ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑΝ ΠΟΙΕΙ

Οφειλόμενο ευχαριστήριο γράμμα στον πρώην Σχολικό Σύμβουλο Θεολόγων Β. Αιγαίου 

(και νυν Δυτικής Μακεδονίας)   κ. Ανδρέα Αργυρόπουλο

Στη δημόσια εκπαίδευση , το μάθημα των Θρησκευτικών – μολονότι κατά την τελευταία τουλάχιστον εικοσαετία φαίνεται να περνά σοβαρότατη
κρίση - χάρη στην επιμονή και την αγάπη φωτισμένων συναδέλφων αποκτά το χαρακτήρα που του αρμόζει. Παίρνει τον πολύμορφο χαρακτήρα, τον οποίο απαιτούν οι σημερινοί καιροί. Το μάθημα των Θρησκευτικών είναι ένα ανοικτό και φιλελεύθερο μάθημα, το οποίο σέβεται τη διαφορετικότητα, δείχνοντας στους μαθητές τον δρόμο του σεβασμού και της ανθρωπιάς στην πίστη του Άλλου.
Με ένα ευχαριστήριο γράμμα, οι εν ενεργεία θεολόγοι του νησιού μας νιώθουμε την ανάγκη να εκφράσουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στον πρώην Σχολικό Σύμβουλο Θεολόγων Βορείου Αιγαίου κ. Ανδρέα Αργυρόπουλο, νυν Σχολικό Σύμβουλο Θεολόγων Δυτικής Μακεδονίας, για την πολύπλευρη, γόνιμη και αποτελεσματική παρουσία του κατά την τελευταία πενταετία στη Μυτιλήνη.
Οφείλουμε να πούμε ότι ο κ. Α. Αργυρόπουλος, υπήρξε συνοδοιπόρος και καλός οδηγός στο επιστημονικό και παιδαγωγικό «ταξίδι» της θρησκευτικής παιδείας στην Λέσβο. Υπήρξε εμπνευστής των κρυμμένων ιδεών μας, αλλά και εμψυχωτής συναδέλφων καθηγητών – όχι μόνον θεολόγων αλλά και συναδέλφων άλλων ειδικοτήτων, παρακινώντας μας να προτάσσουμε την αγάπη προς τα παιδιά, να κάνουμε χώρο στην ψυχή τους για το Χριστό.
Δεν στάθηκε μόνο στο θεσμικό ρόλο του Σχολικού Συμβούλου αλλά προχώρησε και πιο πέρα. Καλλιέργησε εμπιστοσύνη και αγάπη μεταξύ των συναδέλφων, «κλείνοντας την πόρτα» σε «ευσεβισμούς» και «φαρισαϊσμούς».
Έχουμε τη γνώμη ότι η πεντάχρονη παρουσία του εδώ στη Μυτιλήνη, διαπνεόταν από αγάπη για το λειτούργημα του δασκάλου – παιδαγωγού θεολόγου, αρνούμενος με ένα δυναμικό τρόπο να ενταχθεί σ’ ένα συντεχνιακό και ευσεβίστικο πνεύμα, το οποίο παραπέμπει σε άλλες εποχές. Νοοτροπίες που ταλαιπώρησαν όχι μόνο την νεοελληνική κοινωνία και Εκκλησία, αλλά και το μάθημα των Θρησκευτικών για χρόνια.
Θεωρούμε άξιο να υπογραμμίσουμε ότι ο κ. Αργυρόπουλος μίλησε στη «γλώσσα» των μαθητών κάθε σχολείου που επισκεπτόταν, γεγονός που φαίνεται από τις επανειλημμένες προσκλήσεις συναδέλφων και μαθητών να επισκέπτεται ξανά και ξανά το σχολείο τους.
Ευχόμαστε καλή δύναμη στο δύσκολο έργο του, εκφράζοντας ακόμη τα θερμά μας συγχαρητήρια για την εκλογή του ως Πρόεδρος του Συνδέσμου Θεολόγων «ΚΑΙΡΟΣ για την αναβάθμιση του μαθήματος των Θρησκευτικών».


