη των πιστών μένει στην ενορία και στον γείτονα, στον πλησίον, τρέχει και τώρα κάπου μακριά, αυτήν όμως την φορά όχι στους εχθρούς της πίστης και του έθνους [σχόλιο:μπορεί συνδυαστικά και σε αυτούς] ή στα πρωτοπαλίκαρα της οργάνωσις στην πρωτεύουσα, αλλά σε πνευματικές ανατάσεις ονειρεμένες, σε χαρίσματα που εντυπωσιάζουν στα ασκητικά κατορθώματα των παλαιών μοναχών ή έστω στα σημερινά μοναστήρια.

Το κακό βέβαια δεν βρίσκεται στην κατά παράδοση συλλειτουργία αυτών των οσίων πραγμάτων στη ζωή της Εκκλησίας, αλλά στο ότι κάποιοι χριστιανοί τα αντικειμενοποιούν,δεν στέκονται κοντά τους πραγματικά ταπεινά, αλλά τα χρησιμοποιούν κι αυτά αποσπασματικά, πορνικά, όπως και τον ή την σύζυγό τους, απλώς για να γίνει η ζωή τους καλύτερη, για καλύτερες αντοχές στην καθημερινή τους διαίρεση, για καλύτερη εν τέλει εκδούλευση στον διάβολο, τον κύριο της καθημερινής τους ζωής. Τρέχουν οι ταλαίπωροι κάθε τρεις και λίγο σε κάποιο μοναστήρι ή παίρνουν τα μοναστήρια με την σειρά, φαντάζονται ότι η σωτηρία της ψυχής δεν σχετίζεται με το σύνολο της ζωής τους ή ότι μπορεί να επιτευχθεί και χωρίς μετάνοια, ότι η μετάνοια εξαντλείται στις συζητήσεις περί μετανοίας ή στις σχετικές πρώιμες συγκινήσεις ή σε κάποιες ειδικές συνήθειες(μετάνοιες, κομοσκοίνια, αγρυπνίες κ.λπ.) οι οποίες μπορούν δήθεν να επαναλαμβάνονται χωρίς πολύ αίσθηση, παράλληλα με την καθημερινή υπηρεσία στον διάβολο.

Η αγάπη για τον πλησίον δεν είναι πλέον απαραίτητη, είναι μόνο για αρχαρίους..., αντικαθίσταται με επενδύσεις στα μοναστήρια - καταβολή ασφαλίστρων...

Μερικά λοιπόν ακόμα από τα κακά του γεροντισμού είναι:

- το πιπίλισμα των θαυμάτων του γέροντος στο οποίο επιδίδονται τα πνευματικά του τέκνα, στην ουσία η ανεκτικότητα του ιδίου του γέροντα απέναντι σ' αυτές τις συζητήσεις και εντυπώσεις - πότε άλλοτε προπορεύονταν στην παράδοσή μας η θαυματουργία από την αγάπη; πότε η υποβολή από την ελευθερία;
- η ατμόσφαιρα της υποτέλειας την οποία κάποιοι γέροντες συντηρούν γύρω τους για να ικανοποιούν την κηδεμονευτική τους διάθεση, συνέπεια τούτο της απροθυμίας τους να συνειδητοποιήσουν το προσωπικό τους έλλειμμα Δεν αναφέρομαι προφανώς στην υγιή υπακοή των μοναχών ... πχ στο ότι κάποιοι γέροντες νοιώθουν δικαιωμένοι - πόσο άραγε; - που έχουν πάρει στην συνείδηση μιας μερίδας των Ελλήνων τη θέση βουλευτή, βέβαια τώρα για μία θέση στον παράδεισο ή σε κάποια αποθήκη του μοναστηριού κατά τα χρόνια του Αντιχρίστου(...)
- η έκδηλη - όσο κι αν η ίδια νομίζει ότι κρύβεται μέσα στην κατ' επίφασηφυσικότητα ή τη σεμνοτυφία - έπαρση ορισμένων χριστιανών, καθ΄οτι ανήκουν στον κύκλο του τάδε γνωστού γέροντα και κατά συνέπεια μπορούν να έχουν τα σχετικά προνόμια, πόσο μάλλον όταν μπορούν να επηρεάζουν...
- η ανικανότητα ωρίμων ανθρώπων να παίρνουν αποφάσεις ερήμην του γέροντα ή, μάλλον, η χρησιμοποίηση της υπακοής από μέρους τους ως το 'πνευματικό' πρόσχημα του νομικισμού τους (της σκληροκαρδίας τους)
- το αλάθητο του γέροντα
- η κατάκριση, με «πνευματικά» όμως τώρα μέτρα και σταθμά
- οι ταπεινολογίες
- η δυσκολία αυτών που ταπεινολογούν να δουν τα πάθη τους κατάματα και να νοιαστούν για την θεραπεία τους ειλικρινά.
- η κωφότητά τους απέναντι στους σαφείς λόγους του ΧΡΙΣΤΟΥ.
- ο τρόμος και η επιφυλακή τους μήπως συμβεί κάτι και τα είδωλά τους γκερμιστούν.

....Ωστόσο το φαινόμενο του γεροντισμού δεν είναι ο κανόνας. Η συντριπτική πλειοψηφία των μοναχών και πολλοί άλλοι που γνωρίζουν την κατάσταση πονούν γι' αυτήν, είναι μάλιστα γεγονός ότι ο μυστικός πόνος αυτών των ανθρώπων, η υπομονετική σιωπή τους και η αγάπη τους έχουν συντελέσει σε κάποια μείωση του προβλήματος....

Σχετικά με τον γεροντισμό ως ιστορική πραγματικότητα θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η σκοτεινή όψη της σχετικά πρόσφατης αύξησης του πλήθους των μοναχών στην Ελλάδα.Βεβαίως αυτή η σύλληψη και αύξηση συνέβη στην μήτρα της Εκκλησίας - μετά τον εορτασμό των 1000 ετών από την ίδρυση της πρώτης μονής στο Άγιο Όρος (963) -, αλλά με σπόρο τον Έλληνα των θρησκευτικών οργανώσεων. Ποιός Έλληνας των τελευταίων 30 χρόνωνσυμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων του περιθωρίου, δεν ήταν τα χρόνια της αύξησης, τα χρόνια της μεταπολίτευσης, μολυσμένος από την επιφανειακή κριτική των θρησκευτικών οργανώσεων, από την απατηλή λογική των αντικειμένων, των κατ' όψιν κριτηρίων; Τίνος Έλληνα άνω των 30 χρονών σήμερα, συμπεριλαμβανομένου βεβαίως και εμού, δεν μπολιάστηκε η ψυχή μ' ένα θεό εχθρικό προς τον άνθρωπο, στεγνό, ανέραστο, αναλυτή συμπεριφορών εξ' αντικειμένου, κριτή των πάντων;

Πιό ειδικά: Χάνοντας κάποιοι άνθρωποι από τα περιβάλλοντα των θρησκευτικών οργανώσεων το '74 το έδαφος κάτω από τα πόδια τους, βλέποντας παράλληλα τον μοναχισμό - τον οποίο οι κεφαλές των οργανώσεων δεν έχουν πάψει ούτε στιγμή να βλέπουν ανταγωνιστικά και, τελευταία συνένοχό τους - να απολαμβάνει τότε όλο και περισσότερο τον σεβασμό του λαού, εγκαταστάθηκαν σε τόπους με παράδοση στη μετάνοια, δυστυχώς όμως, πολλοί από αυτούς - από εμάς - όχι με διάθεση για μετάνοια, αλλά απλά για να κρύψουν την ορφάνια τους. Την έντυσαν μ' ένα ένδυμα που ήταν υπεράνω κάθε υποψίας, καθ' ότι ποτισμένο με το αίμα του μαρτυρίου τα δάκρυα της μετανοίας και τον ιδρώτα των σωματικών κόπων, μ' ένα ένδυμα μέχρι εκείνη τη στιγμή το φορούσαν μόνο οι αμαρτωλοί, οι οποίοι ζητούσαν το έλεος του ΘΕΟΥ μέχρι το τέλος της ζωής τους χωρίς ποτέ να νομίσουν ότι η μετάνοιά τους ολοκληρώθηκε ή ότι τους κατέστησε ο ΘΕΟΣ, από τελευταίους, μπροστάρηδες του κόσμου. Πόσοι μοναχοί τα παλαιότερα χρόνια τολμούσαν να δώσουν πνευματικές συμβουλές; Νομίζεται ότι δεν είχαν εμπειρική γνώση; Αλλά και ποιός χριστιανός στο παρελθόν πετούσε το μπαλάκι της ευθύνης του δεξιά και αριστερά;
...
Πιστεύω ότι ο Χριστός, η Παναγία και οι λοιποί προστάτες άγιοι των μονών, μεταξύ αυτών, και οι αγιορείτες, οι άγιοι Αθανάσιος ο Αθωνίτης, Γεδεών ο Καρακαλλινός, Κοσμάς ο Αιτωλός και οι λοιποί, είχαν τους λόγους τους που επέτρεψαν αυτή την καπηλεία. Η παράδοσή τους είναι πολύ συγκεκριμένη, δεν έχει καμία σχέση με φόβους, επάρσεις και υποβολές, με τη λογική του κλειστού κυκλώματος ή της σούπας. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε εμείς οι μοναχοί σήμερα είναι πραγματική υπακοή σ' αυτήν.... 
Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΔΕΝ ΣΥΖΗΤΙΕΤΑΙ."