Αθανάσιος Ι. Καλαμάτας, Ευστράτιος Αγγελόγλου, Αναστασία Σκούρτσου, Χρύσα Βέκιου, Κωνσταντίνος Ράντζιος, Ευστράτιος Ψάλτου, Χρήστος Μακρής, Νικόλαος Τουρλιανίδης, Ιγνάτιος Μαγγαναδέλλης, Ευαγγελία Καρακατσάνη, Καιτούλα Καπετάνιου, Ιωάννης Δάμαλης, Ελευθερία Μυτάρου, Παχώμιος Τσάβαρης, Ευστρατία Γρίβα, Μαρία Καραγεωργίου, Αφροδίτη Ψωμαδέλλη, Μαρία Γιαλουσάκη, Ευστράτιος Δουμούζης, Ασπασία Στόικου, Δήμητρα Καραβασίλη, Μαρία Σπανέλλη, Δημήτριος Αρβανίτης, Ειρήνη Αναγνώστου, Αναστασία Αλατερού ,Στέλλα Καράβολα,Κορίνα Δαλαμπίρα.

Πενήντα λόγοι διαφωνίας με τον Γιώργο Παπαθανασόπουλο για το νέο Πρόγραμμα των Θρησκευτικών

Γιώργος Παπαδόπουλος*

Ο αγαπητός αρθρογράφος (Σημ: δεν διευκρινίζει αν  είναι θεολόγος-εκπαιδευτικός ή κάτι άλλο), αν και αποδίδει «καλή διάθεση» στα μέλη της επιτροπής του Προγράμματος, ωστόσο δεν τη θεωρεί αρκετή. Δεν μας λέει τι άλλο κατά τη γνώμη του χρειάζεται ή τι έλειπε από την επιστημονική συγκρότηση των εμπειρογνωμόνων που ασχολήθηκαν με το θέμα. Η αναγνώριση πάντως πως η διαφωνία είναι «απαραίτητη για μια νηφάλια συζήτηση» δικαιολογεί την παρούσα απάντηση και εμπλουτίζει τον καλόπιστο διάλογο, του οποίου θιασώτης φαίνεται πως είναι ο διαφωνών με το Πρόγραμμα Σπουδών. Το ζητούμενο πάντως σε μια τέτοια συζήτηση είναι η αντίθετη άποψη να συμπληρώνεται και με θέση, η έλλειψη με σαφή αντιπρόταση.

1. Ο αρθρογράφος φαίνεται ότι διάβασε σίγουρα το αποσταλέν Υπόμνημα της επιτροπής του προγράμματος προς τα μέλη της Ιεραρχίας, ενώ παραμένει λίαν αμφίβολο, αν έχει διαβάσει προσεκτικά το ίδιο το πρόγραμμα. Δεν αντιλαμβάνεται τη σημασία των όρων « (δι)ερευνητική», «βιωματική» «συνεργατική» (ενν. μάθηση). Και, όμως, αν συμβουλευόταν ένα οποιοδήποτε λεξικό θα μάθαινε αμέσως τη σημασία τους. Ο εκπαιδευτικός που παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στο χώρο του και ενημερώνεται για τις εξελίξεις της εκπαιδευτικής διαδικασίας γνωρίζει πολύ καλά τη σημασία των όρων αυτών. Κάποιος άλλος, και μάλιστα μη εκπαιδευτικός, πιθανώς όχι.

2-3. Εάν ο αγαπητός αρθρογράφος έμπαινε στο κόπο να διαβάσει και τον Οδηγό για τον Εκπαιδευτικό, που συνοδεύει το Πρόγραμμα Σπουδών και είναι επίσης αναρτημένος στο «Ψηφιακό Σχολείο», θα έπαιρνε άμεση απάντηση στην απορία του για τις «σύγχρονες θεωρίες μάθησης και διδακτικής» αλλά και για τις «χρόνιες αγκυλώσεις του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος». Δεν το έκανε όμως. Γιατί άραγε;

4. Τα μέλη της επιτροπής του ΠΣ επελέγησαν με βάση τις αιτήσεις τους που έγιναν έπειτα από σχετική πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος εκ μέρους του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, που ήταν αναρτημένη, επί εξάμηνο σχεδόν, στην ιστοσελίδα του. Η περί «παρέας» αντίληψη συνιστά προσχώρηση του αρθρογράφου σε απόψεις που δεν ευνοούν τη νηφάλια συζήτηση, για την οποία εισαγωγικά μας δήλωσε την προτίμησή του. Ο αγαπητός αρθρογράφος διαφωνεί και με το λεκτικό του υπομνήματος, αν και δεν συνιστά διαφωνία ένα «ήταν» ή ένα «είναι»· ωστόσο, όταν αναφερόμαστε στις ιδιότητες των μελών μιας  επιτροπής εργασίας, η οποία έχει καταθέσει ένα ολοκληρωμένο έργο, τότε το κάνουμε  σαφώς με ρηματικό τύπο, που δηλώνει παρελθόν. Μόνο αν το έργο αυτό συνεχίζεται  και τώρα, το δηλώνουμε με ενεστώτα. Έτσι λέει τουλάχιστον η Γραμματική…

5. Ο αρθρογράφος ζητά πληροφορίες για τον τρόπο εργασίας της επιτροπής. Με ποια ιδιότητα άραγε; Δεν τον καλύπτει το «συνεργατικά» και «συνθετικά» και αυτό αποτελεί λόγο διαφωνίας με το Πρόγραμμα Σπουδών! Τα μέλη της επιτροπής ήταν γνωστά αλλά και ο συντονιστής-προεδρεύων από τον Δεκέμβριο του 2010 όταν δημοσιεύτηκαν τα ονόματά τους στη «Διαύγεια». Ασφαλώς σε μια πολυμελή επιτροπή  υπάρχουν διαφωνίες, διαφορετικές προσεγγίσεις, αναλύσεις, προτάσεις. Το τελικό αποτέλεσμα είναι προϊόν σύνθεσης και συνεργασίας. Είναι κι αυτό λόγος διαφωνίας; Προφανώς μόνο για εκείνους που έχουν υπόψη τους άλλες πρακτικές άλλων εποχών… όπου όλοι συμφωνούσαν με όλα.

6. Το υπόμνημα της επιτροπής όφειλε έστω και με απλές νύξεις να αναφερθεί σε κρίσιμα - κατά την άποψή της - ζητήματα, που έθεσε όλο αυτό το διάστημα η ασκηθείσα κριτική. Αυτό κάνει  και με την επισήμανση  ότι «εργάστηκε χωρίς άνωθεν οδηγίες και δεσμεύσεις». Δεν είναι κατανοητό γιατί ο κ. Γ.Π  διαφωνεί και με αυτό. Είναι δυνατόν η άποψη των μελών μιας επιτροπής για την κριτική που δέχεται να αποτελεί λόγο διαφωνίας κάποιου για το όποιο συντελεσθέν έργο;

7. Οι αντιλήψεις της επιτροπής για την «φυσιογνωμία» όσων άσκησαν μέχρι τώρα κριτική στο πρόγραμμα αποτελούν λεκτική επίθεση κατά τον κ. Γ. Π, ενώ οι δικοί του υπαινιγμοί περί «παρέας» (ενν. τη σύνθεση της επιτροπής) και για «αντιλήψεις των άνωθεν» αποτελούν νόμιμο δικαίωμά του και απόλυτα θεμιτό τρόπο άσκησης της κριτικής του. Περίεργη άποψη…