Από το βιβλίο ΘΕΑΣΗ, σελ. 193-207 
Νικολάου Μοναχού, Εκδόσεις Αρμός, 2003

http://exprotestant.blogspot.gr/2012/09/blog-post_28.html?showComment=1348804730770#c4399719745237988491

Η "ελευθερία" της έκφρασης και τα όρια της "σάτιρας": η αθλιότητα της υποκρισίας και το σφηνωμένο "παστίτσιο"...Στο FLASH 96

Η "ελευθερία" της έκφρασης και τα όρια της "σάτιρας": η αθλιότητα της υποκρισίας και το σφηνωμένο "παστίτσιο". Οικονομική κρίση: ο άλλος δρόμος που προτείνει η Ορθοδοξία. Εκκλησία και Πολιτική. Ο θεολόγος Ανδρέας Αργυρόπουλος, σχολικός σύμβουλος θεολόγων Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, μιλάει στον ΦΛΑΣ 96, και στην εκπομπή "Κοινωνικοί Εταίροι", με τον Γρηγόρη Νιάκα. Την Παρασκευή, 28 Σεπτεμβρίου, στις 15.15. 

Ακούτε το πρόγραμμα του FLASH 96 και στο διαδίκτυο, στοwww.flash.gr. Ακολουθήστε μας και στο twitter, στo flash96radio. 

Επιμορφωτική συνάντηση θεολόγων Νομού Φλώρινας

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Σας προσκαλώ στην επιμορφωτική μας συνάντηση την 2α Οκτωβρίου 2012, ημέρα Τρίτη και ώρα 12:00 πμ. Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί  στο Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο-Γυμνάσιο Φλώρινας σύμφωνα με το παρακάτω πρόγραμμα:

12:00-12:15 Ενημέρωση από το Σχολικό Σύμβουλο Ανδρέα Αργυρόπουλο για ζητήματα του κλάδου

12:15-12:45  «Οι μέθοδοι διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών σε σχέση με την ελεύθερη σκέψη του μαθητή και τις σύγχρονες παιδαγωγικές αρχές». Ισπυρίδης Δήμος, Διευθυντής του Γενικού Εκκλησιαστικού Λυκείου-Γυμνασίου Φλώρινας

12:45-13:15   «Η Θρησκειολογία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Επισημάνσεις στα πλαίσια μιας σύγχρονης σχολικής εκπαίδευσης».  Κανδηλάρης   Στέφανος, Καθηγητής Εσπερινού Γυμνασίου – Λ.Τ. Φλώρινας

13:15-14:00  Συζήτηση επί των εισηγήσεων

14:00  Λήξη επιμορφωτικής συνάντησης

Με συναδελφικούς χαιρετισμούς

Ανδρέας Αργυρόπουλος

Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Δυτικής Μακεδονίας

Η αθλιότητα της υποκρισίας των Χρυσαυγιτών και η εν τω κρανίω σφηνομένη τυρόπιτα (ή το Παστίτσιο μάλλον) των Ελλήνων Προοδευτικάριων.

(Στη φωτογραφία ένα από τα λαμπερά σύμβολα της Εθνικής Αντίστασης,
αντάρτης ιερωμένος, ο πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος  Κ. Χολέβας.   Γνωστός ευρύτερα ως Παπά-χολέβας, έδρασε στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο «Παπαφλέσσας». )

Όταν μια κοινωνία φτάνει να ασχολείται με τη ''σύγκρουση'' βουλευτών της Χρυσής Αυγής και ελληνικών κομμάτων της Αριστεράς για το θέμα του" Παστίτσιου" ,την ώρα που η χώρα βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας,τότε τα πράγματα έχουν ξεφύγει....
 Δε θα προβώ σε βαθυστόχαστη ανάλυση( δεν έχω και την ικανότητα άλλωστε),θα κοιτάξω να είμαι σύντομος και σαφής .
α)Προ ημερών αποπειράθηκα να επισκεφτώ τη σελίδα του λεγάμενου στο FACEBOOK...Για να είμαι ειλικρινής,(παρ'ότι δε φημίζομαι για το σεμνότυφον του χαρακτήρα μου)αηδίασα .Δε μιλάμε για σάτιρα, ούτε για χιούμορ αλλά για χυδαιότητα .Αλήθεια από πότε το χιούμορ μπορεί να έχει σχέση με την εξύβριση ενός νεκρού.Η ζωή και η ιστορία μας έμαθε ότι τους νεκρούς, όσοι έχουν στοιχειώδες ήθος, τους σέβονται.
β)Πριν τον συγκεκριμένο τυπά, υπήρξαν πολλοί που δε σεβάστηκαν τον γέροντα. Αρχικά οι συγγραφείς  και εκδότες, (ευτυχώς όχι όλοι) στη συνέχεια κάτι χριστέμποροι και τέλος  κάποιοι  πνευματικοί καθοδηγητές της πλάκας που χρησιμοποιώντας αποσπασματικά νουθεσίες του γέροντα,πραγματικές ή φανταστικές φρόντιζαν να καλύπτουν τις ανεπάρκειές τους και ταυτόχρονα να ανεβάζουν τις μετοχές τους στο χώρο των "στάρετς" της δύσμοιρης Ελλαδικής Ορθοδοξίας.(Orthodox life style).

Η αθλιότητα της υποκρισίας των Χρυσαυγιτών
Και ξαφνικά το κόμμα που επί χρόνια πολέμησε την Ορθοδοξία,το κόμμα που από τα έντυπά του εξυμνούσε τους αγώνες του Ιουλιανού εναντίον της "χριστιανικής παρακμής" (βλ.http://e-theologia.blogspot.gr/2012/09/blog-post_7713.html),το κόμμα που υποστήριζε δεκαετίες τώρα μάλιστα μέσα από τη Διακήρυξη των Ιδεολογικών του αρχών ότι" ο Ιουδαιοχριστιανισμός εμφύτευσε τον Εβραϊκό σκοταδισμό στην Ευρώπη"(βλ.http://e-theologia.blogspot.gr/2012/06/blog-post_10.html)  έρχεται με σκοπό να υπεραμυνθεί του γέροντα Παίσιου και της Ορθοδοξίας.Δε μας είπε ποια Ορθοδοξία.Αυτή που πρεσβεύει ο νέος βουλευτής του κ.Ματθιόπουλος;;;(βλ.http://e-theologia.blogspot.gr/2012/07/blog-post_7036.html)  .Και ένας τελειόφοιτος βρεφονηπιακού σταθμού μπορεί εύκολα να αντιληφθεί γιατί δεν μπορεί ένας χριστιανός να είναι και ναζιστής.Το γεγονός ότι ζούμε στην εποχή της πλήρους αγραμματοσύνης και του μη αυτονόητου μας αναγκάζει εντός της επομένης εβδομάδος(ελπίζω) να ασχοληθούμε εκτενέστερα με το θέμα.

Η εν τω κρανίω σφηνομένη τυρόπιτα (ή το Παστίτσιο μάλλον) των Ελλήνων Προοδευτικάριων.

Η διαφορά του προοδευτικού με τον Προοδευτικάριο είναι ότι ο πρώτος πορεύεται με γνώμονα την αλήθεια,έχει ανοικτό μυαλό,δε φοβάται,ρισκάρει,ψάχνεται,διαλέγεται, συνθέτει...Ο  Προοδευτικάριος είναι κλασική περίπτωση βολεμένου μικροαστού φλώρου, κουλτουριάρη ή μη .Αρέσκεται να παρουσιάζεται ως προοδευτικός χωρίς βέβαια ποτέ να ρισκάρει τίποτε.Περιπτώσεις σαν αυτή του "Παστίτσιου" είναι λόγος ύπαρξης για τους Προοδευτικάριους. Μια δήλωση και τέλος.Για ένα εξάμηνο τουλάχιστον καταγράφηκαν ως προοδευτικοί.Είναι γνωστό σε όλους πλέον ότι ο πιο εύκολος τρόπος για να δώσεις εικόνα προοδευτικού στην Ελλάδα είναι να πετάξεις καμιά αντιεκκλησιαστική κορώνα ή να βγάλεις καμιά εγκύκλιο τύπου Στυλιανίδη και καθάρισες(δεν εννοώ να κάνεις κριτική στο εκκλησιαστικό κατεστημένο,πράγμα πολύ υγειές).Το τραγικό είναι ότι ένα τμήμα διανοούμενων ή και στελεχών της Αριστεράς ερμηνεύει και αντιμετωπίζει γεγονότα και καταστάσεις με επιπολαιότητα που θυμίζουν κατά πολύ τις εκτιμήσεις των προοδευτικάριων.Οι ερμηνείες αυτές έρχονται βούτυρο στο ψωμί κάθε συντήρησης.Οι εκτιμήσεις πολλών Αριστερών στην Ελλάδα για ζητήματα  που σχετίζονται με τη θρησκεία είναι τόσο επιφανειακές και τόσο εκτός πραγματικότητας, όσο αυτές της Διοίκησης της Εκκλησίας για τη σχέση των νέων με την Εκκλησία.(Είναι ελκυστικό και πολύ βολικό για τις ηγεσίες να ζουν στην κοσμάρα τους) .Αυτό φάνηκε και από τις πρόσφατες δηλώσεις κομμάτων της Αριστεράς για την πρόσφατη δίωξη.Ντρέπεσαι να τις διαβάσεις.Αλήθεια σύντροφοι, κατά πόσον είναι σάτιρα η εξύβριση ενός νεκρού;; Εσείς που έχετε στις τάξεις σας μάρτυρες και ήρωες,ανθρώπους που πέθαναν στις εξορίες ,περίμενα τουλάχιστον να έχετε και κάποιες περισσότερες ευαισθησίες.Δε σας αφήνει όμως να το κάνετε( το λέω με πολύ πόνο και καθόλου υβριστικά) η "σφηνομένη τυρόπιτα",αυτό το ιδεολόγημα  πού έχετε στον εγκέφαλο ,πως κάθε τι που έχει σχέση με τη θρησκεία είναι οπωσδήποτε συντηρητικό, ανήκει στο παρελθόν, μυρίζει θεοκρατία.Αυτή η " τυρόπιτα "είναι που διώχνει από τις τάξεις σας χιλιάδες πιστούς που πιστεύουν στην κοινωνική δικαιοσύνη που θέλουν να αγωνιστούν μαζί σας και σεις τους στέλνετε στο περιθώριο  ή πακέτο στη δεξιά και παραπέρα.


Ανδρέας Χ. Αργυρόπουλος

Αἴτημα πνευματικῆς καταδίκης τοῦ φαινομένου τοῦ ᾿Εθνοφυλετισμοῦ-Νεοναζισμοῦ/Νεοφασισμοῦ-Νεοπαγανισμοῦ

ΚΙΝΗΜΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

᾿Αθήνα 4 Σεπτεμβρίου 2012

Πρὸς τὸν Μακαριώτατο ᾿Αρχιεπίσκοπο ᾿Αθηνῶν

καὶ πάσης ῾Ελλάδος κ. ῾Ιερώνυμο

Πρόεδρο τῆς Διαρκοῦς ῾Ιερᾶς Συνόδου τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος

Θέμα: Αἴτημα πνευματικῆς καταδίκης τοῦ φαινομένου τοῦ ᾿Εθνοφυλετισμοῦ-Νεοναζισμοῦ/Νεοφασισμοῦ-Νεοπαγανισμοῦ καὶ τῶν συνακόλουθων ἐκδηλώσεων μίσους, διχασμοῦ καὶ προσβολῆς τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου

Μακαριώτατε,

Μὲ μεγάλη χαρὰ διαβάσαμε τὴ δήλωσή σας ὅτι «ὁ Χριστὸς δὲν εἶπε πώς, ἂν κάποιος εἶναι ἔγχρωμος ἢ μουσουλμάνος, νὰ τὸν διώξεις» (ἐφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ 14.5.2012), ἀπαντώντας στοὺς ἰσχυρισμοὺς στελεχῶν τῆς ΧΡΥΣΗΣ ΑΥ- ΓΗΣ ὅτι δῆθεν ἡ ἐπίσημη ᾿Εκκλησία «ἂν ἐνημέρωνε τὸν κόσμο ὅτι ἡ βοήθεια ποὺ δίνουν στὶς ἐνορίες γιὰ τὰ συσσίτια πηγαίνει κυρίως σὲ μετανάστες, θὰ ἔπαυαν νὰ δίνουν στὴν ᾿Εκκλησία ὁποιαδήποτε βοήθεια».

Τὰ ὅσα διακηρύξατε, εἶναι ἀπόρροια τοῦ μηνύματος τοῦ Εὐαγγελίου ὅτι ὁ κάθε ἄνθρωπος, ἀνεξάρτητα ἀπὸ φυλή, ἐθνικότητα ἢ δοξασία, εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, μὲ ἀποτέλεσμα, κάθε μορφῆς κοινωνικὴ ἢ ἄλλη διάκριση νὰ ἔρχεται σὲ εὐθεῖα ἀντίθεση μὲ τὴ χριστιανικὴ διδασκαλία. Πῶς, ἄλλωστε, θὰ μποροῦσε ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστὸς νὰ διώξει τοὺς ξένους, ὅταν στὸ Εὐαγγέλιο τῆς Κρίσης δήλωνε εὐθέως ὅτι ἡ φιλοξενία εἶναι κριτήριο γιὰ τὴ σωτηρία μας καὶ ὅτι ᾿Εκεῖνος βρίσκεται στὸ πρόσωπο τοῦ κάθε «ξένου»; ῍Η ὅταν, σὰν ἀπόηχος τῆς βιβλικῆς περικοπῆς, ἔρχεται ὁ ῾Ιερὸς ῾Υμνογράφος νὰ βάλει στὸ στόμα τοῦ ᾿Ιωσὴφ ἀπὸ ᾿Αριμαθαίας τὸ «Δός μοι τοῦτον τὸν ξένον»;

Τὰ παραπάνω, αὐτονόητα μέχρι προχθὲς στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία, ἔρχονται νὰ ἀμφισβητηθοῦν ἀνοιχτὰ τὰ τελευταῖα χρόνια ἀπὸ ἕνα τμῆμα της. ῾Η τάση αὐτὴ ἀποκτᾶ κεντρικὴ πολιτικὴ ἔκφραση μὲ τὴν ἐκλογικὴ ἄνοδο τῆς ΧΡΥΣΗΣ ΑΥ- ΓΗΣ στὶς ᾿Εκλογὲς τῆς 6ης Μαΐου καὶ τῆς 17ης ᾿Ιουνίου. ῾Η ὀργάνωση αὐτὴ μέσα ἀπὸ τὸ ὁμώνυμο ἔντυπό της, ἀπὸ τὴν ἀρχὴ εἶχε ἀνοικτὰ ἐξυμνήσει τὸ Χίτλερ καὶ τὸν ᾿Εθνικοσοσιαλισμό, καθὼς καὶ τὸν Νεοπαγανισμό. Πιὸ πρόσφατα, περιορίζεται νὰ ἐπικαλεῖται τὴν ἐθνικιστικὴ ἰδεολογία, ἐνῶ ἐμφανίζεται νὰ ἀποδέχεται καὶ τὴν ᾿Ορθοδοξία. Στὴν πράξη ὅμως, ἐκτιμοῦμε ὅτι οὐδέποτε ἀποκήρυξε κατὰ τρόπο κατηγορηματικὸ καὶ εἰλικρινῆ τὶς παλαιότερες ἀναφορὲς στὸν Ναζισμὸ καὶ στὸν Νεοπαγανισμό, τὸν ὁποῖον ἀνοικτὰ ἀσπάζονται στελέχη της.

῎Αλλωστε, ἡ ἐπίσημα ἐκφρασμένη καὶ ἀπὸ τὸ βῆμα τῆς Βουλῆς ἄποψη, ὅτι κατηγορίες συνανθρώπων μας μποροῦν νὰ χαρακτηρίζονται «σκουπίδια» καὶ κατ᾿ ἐπέκταση «γιὰ πέταμα», ἤτοι β’ κατηγορίας, ἀποτελεῖ βασικὸ χαρακτηριστικὸ τῆς ναζιστικῆς ἰδεολογίας καὶ τῶν πάσης φύσεως λοιπῶν ρατσιστικῶν δοξασιῶν. ῾Η διατύπωση αὐτὴ δὲν εἶναι ἁπλὰ μιὰ «βαρειὰ κουβέντα», ἀλλὰ ἀποτελεῖ μεγάλη ἀσέβεια πρὸς τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο, ποὺ χωρὶς ἐξαιρέσεις καὶ διακρίσεις, εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Σημειώνουμε τὸ γεγονὸς ὅτι ἤδη, ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς μετανάστες, ἡ λογικὴ τοῦ μίσους πλήττει καὶ ἄλλες κατηγορίες συνανθρώπων καὶ συμπολιτῶν μας.

Τὸ εὐρύτερο αὐτὸ ρεῦμα τοῦ σύγχρονου ἐθνοφυλετισμοῦ δὲν γεννήθηκε τυχαῖα. Δυστυχῶς, τὸν 20ό αἰώνα, ἡ ἐκκοσμίκευση καὶ ὁ κρατισμὸς καλλιέργησαν ἰδεολογικὰ τὴν ἀντιστροφὴ τῶν ἀξιῶν καὶ μετέτρεψαν τὴν ᾿Ορθοδοξία σὲ «ἐθνικὴ θρησκεία», ὑποχείριο τῆς ἑκάστοτε ἐθνικῆς ἰδεολογίας. ᾿Απὸ τὴν ἀρχή, ὁ ἀείμνηστος ἱδρυτὴς τοῦ Κινήματός μας Νίκος Ψαρουδάκης εἶχε ἐπισημάνει τὰ ἄτοπα αὐτῆς τῆς μορφῆς τοῦ ἐθνικισμοῦ· «῾Ο ᾿Εθνικισμὸς ἐμπνέεται ἀπὸ τὸ διάβολο ποὺ θέλει τὰ ἔθνη χωρισμένα καὶ ἐχθρικὰ μεταξύ τους, γιὰ νὰ τὰ πετσοκόβει κάθε τόσο μὲ τὸν πόλεμο...». («῾Η ἐπανάσταση τῆς ἀγάπης», σελ. 191) καὶ «᾿Εθνικισμὸς σημαίνει θεοποίηση τῆς πατρίδας καὶ τοῦ κράτους... Μὲ τὸν ἐθνικισμὸ ἡ πατρίδα γίνεται σκοπός, ἀντικείμενο λατρείας, παίρνοντας τὴ θέση τοῦ Θεοῦ. Οἱ Χριστιανοὶ πρέπει νὰ ξέρουν πὼς ὁ ἐθνικισμὸς εἶναι ἐπικίνδυνη μορφὴ εἰδωλολατρίας, ὄργανο τοῦ διαβόλου καὶ ἄρνηση τῆς φιλοπατρίας τῶν ἄλλων» («῾Η Χριστιανικὴ ᾿Επανάσταση», σσ. 144-150).

῾Η ἀντιστροφὴ αὐτὴ τῶν ἀξιῶν μὲ τὸν καιρὸ ρίζωσε σὲ μεγάλο μέρος τοῦ κόσμου τῆς ᾿Εκκλησίας, ὥστε νὰ μὴ μποροῦν νὰ προβληθοῦν ἐπαρκεῖς ἀντιστάσεις σὲ ἀντιλήψεις καὶ ἰδεολογίες, πού, ὅσο καὶ ἂν φαινομενικὰ ὅτι δέχονται τὴν ᾿Ορθοδοξία, εἶναι στὴ βάση τους βαθιὰ ἀντιχριστιανικές. Κατὰ τρόπο ἐντελῶς παράλογο, ἡ ἐπίκληση τοῦ ᾿Εθνικισμοῦ ἔχει γίνει τὸ κλειδὶ γιὰ τὴ διεισδυτικότητα στὸν κόσμο τῆς ᾿Εκκλησίας τῶν πλέον ἀντιχριστιανικῶν ἀντιλήψεων, ποὺ ὁδηγοῦν στὸν κοινωνικὸ δαρβινισμό, τὴν κοινωνικὴ βία καὶ τὶς διακρίσεις εἰς βάρος τῶν συνανθρώπων μας· ᾿Ενῶ καλλιεργοῦνται ὡς δῆθεν πατριωτικὲς καὶ «χριστιανικές», στὴν πραγματικότητα ὑπονομεύουν τὴν πίστη τῶν ᾿Ορθοδόξων καὶ δηλητηριάζουν τὸ φρόνημά τους σιγά-σιγά, μὲ τὴ μέθοδο τοῦ μιθριδατισμοῦ. Μὲ βάση αὐτές, ἡ «᾿Ορθοδοξία», καὶ ὅταν γίνεται τυπικὰ ἀποδεκτή, γίνεται ὀργανικὸ τμῆμα ἑνὸς κηρύγματος μίσους καὶ διχασμοῦ, ποὺ καμμία σχέση δὲν ἔχει μὲ τὴ θρησκεία τῆς ἀγάπης.