8. Είναι σαφές πως ό,τι δεν κατανοεί ο αγαπητός κ. Γ.Π  αμέσως το χαρακτηρίζει αιτία διαφωνίας. Για να διαφωνήσεις με κάτι  δεν πρέπει να το έχεις προηγουμένως κατανοήσει; Αλλιώς με τι διαφωνείς;

9. Και πάλι μονότονη επανάληψη του προηγουμένου μοτίβου. Ωστόσο, εδώ αποκαλύπτεται ότι ο αρθρογράφος-διαφωνών δεν είναι εκπαιδευτικός. Διότι την οδηγία της επιτροπής για «εφαρμογή» και όχι απλή «ανάγνωση» του ΠΣ την εκλαμβάνει ως ομολογία της δυσκολίας του προγράμματος. Για μια ακόμη φορά θα το παραπέμψω στον Οδηγό για τον Εκπαιδευτικό. Αλλά αν δεν είναι εκπαιδευτικός, όσο και να τον διαβάσει…

10. Άλλη μια παρανόηση. Η επιτροπή δεν χαρακτηρίζει το αποτέλεσμα. Απλώς περιγράφει τους όρους κάτω από τους οποίους συντάχθηκε το πρόγραμμα σπουδών. Ασφαλώς η ποιότητα, η επάρκεια  και η αποτελεσματικότητά του θα αναδειχθούν από τον διδάσκοντα εκπαιδευτικό.  Προς τι επομένως οι περί ταπεινοφροσύνης υποδείξεις, όταν μάλιστα ο αγαπητός κ. Γ.Π δεν ομολογεί εξαρχής την μη εκπαιδευτική του ιδιότητα αλλά κρίνει και διαφωνεί ως «επαΐων»... ;

11. Ο αρθρογράφος διαφωνεί και με την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος. Τι αντιπροτείνει; Την καθολική  εφαρμογή του Προγράμματος αμέσως; Μήπως την μη εφαρμογή του; Μα τότε πάλι πως θα γνωρίσουμε  τις αδυναμίες του; Η μέχρι τώρα πρακτική ήθελε κάθε νέο βιβλίο να εισάγεται αμέσως στη διδακτική διαδικασία χωρίς δοκιμή. Είναι οπαδός αυτής της πρακτικής; Τελικά ο κ. Γ.Π διαφωνεί με την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος επειδή προφανέστατα αγνοεί πως η συγκεκριμένη πρακτική δεν αποτελεί επιλογή της επιτροπής για το Μάθημα των Θρησκευτικών, αλλά πολιτική βούληση του Υπουργείου και αφορά φυσικά σε όλα τα μαθήματα που απέκτησαν νέα Προγράμματα Σπουδών στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο. Θα μπορούσε –αν ήθελε- να το πληροφορηθεί, ώστε να μην επικαλείται «λογικές αντιφάσεις» στο περιεχόμενο του υπομνήματος. Δεν το έκανε, όμως, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά ότι δεν είναι εκπαιδευτικός, αφού οι ασκούντες το λειτούργημα το γνωρίζουν είτε το σχολείο τους είναι ενταγμένο στο πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμογής είτε όχι. Προς τι, λοιπόν, και αυτή η «διαφωνία»;

12. Όχι κ. Παπαθανασόπουλε, το πρόγραμμα δεν απευθύνεται σε «κάθε αναγνώστη» γενικώς και αορίστως. Απευθύνεται, κυρίως και πρωτίστως, στη θεολογική εκπαιδευτική κοινότητα. Αυτή θα το κρίνει, αυτή θα κληθεί να το εφαρμόσει, αυτή θα μας πει για τα αποτελέσματα της εφαρμογής του. Φυσικά, εφόσον είναι αναρτημένο σε «δημόσιο» χώρο είναι εκτεθειμένο στα μάτια όλων. Οι συντάκτες του, όμως, απευθύνονται στους «επαΐοντες», που τόσο εύστοχα προηγουμένως υποστηρίζετε πως πρέπει να έχουν δικαίωμα στη τελική του αξιολόγηση. Εκείνοι γνωρίζουν τι σημαίνει «κοινωνική αλλληλεπίδραση» και πως το μάθημα των Θρησκευτικών συντελεί με τη λειτουργία του στο σχολικό χώρο στη διαμόρφωσή της.