Στὸ πλαίσιο τοῦ παραπάνω ρεύματος ἐντάσσεται ἡ τάση —στὰ ἴχνη των «Γερμανῶν Χριστιανῶν» τῆς ναζιστικῆς Γερμανίας κατὰ τὸν Μεσοπόλεμο— γιὰ τὴ «διόρθωση» ἐπὶ τὸ «ἑλληνικότερον» τῆς χριστιανικῆς πίστης, μὲ ἐπίκεντρο τὶς ἐπιθέσεις ἐναντίον τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἡ ὁποία θεωρεῖται τμῆμα τῆς ἰουδαϊκῆς μυθολογίας, ποὺ πρέπει νὰ καταργηθεῖ. Αὐτὸ εἶναι τὸ πρῶτο βῆμα στὸν ὁδικὸ χάρτη γιὰ τὴν πλήρη ἀποδόμηση τῆς πίστης τοῦ λαοῦ μας· Μιὰ μόνο κατ᾿ ὄνομα «᾿Ορθοδοξία», προσχηματικὴ καὶ ἀδειανὴ ἀπὸ κάθε περιεχόμενο, θεραπαινίδα τῆς ἐθνικιστικῆς ἰδεολογίας, ἐνταγμένη στὴν οὐσιωδῶς ἀντιχριστιανικὴ καὶ ἀντι-ορθόδοξη λογικὴ τῆς «Σταυροφορίας», τὴν ὁποία ἐπιχειρεῖ νὰ προβάλει ὡς σημαία της ἡ εὐρωπαϊκὴ ᾿Ακροδεξιά.

῍Αν κάποιοι τηροῦν τὰ προσχήματα, τὸ κάνουν ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο γιὰ λόγους τακτικῆς, κρίνοντας ὅτι δὲν εἶναι ἀκόμα ὥριμες οἱ συνθῆκες γιὰ τὸ τελικὸ στάδιο τῆς ἀνοιχτῆς ἀποστασίας, ποὺ εἶναι ὁ Νεοπαγανισμὸς στὶς διάφορες μορφές του. ᾿Επικαλούμαστε σχετικὸ ἀπόσπασμα τῆς προκήρυξης τοῦ 1942, τῆς γερμανικῆς χριστιανικῆς ἀντιναζιστικῆς ὀργάνωσης «Λευκό Ρόδο»· «Κάθε λέξη ποὺ βγαίνει ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ Χίτλερ εἶναι ἕνα ψέμα. ῞Οταν μιλᾶ γιὰ εἰρήνη, ἐννοεῖ τὸν πόλεμο καὶ ὅταν κατὰ τρόπο βλάσφημο χρησιμοποιεῖ τὸ ὄνομα τοῦ Παντοδύναμου, ἐννοεῖ τὴ δύναμη τοῦ κακοῦ, τὸν ἐκπεσόντα ἄγγελο, τὸ Σατανᾶ». Στὴν ἀντιστασιακὴ ὀργάνωση καὶ στὴ σύνταξη τῆς ἀνωτέρω καὶ ἄλλων παρόμοιων προκηρύξεων περιλαμβανόταν καὶ ὁ ἅγιος ᾿Αλεξάντερ Σμορέλ, ποὺ ἦταν Χριστιανὸς ᾿Ορθόδοξος καὶ ἀποκεφαλίστηκε τὸ 1943, μαζὶ μὲ τοὺς ὑπόλοιπους πρωτεργάτες, χριστιανοὺς ἀντιναζιστὲς νέους, ἀπὸ τὸ ναζιστικὸ καθεστώς. ῎Ηδη ἀπὸ τὸ Φεβρουάριο τοῦ 2012, ἔχει ἀνακηρυχθεῖ νεομάρτυς καὶ ὁμολογητὴς ἀπὸ τὴν ᾿Εκκλησία τῆς Ρωσίας, διότι ἐκτιμήθηκε ὅτι ὁ ἀντιστασιακός του ἀγώνας δὲν ἦταν ἁπλῶς πολιτικὴ στράτευση, ἀλλὰ ὁμολογία πίστεως κατὰ τῆς θεομάχου καὶ ἀντιχριστιανικῆς πολιτικῆς τοῦ ναζιστικοῦ καθεστῶτος.

῎Ηδη, μὲ τὴν ἐπερχόμενη ἐκκοσμίκευση τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας, οἱ μάσκες πέφτουν σταδιακὰ καὶ γίνεται φανερὴ ἡ ἐκδοχὴ αὐτὴ τῆς ἀποστασίας· Εἴτε υἱοθετεῖται ἀνοιχτὰ ὁ Νεοπαγανισμός, ὡς πιὸ «ταιριαστὸς» μὲ τὴν «ἑλληνικότητα» ἀπὸ τὸ Χριστιανισμό, εἴτε ὁ τελευταῖος γίνεται σεβαστός κατ᾿ ὄνομα, πλὴν ὅμως ἀγνώριστος ἀπὸ τὶς αὐθαίρετες ἐπεμβάσεις, ἀλλοιώσεις καὶ κακοδοξίες. ῎Αλλωστε, ἡ ἐκδοχὴ τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ ἡ ὁποία προβάλλεται, εἶναι βαρβαρική, μονομερής καὶ κατ᾿ ἐπίφασιν ἑλληνική, στὴν πραγματικότητα ἀντιδάνειο καὶ κακοφτιαγμένη προσαρμογὴ ξένων ἰδεολογιῶν.

Τὸ Κίνημα τῆς Χ.Δ., ἐδῶ καὶ μιὰ δεκαετία, ἔχει καταγγείλει ὡς ἀντιχριστιανικὲς καὶ φασιστικὲς τὶς ἀντιλήψεις ποὺ ἀποδομοῦν τὴν ᾿Ορθόδοξη πίστη καὶ λειτουργικὴ ζωὴ στὸ ὄνομα τοῦ ἐθνικισμοῦ (ἰδίως πρόταση γιὰ ἀποβολὴ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης). Σχετικὸ δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας μας, στὶς 13.6.2002, μᾶς στοίχισε καὶ μακροχρόνιες δικαστικὲς διαμάχες στὰ πολιτικὰ Δικαστήρια, μὲ τὴν ἀπειλὴ ἐξοντωτικῶν χρηματικῶν ἀποζημιώσεων εἰς βάρος τοῦ Κινήματος καὶ τῶν στελεχῶν του ὕστερα ἀπὸ ἀγωγὴ τοῦ ἰδιοκτήτη τοῦ περιοδικοῦ «Δαυλός». Τελικά, δικαιωθήκαμε δικαστικῶς τρεῖς φορές· ὁριστικὰ ἀπὸ τὸ Πολυμελὲς Πρωτοδικεῖο ᾿Αθηνῶν, τελεσίδικα ἀπὸ τὸ ᾿Εφετεῖο ᾿Αθηνῶν καὶ ἀμετάκλητα ἀπὸ τὸν ῎Αρειο Πάγο.

῎Αλλωστε, ὁ ῾Ελληνισμὸς μεγαλούργησε χάρη στὴ δυνατότητά του νὰ συμβιώνει μὲ ἄλλους λαοὺς καὶ πολιτισμούς, νὰ προσλαμβάνει ἀπὸ παντοῦ στοιχεῖα καὶ στὴ συνέχεια, νὰ τοὺς δίνει τὸ δικό του περιεχόμενο. ᾿Απὸ τὰ χρόνια τοῦ Μεγάλου ᾿Αλεξάνδρου καὶ μετά, ὁ ἑλληνικὸς πολιτισμὸς ἀπέκτησε τὴν οἰκουμενικὴ διάσταση, ἡ ὁποία ἔκανε δυνατὴ τὴν ἀνάπτυξη τοῦ Μεσαιωνικοῦ ῾Ελληνισμοῦ, διάδοχος τοῦ ὁποίου εἶναι σήμερα ἡ ᾿Ορθόδοξη Ρωμηοσύνη.

Μέσα ἀπὸ τὴν ᾿Ορθοδοξία, ἡ ἑλληνικὴ παιδεία καὶ πολιτισμὸς ἔγιναν παράγοντες ἀνάπτυξης πολιτισμοῦ καὶ ἄλλων λαῶν, μὲ σεβασμὸ στὴν ἰδιαιτερότητα καὶ στὴν ταυτότητα τοῦ καθενός.

Οἱ φασιστικὲς ἀντιλήψεις καὶ πρακτικὲς βρίσκουν ἔδαφος σὲ μιὰ ὥρα ἰδιαιτέρως κρίσιμη γιὰ τὸ μέλλον τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ στὴν πατρίδα μας. ῾Η φτώχεια καὶ ἡ ἀπελπισία τῶν ἀνθρώπων μεγαλώνει, τὸ μέλλον στὴν Εὐρωπαϊκὴ ῞Ενωση μοιάζει ἀβέβαιο, ἡ χρεοκοπία σχεδόν μοιραία κατάληξη. ᾿Εξάλλου, ἡ ἀνεργία αὐξάνει, οἱ ἐπιχειρήσεις ἀσφυκτιοῦν καὶ κλείνουν, ἡ οἰκονομία μαραζώνει... ῾Η κατάθλιψη ἔχει παγιδέψει χιλιάδες ἀνθρώπους κάθε ἡλικίας, ἐνῶ οἱ αὐτοκτονίες ἔχουν ἀποκτήσει χαρακτήρα ἐπιδημίας...

Εἶναι γεγονὸς ὅτι τὸ μεταναστευτικὸ ζήτημα, ποὺ διογκώνει τὴν ξενοφοβία, ἔχει καταστεῖ μεῖζον θέμα λόγῳ τῆς ἔλλειψης ὑπεύθυνης μεταναστευτικῆς πολιτικῆς ἐκ μέρους τῆς Πολιτείας καὶ πρέπει ἄμεσα νὰ ἀντιμετωπισθεῖ. ῞Ομως, αὐτὸ δὲν ἀντιμετωπίζεται μὲ μίσος, βία καὶ κραυγές, ἀλλὰ μὲ ὑπεύθυνη πολιτικὴ καὶ κοινωνικὴ ἀναδιοργάνωση καὶ παύση τῆς ἐκμετάλλευσης καὶ τῆς δουλεμπορίας σὲ βάρος τῶν μεταναστῶν.

Σὲ τέτοιους δύσκολους καιρούς, ἡ λειτουργία τῆς δημοκρατίας καὶ τῶν θεσμῶν, οἱ ᾿Εκλογὲς ὡς διαδικασία ἔκφρασης τῆς λαϊκῆς βούλησης, οἱ ἄοκνες προσπάθειες τῶν δημιουργικῶν καὶ τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων, καὶ ἡ ἀγωνιστικότητα τοῦ λαοῦ μας, ἡ ὁποία πηγάζει ἀπὸ τὸ ἀνόθευτο ἀπελευθερωτικὸ μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου, εἶναι στοιχεῖα ποὺ δυναμώνουν τὴν ἐλπίδα.

Μαζὶ μὲ τὴν ἀνθρώπινη προσπάθεια, ἡ πίστη εἶναι πού συμβάλλει τὰ μέγιστα στὴ γέννηση ἐλπίδας. ῾Ο λαὸς ἐνδυναμώνεται, ἐπίσης, ὅταν γνωρίζει ὅτι καὶ ἡ ῾Ιεραρχία τῆς ᾿Εκκλησίας, οἱ πνευματικοί του πατέρες καὶ ὁδηγοί, εἶναι μαζί του, συμμέτοχοι ὄχι μόνο στὸν πόνο του, ἀλλὰ καὶ στὸν ἀγώνα του.

῾Ο ᾿Εθνοφυλετισμὸς εἶναι ἀπόλυτα ἀντίθετος πρὸς τὸ πνεῦμα τῆς ᾿Εκκλησίας, ἡ ὁποία, ὅπως γνωρίζετε, τὸν ἔχει ἤδη ἀπερίφραστα καταδικάσει στὸν ῞Ορο τῆς τοπικῆς συνόδου τῆς ᾿Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, τὸ 1872. Συγκεκριμένα, στὸν πρόλογο τῆς ἀποφάσεως ἡ Σύνοδος χαρακτηρίζει τοὺς κήρυκες τοῦ ᾿Εθνοφυλετισμοῦ «λύκους τε βαρεῖς μὴ φειδομένους τοῦ ποιμνίου καὶ ἄνδρας διεστραμμένα λαλοῦντας, τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητάς...».

Μακαριώτατε,

Γνωρίζουμε ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι μάνα ὅλου τοῦ λαοῦ, καὶ ἔτσι πρέπει νὰ παραμείνει, ἀποφεύγοντας τὶς κακοτοπιὲς τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς ᾿Εκκλησίας, ἡ ὁποία παρενέβαινε στὴν πολιτικὴ ζωὴ ὑπὲρ ἢ κατὰ συγκεκριμένων πολιτικῶν κομμάτων, λειτουργώντας ἀνοιχτὰ ὡς πολιτικὸς καὶ ἰδεολογικὸς σύμμαχος τῆς ἑκάστοτε ἐξουσίας. ῾Υποστηρίζαμε καὶ ἐξακολουθοῦμε νὰ ὑποστηρίζουμε ὅτι οἱ λειτουργοὶ τῆς ᾿Εκκλησίας πρέπει νὰ ἐργάζονται γιὰ τὴν ἑνότητα καὶ τὴν εἰρήνη καὶ ὄχι νὰ κηρύσσουν καὶ νὰ ἐνισχύουν τὸ μίσος καὶ τὸ διχασμό.

῞Ομως, θεωροῦμε ὅτι ἡ ὅλη κοσμοαντίληψη ποὺ ἐκφράστηκε πολιτικὰ μὲ τὴν ἐκλογικὴ ἄνοδο τῆς ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ δὲν συνιστᾶ ἁπλῶς κίνδυνο πολιτικό (ὁ ὁποῖος ἐπιβάλλεται νὰ ἀντιμετωπιστεῖ μὲ πολιτικά μέσα ἀπὸ τοὺς καθ᾿ ὕλην ἁρμόδιους), ἀλλὰ καὶ κρίσιμο πνευματικὸ κίνδυνο, διότι παγιδεύει τὸ λαό, τὸν ἀποπροσανατολίζει καὶ τὸν ὁδηγεῖ σὲ ὀλισθηρὰ μονοπάτια μακρὰν τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς πίστης.

᾿Εκφράζουμε τὴ χαρά μας, διότι προσωπικὰ καὶ μὲ τὸν πιὸ ἀπερίφραστο τρόπο, καταδικάσατε τὴ θρασύτατη ἀπαίτηση τῶν στελεχῶν τῆς ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ νὰ ἀκολουθήσει ἡ ᾿Εκκλησία πολιτικὴ διακρίσεων στὸ κοινωνικό της ἔργο, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴ δήλωσή σας, πρόσφατα, στὴ Μόσχα ὅτι «ἄλλο ὁ ἐθνικισμὸς καὶ ἄλλο ἡ ἀγάπη πρὸς τὴν πατρίδα. Τὴν ἀγάπη γιὰ τὴν πατρίδα τὴν ἐπαινοῦμε, τὸν ἐθνικισμὸ τὸν καταδικάζουμε».

᾿Εκτιμοῦμε, ὅτι ἡ τοποθέτησή σας αὐτὴ πρέπει νὰ ἔχει καὶ συνέχεια, προκειμένου ἡ ᾿Εκκλησία μας νὰ ὁριοθετηθεῖ μὲ σαφήνεια ἀπέναντι στὰ κηρύγματα τοῦ ᾿Εθνοφυλετισμοῦ καὶ τοῦ μίσους. Νὰ γίνει ξεκάθαρη ἡ διαφορὰ ἀνάμεσα στὴν ἀγάπη γιὰ τὴν πατρίδα, ὡς ἔκφραση τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον, καὶ στὸν ᾿Εθνικισμό, ὅταν αὐτὸς λειτουργεῖ ὡς ἔκφραση μίσους γιὰ τὸν ἄλλο, καθὼς καὶ στὸν ᾿Εθνοφυλετισμό, ὅπου οἱ λαοὶ ὑποβιβάζουν τὴν ᾿Εκκλησία ἀπὸ Μητέρα ὅλων σὲ θεραπαινίδα τοῦ ᾿Εθνικισμοῦ τοῦ καθενός.

῎Αλλωστε, ἕνας «᾿Εθνικισμὸς» ποὺ νοσταλγεῖ τὸ Ναζισμὸ καὶ ἐμπνέεται ἀπὸ τὴν ἰδεολογία καὶ τὴν πρακτική του, ἔρχεται σὲ εὐθεῖα ἀντίθεση μὲ τὰ πατριωτικὰ αἰσθήματα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, ποὺ ὑπέστη τὰ πάνδεινα στὴ διάρκεια τῆς ναζιστικῆς κατοχῆς τῆς Πατρίδας μας καὶ πρωτοστάτησε, σὲ εὐρωπαϊκὸ καὶ διεθνὲς ἐπίπεδο, στὴν ἀντιναζιστικὴ καὶ ἀντιφασιστικὴ ἀντίσταση, μὲ πρωταγωνίστρια τὴν ᾿Εκκλησία.

᾿Εκτιμοῦμε ὅτι τὸ ζήτημα εἶναι ἰδιαίτερα σοβαρὸ καὶ ἐπεῖγον καὶ πρέπει νὰ ἀπασχολήσει τὴ Σύνοδο τῆς ῾Ιεραρχίας, ὥστε νὰ ὑπάρξει καὶ ἐπίσημη τοποθέτηση τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος. ᾿Επίσης, ἐκτιμοῦμε ὅτι ἐπιβάλλεται τὸ φαινόμενο νὰ ἀντιμετωπισθεῖ στὸ ἐπίπεδο τῆς κατηχητικῆς πράξης καὶ λόγου, μὲ στόχο τὴν πνευματικὴ θωράκιση τοῦ πιστοῦ λαοῦ καὶ ἰδίως τῶν νέων ἀπὸ τὰ πάσης μορφῆς κηρύγματα, ποὺ ἐκμεταλλευόμενα τὴν ἀγάπη πρὸς τὴν πατρίδα, ποὺ διακρίνει τὸν κόσμο τῆς ᾿Εκκλησίας, ὁδηγοῦν στὸ ἐθνικιστικὸ μίσος, στὴ σταδιακὴ ἀποστασία καὶ στὸ νεοπαγανισμό.

Μακαριώτατε,

῾Η Χριστιανικὴ Δημοκρατία θὰ εἶναι ἀρωγός σὲ ὅ,τι χρειαστεῖτε σὲ αὐτὴ τὴν προσπάθεια. ῎Ηδη·

1. ῾Η ἐφημερίδα «Χριστιανικὴ» ἀποκόμισε πολύτιμη πείρα ἀπὸ τὴ μακρά δικαστική διένεξη μὲ τὸ περιοδικὸ «Δαυλός».