13. Και πάλι ό,τι δεν καταλαβαίνει ο αγαπητός αρθρογράφος, το αναγάγει σε αιτία διαφωνίας. Το νέο που κομίζει, λοιπόν, το ΠΣ - όχι μόνο για τα Θρησκευτικά - είναι πως προσπαθεί να οδηγήσει το μαθητή στο να κατανοήσει γιατί και πως μαθαίνει ό,τι μαθαίνει. Αποτελεί ύψιστη κατάκτηση για το μαθητή να έχει συνειδητοποιήσει πλήρως  την αξία της όποιας γνώσης του προσφέρεται, ώστε να την οικειοποιηθεί με την βεβαιότητα ότι θα του είναι χρήσιμη στη ζωή του. Αλλιώς, απλώς την αποστηθίζει και έπειτα τη λησμονεί. Κάποτε στα μαθητικά μας χρόνια μας μάθαιναν π.χ. για τους λογάριθμους. Ποτέ δεν μας «είπαν» τι χρειάζονται στη ζωή μας. Έτσι οι περισσότεροι αποδεχθήκαμε αυτή τη γνώση μηχανικά, παθητικά. Όσοι δεν ακολουθήσαμε θετικές επιστήμες, την ξεχάσαμε αμέσως μετά.

14. Οποιοσδήποτε μη εκπαιδευτικός θα σχολίαζε με αυτό τον τρόπο τις προτεινόμενες δραστηριότητες  ως τρόπο οργάνωσης της διδασκαλίας. Γιατί απλά δεν ασκεί το έργο αυτό στη τάξη. Γιατί απλά δεν μπαίνει στη διαδικασία εφαρμογής τους, έστω και ως διαφωνών. Γιατί δεν μπορεί να συμπεράνει με ασφάλεια ούτε καν να προσεγγίσει το αντικείμενο της κριτικής του μέσα από ένα γενικόλογο και εμφανώς για συγκεκριμένη χρήση και αποστολή συνταχθέν υπόμνημα. Ζητήστε κ. Παπαθανασόπουλε από εκπαιδευτικούς της επιλογής σας – ακόμη και διαφωνούντες όπως εσείς – να σας εξηγήσουν, πώς διαβάζεται ένα πρόγραμμα σπουδών και πώς εφαρμόζεται στη τάξη με μερικά παραδείγματα. Αλλιώς, δεν έχει νόημα η διαφωνία σας.

15. Αν ο αγαπητός αρθρογράφος έχει αγαθές μνήμες από καθηγητές του στο σχολείο που ασκούσαν το έργο τους με τον παραδοσιακό τρόπο της «μετωπικής» διδασκαλίας, ας μας επιτρέψει να έχουμε πολλοί άλλοι εξαιρετικά δυσάρεστες αντίστοιχες μνήμες από τον ίδιο τρόπο διδασκαλίας. Αλλά παρόλα αυτά  κάνουμε λόγο για «υπέρβαση» της παραδοσιακής αντίληψης. Δεν μιλάμε για πλήρη κατάργηση. Ούτε για πλήρη απαξίωση. Κάθε δοκιμασμένη στη πράξη μέθοδος, έστω και προβληματική, διατηρεί τη θέση της ανάμεσα στις διδακτικές πρακτικές. Αλλά επιτέλους, ας αναρωτηθούμε και ας δώσουμε μια τίμια απάντηση από τη δική μας εμπειρία. Πότε ωφεληθήκαμε πραγματικά ως φοιτητές στο πανεπιστήμιο; Από μια μονότονη και ανιαρή παράδοση του μαθήματος που γινόταν μάλιστα με ανάγνωση σημειώσεων ή μήπως από την «ζωντανή» και με διαδικασία ανοιχτού διαλόγου μεταξύ καθηγητή και φοιτητών, που επέτρεπε την διατύπωση γόνιμων αποριών ακόμη και έντονων διαφοροποιήσεων;