2. Στελέχη τοῦ Κινήματός μας μελετοῦν τὸ φαινόμενο ἀπὸ κοινωνική, θεολογικὴ καὶ πολιτικὴ σκοπιὰ καὶ θέτουν στὴ διάθεσή σας τὶς γνώσεις, τὶς ἔρευνες καὶ τὰ συμπεράσματά τους.

3. ῾Η ἐφημερίδα «Χριστιανική» θὰ φιλοξενεῖ συχνὰ σχετικὴ ἀρθρογραφία, προκειμένου νὰ ἐνημερώνεται τὸ κοινό.

4. Στοὺς στόχους μας εἶναι ἡ δημιουργία πρωτοβουλίας Χριστιανῶν κατὰ τοῦ Νεοναζισμοῦ καὶ τοῦ Νεοφασισμοῦ στὰ ἠλεκτρονικὰ μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης.

῾Η ἐλπίδα μας, Μακαριώτατε, εἶναι νὰ βρεῖ ὁ τόπος τὸ δρόμο του γιὰ τὸ καλύτερο καὶ ὁ λαὸς τὴν ἐλπίδα του.

Γιὰ τὸ σκοπό αὐτό ἀγωνιζόμαστε μὲ ὅλες μας τὶς δυνάμεις.

Εὔχεσθε,

Μὲ τιμὴ καὶ βαθὺ σεβασμό

Γιὰ τὸ Π.Γ. τῆς Χ.Δ.

῾Ο πρόεδρος τῆς Χ.Δ.

᾿Εμμ. Μηλιαράκης

῾Ο Γραμματέας τῆς Κ.Ε.

Δημ. Πισίνας

Η παιδεία και η εκπαίδευση στον Πόντο

Δρ Τσακαλίδης Χαρ.  Γεώργιος

Θεολόγος-Θρησκειοπαιδαγωγός

Η παιδεία και η εκπαίδευση στον Πόντο

(ομιλία στα Ακρίτεια 23. 09. 2012)

Τ

α «Ακρίτεια», που για 24^η φορά γιορτάζουμε φέτος,  συμπίπτουν πάντοτε με την αρχή της σχολικής χρονιάς. Θεώρησα λοιπόν σκόπιμο να αφιερώσω τη σημερινή ομιλία στην παιδεία και στην εκπαίδευση στον  Πόντο, μια και ο ομιλητής   είναι εκπαιδευτικός, τα θέματα δε της παιδείας είναι πάντοτε στην επικαιρότητα. Το θέμα της ομιλίας είναι πολύ μεγάλο και δεν εξαντλείται στα πλαίσια μιας σύντομης ομιλίας. Θα περιοριστώ κατ’ ανάγκη σε ενδιαφέρουσες συγκρίσεις με την παιδεία στον ελλαδικό χώρο, στο ρόλο των δυτικών ιεραποστόλων, στο ρόλο της τοπικής Εκκλησίας, αλλά και του εθνικού κέντρου, στους στόχους που απέβλεπε η παιδεία.

    Στον κορυφαίο βυζαντινολόγο Steven Runciman συναντούμε δύο επισημάνσεις που αναφέρονται στην περίοδο της Τουρκοκρατίας: Η μία αφορά στα αγιορείτικα μοναστήρια και η άλλη στα μοναστήρια του Πόντου. Για τα πρώτα γράφει: «Οι μοναχοί (του Άθωνα) χρησιμοποιούσαν απρόσεχτα τα φύλλα αρχαίων (βαρύτιμων) χειρογράφων για να περιτυλίγουν τα τρόφιμά τους...». Για τα δεύτερα: «Τα  μεγάλα ποντιακά μοναστήρια Σουμελά Βαζελώνα και Περιστερεώτα περιποιούνταν και μεγάλωναν τις βιβλιοθήκες τους, ώστε παρέμειναν καλοδιατηρημένα μέχρι και τον 19 ο αιώνα». Όσο θλιβόμαστε για την αμάθεια που επικρατούσε στα πρώτα, τόσο παρηγορούμαστε για τη φιλότιμη προσπάθεια στα δεύτερα.

      Για οργανωμένη σχολική εκπαίδευση στον Πόντο μπορεί να γίνει λόγος μετά το 1878, μετά τη Συνθήκη του Βερολίνου, βάσει της οποίας ανέλαβε η Τουρκία τη δέσμευση να επιτρέψει στις μειονότητες που ζούσαν στο έδαφός της την ανέγερση και λειτουργία  εκκλησιών και σχολείων. Εξαίρεση αποτελούν τα Φροντιστήρια Τραπεζούντας και Αργυρούπολης, που ιδρύθηκαν, το πρώτο το 1682 και το δεύτερο το 1723.

    Την ίδρυση σχολείων μετά το 1878 ευνόησε και η βελτίωση των πολιτικο-οικονομικών συνθηκών, αφού «εμπόριο και βιοτεχνία στηρίζεται κατά το 90% σε χριστιανικά χέρια και μόνον το 10% σε μωαμεθανικά»[1]. 

     Έπειτα είναι ανάγκη την εποχή αυτή να αντιμετωπιστεί μέσω της δημιουργίας ελληνικών σχολείων ο κίνδυνος του προσηλυτισμού, τον οποίο ασκούσανε  συστηματικά στην περιοχή προτεστάντες και καθολικοί ιεραπόστολοι. Οι ιεραπόστολοι αυτοί εκμεταλλευόμενοι την έλλειψη σχολείων και την έφεση προς τα γράμματα των Ελλήνων του Πόντου χρησιμοποίησαν την εκπαίδευση ως εργαλείο  προσηλυτισμού ορθοδόξων Ελλήνων και Αρμενίων του Πόντου. Ο Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, βουλευτής Λακωνίας επί σειρά ετών και υπουργός Παιδείας το 1892, στο ταξίδι του στον Πόντο το 1901, συμπλέει από την Κωνσταντινούπολη προς την Τραπεζούντα με Ποντίους ταξιδιώτες, αλλά και με «ανθοδέσμη  Αμερικανών Ιεραποστόλων».  Μνημονεύει ο ίδιος την περίπτωση του 15ετή Ιωάννη Τέτου από τη Θεσσαλονίκη, που συνταξιδεύει μαζί του στο πλοίο συνοδευόμενος από 6 προτεστάντες ιεραποστόλους και ομολογεί ότι είναι «αρνησίθρησκος».[2]  

    Η προσηλυτιστική μέσω της εκπαίδευσης δράση των δυτικών όμως είχε αρχίσει αιώνες νωρίτερα. Αυτή η ίδρυση του πρώτου εκπαιδευτικού ιδρύματος της πρωτεύουσας του Πόντου από τον Σεβαστό Κυμινήτη με την επωνυμία «Φροντιστήριον» συνδέεται άμεσα με την προσηλυτιστική δράση των δυτικών μισσιοναρίων. Ιδρύθηκε δηλαδή ως αντίδραση και αντίβαρο στην ξένη προπαγάνδα. ΄Οπως σημειώνει η Ιωάννα Κόλλια κύριος σκοπός της ίδρυσης του Φροντιστηρίου ήταν: «η πνευματική ανάπτυξη των συμπατριωτών του και η ηθική και δογματική ενίσχυσή τους, ώστε ν’ αντισταθούν στους διωγμούς των Τούρκων και στην προπαγάνδα των καθολικών»[3].

     Για τον κίνδυνο που διατρέχουν τα Ελληνόπουλα από την ίδρυση «εν επικαίροις σημείοις της Ανατολής λαμπρών εκπαιδευτηρίων» γράφει ο Παπαμιχαλόπουλος Διατίθενται, «εκατομμύρια επί εκατομμυρίων»,  που σκοπό έχουν  τη δωρεάν παροχή «ου μόνον της διδασκαλίας, αλλά και βιβλίων, αλλά και ενδυμάτων, αλλά και τροφής τοις παιδίοις, πολιτικής δε προστασίας και θέσεων και παντοίων άλλων ωφελημάτων και υποσχέσεων και επαγγελιών τοις γονεύσιν»[4].

     Η πρόκληση των δυτικών μισσιοναρίων έπρεπε ν’ αντιμετωπιστεί. Η εθναρχούσα Εκκλησία αναλαμβάνει το ρόλο του κύριου φορέα της εκπαίδευσης στον Πόντο. Κατά τον Μητροπολίτη Τραπεζούντος Χρύσανθο η διοίκηση και διεύθυνση των σχολείων του γένους των Ελλήνων ανήκει στη μεν Βασιλεύουσα στον Πατριάρχη, στις δε επαρχίες στους Μητροπολίτες, οι οποίοι οφείλουν να προνοούν για την εξεύρεση ικανών δασκάλων και για την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων.

    Ο κίνδυνος του αυτοσχεδιασμού και  πολυμορφισμού, της έλλειψης ενιαίας κατεύθυνσης  στην εκπαίδευση των σχολείων αποφεύχθηκε με τη δημιουργία ενός κεντρικού φορέα στην Κωνσταντινούπολη, υπό τη επωνυμία «Πατριαρχική Κεντρική Εκπαιδευτική Επιτροπή».  Σκοπός της Επιτροπής αυτής ήταν να εποπτεύει γενικά επί όλων των εκπαιδευτικών θεμάτων και να φροντίζει «για τη σύνταξη του προγράμματος λειτουργίας των σχολείων, για την επιλογή της διδακτέας ύλης και των διδακτικών βιβλίων»,[5] για «τη σύνταξη και καθιέρωση ομοιόμορφου  προγράμματος  διδασκαλίας»[6].

  Όταν δημιουργήθηκαν περισσότερα σχολεία, ακόμη και στα χωριά του Πόντου, τότε προέκυψαν και άλλοι φορείς, όπως ήσαν οι κοινότητες, αλλά και οι εκπαιδευτικοί και φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι, ιδιωτικής πρωτοβουλίας, με σημαντικότατη προσφορά στα εκπαιδευτικά πράγματα του Πόντου. Τέτοιοι σύλλογοι αναφέρονται τουλάχιστον 15.

     Η ίδρυσή τους φανερώνει ότι υπήρχε έντονη διάθεση στους Ποντίους να ενισχύουν με κάθε θυσία την εκπαίδευση των παιδιών τους, γιατί έτσι μόνο θα κατάφερναν να κρατήσουν την εθνική και θρησκευτική ιδιοπροσωπία τους. Τη διάθεση αυτή  εξακολουθούσαν να έχουν το ίδιο έντονη, και όταν  αναγκάζονταν πολλοί να  ξενιτευτούν. ΄Ιδρυαν τοπικούς συλλόγους και μέσω αυτών ενίσχυαν τα σχολεία του τόπου προέλευσής τους.  Ο ρόλος τους δεν περιοριζόταν μόνο στην οικονομική στήριξη των σχολείων, αλλά επεκτείνονταν ενεργά στη διοίκηση και εποπτεία των σχολείων, στη διαμόρφωση εκπαιδευτικής κατεύθυνσης.   Ενθάρρυναν τους νέους για μάθηση  καθιερώνοντας υποτροφίες για τους επιμελέστερους.   Είναι δικαιολογημένη επομένως η κατάταξή τους στους φορείς της εκπαίδευσης στον Πόντο. Δρούσαν όμως όλοι όχι ανεξάρτητα, αλλά τηρούσαν τις κατευθυντήριες γραμμές της «Πατριαρχικής Κεντρικής Εκπαιδευτικής Επιτροπής».

     Ποιος ήταν όμως ο ρόλος του εθνικού κέντρου στη λειτουργία των σχολείων του Πόντου;  Το 1887  είχε συσταθεί  η «Επιτροπή προς ενίσχυση της ελληνικής Εκκλησίας και Παιδείας», από το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας. Δυστυχώς ενώ «διέθετε σημαντικά ποσά για τη λειτουργία σχολείων σε διάφορα μέρη του υπόδουλου ελληνισμού (Μακεδονία, ΄Ηπειρο κτλ), αγνοούσε σχεδόν ολοκληρωτικά τα σχολεία του Πόντου»[7]. Το γεγονός μάλιστα ότι «η ελληνική εκπαίδευση στον Πόντο ουδεμιάς ενισχύσεως ετύγχανε από την τουρκική κυβέρνηση»[8],  η υπόθεση της λειτουργίας των σχολείων του Πόντου, ήταν εγκαταλελειμμένη αποκλειστικά στις δυνάμεις της Εκκλησίας, των κοινοτήτων και των φιλεκπαιδευτικών συλλόγων. Δύσκολη όντως υπόθεση και απαιτούσε γενναίες θυσίες. Το βάρος αυτό επωμίσθηκε η Εκκλησία κατά κύριο λόγο και ομολογώ ότι το έφερε σε πέρας με μεγάλη ευρηματικότητα.

   Προκειμένου να ανταπεξέλθει στα τεράστια έξοδα λειτουργίας των σχολείων: α) Καθιερώνει συνδρομές που πλήρωναν όλοι οι Έλληνες «ανεξάρτητα από το αν είχαν παιδιά που φοιτούσαν στο σχολείο»[9]. β) Θεσπίζει δίδακτρα, τα οποία πλήρωναν οι γονείς που είχαν παιδιά στο σχολείο. Άποροι αλλά επιμελείς μαθητές ή μαθήτριες απαλλάσσονταν των διδάκτρων[10]. γ) Δέχεται δωρεές ευκατάστατων Ποντίων υπέρ των σχολείων. δ) Διεξάγει εράνους μεταξύ των Ποντίων και των αποδήμων στη Ρωσία.[11] ε) Εμπνέει διαθήκες υπέρ των σχολείων. Στον Κώδικα του Αγ. Θεοδώρου  περιλαμβάνεται η Διαθήκη του Κυριάκου Χατζή -Γρηγοριάδου, ο οποίος όριζε: «εις το εξής το ήμισυ του Χανίου μου θέλει είσθαι του Σχολείου, το δε άλλο ήμισυ εδικό μου»[12]. στ) Καθιερώνει δικαίωμα του σχολείου από άδειες γάμων, βαπτίσεων, κηδειών, μνημοσύνων, και από διάφορα τυχερά (ύψους 5 γροσίων)   ζ) Επιβάλλει πρόστιμα παραβίασης της αργίας της Κυριακής, που κυμαίνονται  από μισή έως τρεις λίρες Τουρκίας που καταλήγουν στο σχολικό ταμείο. Όπως φαίνεται τα πρόστιμα υπέρ του σχολείου γινόντουσαν ευκολότερα αποδεκτά από τους παραβάτες[13].  η) Ενοικιάζει αγρούς ή κτήματα ή κτίρια, που ανήκουν  στην Εκκλησία και τα ενοίκια αποδίδονται στο σχολείο[14]. θ) Μέρος των τακτικών εσόδων της από την πώληση κεριών και από την περιφορά των δίσκων καλύπτει σχολικές ανάγκες.[15] Τέλος ι) Εκποιεί ακόμη και ιερά κειμήλια για σχολικές ανάγκες. ΄Οταν το 1871 περνούσε μεγάλη οικονομική κρίση το Φροντιστήριο  Αργυρούπολης έδωσε εντολή ο Μητροπολίτης Γερβάσιος Σουμελίδης να εκποιηθούν υπέρ του Φροντιστηρίου κειμήλια της Εκκλησίας. Τα έσοδα από την πώληση των κειμηλίων ανήλθαν σε 1200 λίρες. Η πράξη του Γερβασίου δεν άρεσε στον Πατριάρχη ΄Ανθιμο, αποδείχθηκε όμως από την πορεία του Φροντιστηρίου ότι το δίκαιο βρισκόταν με το μέρος του.

     Παρ’ όλα ταύτα τα οικονομικά των σχολείων ήταν ένα ακανθώδες θέμα, που προβλημάτιζε έντονα  φορείς της εκπαίδευσης και εκπαιδευτικούς. ΄Εχομε όμως και περιπτώσεις μεμονωμένων σχολείων με πλήρη τα ταμεία τους, όπως εκείνο της ΄Ιμερας, που παρουσίαζε τα τελευταία χρόνια πριν την καταστροφή ένα πλεονάζον κεφάλαιο 10.000 λιρών, με το οποίο αντιμετώπιζε  όχι μόνο τα έξοδά του, αλλά ασκούσε και φιλανθρωπικό έργο σε άπορους του χωριού και σε στρατευθέντες και απελαθέντες κατά τον πόλεμο.

     Παρά τις δυσκολίες λειτούργησαν τα σχολεία  στον Πόντο πολύ νωρίτερα, αλλά και πολύ καλύτερα τόσο από τα αρμενικά όσο και από τα τουρκικά σχολεία. Το 1915 πέρασε από το χωριό ΄Ιμερα ο αρχιστράτηγος του ανατολικού μετώπου Βεχήτ πασάς. Στάθμευσε στο προαύλιο της Σχολής και δεν έκρυψε τον θαυμασμό του για την «φιλομουσία» των Ιμεραίων. Ταυτόχρονα «εξέφρασε προς τους επιτελείς του την πικρία του για την μειονεκτική θέση των ομοεθνών του στην εκπαίδευση»[16].

    Τα ελληνικά σχολεία υπερείχαν και αυτών των σχολείων της μητροπολιτικής Ελλάδος και ως προς την αναλογία των φοιτούντων προς τον πληθυσμό και ως προς την αναλογία μαθητών προς διδασκάλους, αλλά και ως προς την προσφερόμενη δυνατότητα εκμάθησης ξένων γλωσσών. Ενώ σε ελάχιστα σχολεία του εθνικού κέντρου διδάσκονταν την εποχή αυτή μία ξένη γλώσσα στα Φροντιστήρια Τραπεζούντας και Αργυρούπολης είχαν τη δυνατότητα οι μαθητές να εκμάθουν μαζί με την  τουρκική, τη γαλλική, τη λατινική και τη ρωσική. Και όλα αυτά χωρίς την παραμικρή οικονομική βοήθεια της Αθήνας.

    Η μόνη βοήθεια του Υπουργείου Παιδείας της Ελλάδας ήταν η αποστολή σχολικών εγχειριδίων. Αλλά και αυτή δεν ήταν απαλλαγμένη προβλημάτων. Το σχολικό έτος 1882-83 καταγγέλθηκε στο τουρκικό Υπουργείο Παιδείας ότι το σχολικό εγχειρίδιο της κατήχησης  που διδάσκονταν στα ελληνικά σχολεία περιείχε «λόγους απρεπείς κατά της ισλαμικής θρησκείας».[17] Εξαιτίας του εγχειριδίου αυτού υπολειτούργησαν ή και έκλεισαν για μια δεκαετία τα ελληνικά σχολεία στον Πόντο. Διερωτάται κανείς είναι δυνατόν το ελληνικό Υπουργείο Παιδείας να δείχνει τόση ανευθυνότητα! Να στέλνει  στα σχολεία του υπόδουλου ελληνισμού εγχειρίδιο προσβλητικό για τη θρησκεία του κυρίαρχου κράτους!  Αν  όχι για λόγους ουσίας, δηλαδή πνεύματος ανεκτικότητας και αλληλοσεβασμού, που έπρεπε να καλλιεργεί ένα σχολικό βιβλίο, τουλάχιστον για λόγους διπλωματίας και μόνο θα έπρεπε πάση θυσία να είχε αποφύγει  τέτοιες ενέργειες.