16. Ενοχλείται ο αρθρογράφος από τη χρησιμοποιούμενη ορολογία. Δεν του αρέσει ο όρος «στρατηγικές μάθησης». Είναι τόσο σοβαρή αυτή η ένσταση ως θέμα ουσίας, τέτοιο που να προστίθεται με αξιώσεις στις 50 διαφωνίες του; Πρόκειται απλά για ένα τεχνικό όρο. Πάντως οι «στρατηγικές» αυτές δεν αφορούν στις «ψυχές» των μαθητών, αλλά μόνο στο σχεδιασμό της διδακτικής διαδικασίας. Ας μην δίνουμε σε όλους τους όρους μεταφυσική σημασία, μόνο για να δημιουργούμε εντυπώσεις σε «κάθε» αναγνώστη της διαφωνίας μας.

17. Δεν ξέρω σε ποια λεξικά αναζητήσατε  το επίθετο «ανακαλυπτικός» κ. Παπαθανασόπουλε… Πάντως αν αναζητήσετε και τη λέξη «σιδηρόδρομος» στο λεξικό του Σταματάκου, δεν πρόκειται να τη βρείτε… Για να σοβαρευτούμε όμως λίγο σας παραπέμπω στο Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας (Αρχαίας-Μεσαιωνικής-Νέας), των εκδόσεων Πάπυρος, τόμος 1, σελ. 503. Εκεί θα αντιληφθείτε πόσο εκτίθεστε με τα επιχειρήματά σας.

18-19. Διαφωνεί ο κ. Γ.Π με τη λέξη «ανοικτότητα». Δεν διασαφηνίζει γιατί ακριβώς; Επειδή δεν τη βρίσκει στα λεξικά ή επειδή δεν καταλαβαίνει τι σημαίνει; Είστε απόλυτος όταν λέτε πως «κανείς δεν μπορεί να αντιληφθεί την έννοιά της». Μήπως η λέξη «ανοιχτοσύνη» που βρίσκεται στο ίδιο λεξικό (σελ 618) είναι προτιμότερη; Ο αρθρογράφος ασχολείται εξαντλητικά με το «επεξηγηματικό» κείμενο και όχι με το ίδιο το πρόγραμμα, το οποίο εμμέσως πλην σαφώς ομολογεί ότι δεν έχει διαβάσει… Μιλάμε φυσικά για απλή ανάγνωση. Στην περίπτωσή του, άλλωστε, δεν περιμένουμε  κάτι περισσότερο. Όσο για τα «ελληνικά» μας δεν διεκδικούμε αριστεία διατύπωσης αλλά απαιτούμε και από τους διαφωνούντες να είναι πιο προσεκτικοί με τα δικά τους.

20. Καλά είναι δυνατόν η σημασιολογική ανάλυση του «στοχεύω» και του «σκοπεύω» να αποτελεί βάση διαφωνίας; Μάλλον υποτιμά τη δική του νοημοσύνη ο γράφων, εκτός φυσικά όλων των άλλων… Εκτός, αν γι΄ αυτόν η πολιτικοποίηση του θέματος τον διευκολύνει στη διατύπωση της «διαφωνίας» του.