     Οι Έλληνες του Πόντου στηριζόμενοι στις δικές τους και μόνο δυνάμεις ανέδειξαν λαμπρά εκπαιδευτήρια, εφάμιλλα ή και καλύτερα του μητροπολιτικού κέντρου. Στην Τραπεζούντα, στην Αμισό, στην Κερασούντα, στα Κωτύωρα, στην Πουλατζάκη, στη Νικόπολη, στην Ίμερα, στα Σούρμενα λειτούργησαν άψογα τα ελληνικά εκπαιδευτήρια.  Το Φροντιστήριο Τραπεζούντας,  ο Φάρος αυτός της Ανατολής, το «ύπατον» κατά  τον Παπαμιχαλόπουλο εκπαιδευτήριο σε όλο τον Πόντο, χτίστηκε με γενναίες χορηγίες  μεγάλων ευεργετών, αλλά  και ξενιτεμένων στη Ρωσία Τραπεζουντίων  και άλλων εντοπίων Ποντίων.  Στοίχισε 12.000 χρυσές λίρες Τουρκίας. Διέθετε 40 ευρύχωρες αίθουσες διδασκαλίας, κλειστό γυμναστήριο, πλήρως εξοπλισμένα εργαστήρια Φυσικής και χημείας, μεγάλη αίθουσα τελετών, εστιατόριο και βιβλιοθήκη για τους μαθητές και κεντρική θέρμανση. Μόνο η Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη και το Μετσόβιο Πολυτεχνείο στην Αθήνα το υπερέβαλαν.

   Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι φορείς της εκπαίδευσης, παρά την έλλειψη βοήθειας από το ελληνικό κράτος, η εκπαίδευση στον Πόντο πέτυχε τους στόχους που είχε θέσει: «την αρμονικήν ανάπτυξιν των ψυχικών και πνευματικών δυνάμεων των παίδων, την θρησκευτικήν, ηθικήν και εθνικήν μόρφωσιν αυτών και την μετάδοσιν των εις τον βίον απαραιτήτων γνώσεων και δεξιοτήτων»[18]. Οι μνήμες των ανθρώπων που παρακολούθησαν μαθήματα στον Πόντο, μαθήματα γεμάτα Ελληνισμό και Ορθοδοξία, μεταξύ των οποίων και ο Δημήτριος Ψαθάς, που φοίτησε στο Φροντιστήριο Τραπεζούντας μέχρι το οριστικό κλείσιμό  του είναι πολύ θετικές. Ο Ψαθάς περιγράφει τη ζωηρότητα με την οποία τραγουδούσαν οι μαθητές τα πατριωτικά τραγούδια: «Κόντευε να φύγει από τη θέση της η έδρα, γράφει, όταν βρωντοφωνούσαμε το τραγούδι της μεγάλης μέρας:

 « Όλη δόξα, όλη χάρη

άγια μέρα ξημερώνει

και τή μνήμη σου το έθνος

χαιρετά γονατιστό!»[19]

Το τραγούδι που τον γοήτευε περισσότερο και τον συγκινούσε μέχρι δακρύων ήταν «ο λέων», που παρομοίαζε την Ελλάδα με αλυσοδεμένο λιοντάρι, που σπάει τις αλυσίδες και ορμά εναντίον των φυλάκων του και τους κατασπαράσσει.

     Ομολογεί βέβαια την αυστηρότητα των δασκάλων, επικροτεί όμως τη συνέπειά τους προς τα ιδανικά του ελληνικού σχολείου, την καλλιέργεια χριστιανικής και ελληνικής συνείδησης, τον εφοδιασμό των νέων με προσόντα που θα τους καθιστούσαν ικανούς ν’ αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής. Ένας άλλος, ο Κώστας Παπαδόπουλος, χαρακτηρίζει τους δασκάλους στον Πόντο «ιδανικούς γλύπτες των ψυχών, που χάραξαν βαθιά στη συνείδηση των νέων την πίστη στο Θεό και την πατρίδα, δίδασκαν με φανατισμό (ενθουσιασμό)  την Ιστορία του έθνους...»[20].

     Κλείνω με ένα ερώτημα: Ποια γνώμη θα είχαν άραγε οι άνθρωποι αυτοί για το σημερινό ελληνικό σχολείο, που εγκατέλειψε σχεδόν τα ελληνορθόδοξα ιδανικά  και ανεμοδέρνεται σε πελάγη ψευδεπίγραφων πολυπολιτισμικών στόχων, που φτάνουν στο σημείο να νοθεύουν την ελληνική ιστορία και να εκβαρβαρώνουν την ελληνική γλώσσα.   

   

---

[1] Schaefer R., Der detsche Krieg, die Tuerkei, Islam und Christentum, 47. Η παραπομπή από το: Φωτιάδης Κ., Οι εξισλαμισμοί, 425. 

[2]. ΄Οπ. παρ. 295

[3]. Κόλλια Ι.,Ο Σεβαστός Κυμινήτης καί η ίδρυση του Φροντιστηρίου της Τραπεζούντας, Ελληνικά , τ. 30, 1977-78, σ 280-307, 281. Σύγκρ. επίσης  Κυριακίδης Ε., Βιογραφίαι των εκ Τραπεζούντος καί  της περί αυτήν χώρας από της αλώσεως μέχρις ημών ακμασάντων λογίων μετά σχεδιάσματος ιστορικού περί τού ελληνικού Φροντιστηρίου Τραπεζούντος, Αθήνα 1897, 66, που δικαιολογεί την ίδρυση του Φροντιστηρίου ως αντίδραση στην προπαγάνδα δυτικών μοναχών.

Σύγκρ. επίσης Χατζησαββίδης Σ., Ελληνική Εκπαίδευση 49 καθώς και Ταμίσογλου Χρ., Το φροντιστήριο Τραπεζούντας, στο: Αρχείον Πόντου τ. 47, Αθήνα 1996-97, 226-242, 228.  

[4]. Παπαμιχαλόπουλος Κ., Περιήγησις εις τον Πόντον 301.

[5]. Χατζησαββίδης Σ., Ελληνική εκπαίδευση, 116.

[6]. Παραπομπή από την Εκκλησιαστική Αλήθεια, έτος Η (1887-88, 63-65 στο Κουτσουπιάς Φ., Η πνευματική αναγέννηση 213.

[7]. ΄Οπ. παρ.  Σύγκρ.  επίσης Ανδρεάδης Χρ., Η ποντιακή Κοινότητα Τραπεζούντας, 122. Η Επιτροπή αυτή κατά τον Χρήστο Ανδρεάδη «επόπτευε με διακριτικότητα τη λειτουργία των υπόδουλων αυτών σχολείων, ερχόμενη σε επαφή με τους οικείους μητροπολίτες και τους προξένους των περιοχών αυτών και διαθέτοντας σημαντικά χρηματικά ποσά» (όπ. παρ.). Βάσει του άρθρ. 1 του Β.Δ. της 3.4.1893, που τροποποίησε εκείνο του 1887 και το οποίο υπογράφει μεταξύ των άλλων και ο Χαρίλαος Τρικούπης  τα χρήματα διατίθενται «1) πρός θεραπείαν παντός ο,τι συντελεί εις την εξέγερσιν, ανάπτυξιν καί ενίσχυσιν του θρησκευτικου καί εθνικού αισθήματος παρά της καθ  ‘ολον το Οθωμανικόν κράτος  Έλλησι, 2)προς διάδοσιν και ενίσχυσιν της  Ελληνικής γλώσσης, Εκκλησίας και παιδείας...» (Η παραπομπή όπ. παρ.). 

[8]. Λαζαρίδης Δ., Η ελληνική παιδεία στον Πόντο, 632. 

[9]. Χατζησαββίδης Σ., Ελληνική εκπαίδευση 112.

[10]. Σύγκρ. Κουτσουπιάς Φ., Η πνευματική αναγέννηση 285. ΄Εχομε όμως και περιπτώσεις σχολείων χωρίς δίδακτρα, όπως αυτό της Ασσεριείου Αστικής Σχολής του Σταυρί, που χτίστηκε με εξ ολοκλήρου χρηματοδότηση του Παναγιώτη Ασσερή, ομογενούς στη Ρωσία, και στο οποίο οι μαθητές φοιτούσαν δωρεάν (Σύγκρ. Κουτσουπιάς, Η πνευματική αναγέννηση, 276). 

[11]. Σύγκρ. όπ. παρ.

[12]. Απόσπασμα της διαθήκης από τις σελ. 111-112  δημοσιεύεται στο: Κουτσουπιάς Φ., Η πνευματική αναγέννηση 226, απ΄όπου και η παραπομπή.

[13]. Σύγκρ. Παπαμιχαλόπουλος Κ., Περιήγησις εις τον Πόντον 226 εξ. 

[14]. Σύγκρ. Κουτσουπιάς Φ., Η πνευματική αναγέννηση, 83, 226. Σύγκρ. Επίσης Μαναγιωτοπούλου Μ., Η Αδελφότητα Κρωμναίων, 292. 

[15].Στην περιοχή της Μητροπόλεως Χαλδίας π.χ. και για το σχολείο του Μπουγά Μαντέν είχε καθοριστεί ο μεν Μητροπολίτης να καταβάλει ετησίως 150 γρόσια, ο δε εκάστοτε εφημέριος 50 γρόσια. (Σύγκρ. Κουτσουπιάς Φ., όπ. παρ.321.

[16]. Φωστηρόπουλος Α., Το χωρίον ΄Ιμερα, 153.

[17]. Σύγκρ.όπ. παρ. 646.

[18]. ΄Οπ. παρ. 16.

[19]. ΄Οπ. παρ. 82.

[20]. Το σχόλιο ανήκει στον Παπαδόπουλο Κώστα και είναι παρμένο από το βιβλίο του:  Παπαδόπουλου Κ., Οράματα και μνήμες από την Αργυρούπολη, Θεσ/νίκη 1971, 3,  παρατίθεται όμως εδώ από το: Κουτσουπιάς Φ., Η πνευματική αναγέννηση 216.