21.  Ο κ Παπαθανασόπουλος αποκαλύπτεται… Δεν πιστεύει στο Μεσσία Χριστό, αφού  περίπου θεωρεί ουτοπία («μεσσιανικό όραμα»)  το κήρυγμά του αλλά και την μεταμόρφωση δι΄αυτού μέσω της Εκκλησίας και ολόκληρου του κόσμου. Όχι κ. Παπαθανασόπουλε οι μάρτυρες της Εκκλησίας δεν πέθαναν για μια ουτοπία. Οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν αγωνίστηκαν για μια ουτοπία. Οι  συνειδητοποιημένοι εκπαιδευτικοί κάθε εποχής διδάσκουν και πιστεύουν στην αποτελεσματικότητα αυτού που διδάσκουν. Ανοίξτε τα λεξικά σας αλλά και την προς  Εβραίους επιστολή                                       του Απ. Παύλου για να δείτε τι ακριβώς σημαίνει η λέξη «πίστη».

22.  Οι θέσεις του  τ. αντιπροέδρου του ΣτΕ για το μάθημα των θρησκευτικών είναι γνωστές και σεβαστές. Ασφαλώς όμως δεν είναι και οι μοναδικές. Έκτοτε, διάφορες Αρχές, όπως η Αρχή Προσωπικών Δεδομένων και ο Συνήγορος του Πολίτη κ.ά. έχουν εκφράσει διαμετρικά αντίθετες θέσεις. Ωστόσο, πολύ πρόχειρα θα αναφερθώ σε θέσεις του Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου, δημοσιευμένες στο περιοδικό της Μητροπόλεως «Εκκλησιαστική Παρέμβαση» (Νοέμβριος 2002), στο οποίο καταλήγει διαπιστώνοντας για το περιεχόμενο του διδασκόμενου τότε (2002) μαθήματος ότι: «… Οπότε γίνεται αντιληπτό ότι στα σχολεία το μάθημα των Θρησκευτικών, όπως διδάσκεται σήμερα είναι θρησκειολογικό, γιατί τα παιδιά μαθαίνουν για όλες τις θρησκείες και περισσότερο, όπως είναι φυσικό, για την δική τους θρησκεία, είναι γνωσιολογικό, γιατί η μετάδοση γίνεται δια του λόγου και της ακοής, ανεξάρτητα αν  κανείς εκκλησιάζεται και αν πιστεύη στον Θεό και βεβαίως τίθεται στην διαδικασία των εξετάσεων και της βαθμολογίας, καθώς επίσης είναι και πολιτιστικό, διότι τα παιδιά μαθαίνουν τις παραδόσεις και τον πολιτισμό του τόπου τους, αφού η Εκκλησία είναι μεν Σώμα Χριστού, αλλά παράγει και πολιτισμό. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί μερικοί ταυτίζουν το μάθημα των Θρησκευτικών που γίνεται στα σχολεία με την κατήχηση. Μία εξήγηση είναι το ότι συνδέουν την κατήχηση με προτεσταντικές και παπικές αντιλήψεις περί κατηχήσεως. Αλλά όμως η Ορθόδοξη Κατήχηση έχει σαφώς άλλο εννοιολογικό και πρακτικό χαρακτήρα, είναι κυρίως και προ παντός ψυχοθεραπευτική, και ως τέτοια δεν διδάσκεται στα Σχολεία, αλλά ούτε και διδάσκεται καν, αφού είναι θέμα προσωπικής υπαρξιακής αναζητήσεως και ζωής».

 23. Δεν γίνεται αντιληπτό με τι ακριβώς διαφωνεί στο σημείο αυτό ο κ. Παπαθανασόπουλος. Τι άλλο πρέπει να διευκρινιστεί; Αφού συμφωνεί με τη διασαφήνιση για τον ρόλο του εκπαιδευτικού στη διαχείριση του διδακτικού υλικού μας ρωτάει «ποιος αποφασίζει για τις ιδιαίτερες συνθήκες της τάξης…». Οι συνθήκες της τάξης δεν εξαρτώνται από τον εκπαιδευτικό. Αυτός καλείται απλώς να τις υπολογίσει ως κρίσιμα δεδομένα για τον σχεδιασμό της διδασκαλίας του.

24. Επιτέλους ο κ. Παπαθανασόπουλος βρίσκει και κάτι θετικό στο πρόγραμμα αλλά παρόλα αυτά διαφωνεί. Συμφωνεί με τον «ορίζοντα αναφοράς και διαλόγου» που πρέπει να έχει το ΜτΘ αλλά ταυτόχρονα διαφωνεί επειδή  δεν μπορεί να καταλάβει πως γίνεται στην πράξη… Τελικά συμφωνεί διαφωνώντας και με κωμικοτραγικό τρόπο αυτοαναιρείται.

25-26. Εάν δεχθούμε κ. Παπαθανασόπουλε ότι το ΜτΘ είναι απλή κατήχηση τότε κάθε απόπειρα εμπλουτισμού με άλλα στοιχεία μπορεί να θεωρηθεί αλλοίωση της πίστης και ενδεχομένως συγκρητισμός. Αν όμως δεν είναι κατήχηση, όπως αποδεικνύει μεταξύ άλλων και ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου, τότε η  «κριτική κατανόηση» του άλλου αποτελεί δομικό στοιχείο της πραγματικής γνώσης. Ο Απ. Παύλος στην Αθήνα δεν έκρινε με ισοπεδωτικό τρόπο την «κατείδωλη» πόλη αλλά χρησιμοποίησε το στοιχείο αυτό ως απόδειξη της αναζήτησης της αλήθειας εκ μέρους των Αθηναίων και ως  δεδομένο αφόρμησης για την  αποκάλυψη εκ μέρους του, της αλήθειας της Εκκλησίας. Και έπειτα, μην ξεχνάμε ότι ο Μ. Βασίλειος μιλάει για την ωφελιμότητα των έργων της αρχαίας γραμματείας σε μια εποχή που η Εκκλησία έβγαινε καταματωμένη από την βία των  διωγμών, που εξαπέλυσε εναντίον της ο εθνικός-ειδωλολατρικός κόσμος.

27. Η διαφωνία αυτού του σημείου είναι ακατανόητη. Είναι σειρά μου να δηλώσω αδυναμία προσέγγισης στον τρόπο της διατύπωσης. Εμείς απλά λέμε ότι τα προγράμματα του 2003 που υλοποιήθηκαν με τα νέα διδακτικά εγχειρίδια το 2006 αποτελούν τη βάση - κατά κάποιο τρόπο - της δικής μας προσπάθειας. Τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο. Ο κ. Παπαθανασόπουλος μνημονεύει έργο του πρώην πρωθυπουργού Κ. Σημίτη, το οποίο δεν γίνεται καθόλου φανερό, που και πώς συνδέεται με την προηγούμενη δήλωσή μας. Προτείνω το σημείο αυτό να το ξαναδουλέψει…

28. Το 1.5 εκατομμύριο μετανάστες στην Ελλάδα είναι εικονική πραγματικότητα κ. Παπαθανασόπουλε; Οι σχολικές τάξεις με  αλλόδοξους ή αλλόθρησκους μαθητές σε ποσοστά άνω του 50% είναι εικονική πραγματικότητα;  Ο εργαζόμενος μετανάστης της αίρεσης των Σιχ (με το τουρμπάνι) μέλος συνεργείου του ΟΤΕ (!) στη γειτονιά μου είναι εικονική πραγματικότητα; Οι χιλιάδες προσευχόμενοι μουσουλμάνοι σε δημόσιους χώρους στην Αθήνα είναι εικονική πραγματικότητα; Υπήρχαν όλοι αυτοί τις δεκαετίες του ΄60, του ΄70, του ΄80, ακόμη και του ΄90; Αντίθετα είναι εικονική πραγματικότητα οι «Βαχαμπίτες Μουσουλμάνοι» και οι «υπερορθόδοξοι Εβραίοι». Δεν θα βρείτε τέτοιους στην Αθήνα. Μάλλον πρέπει να ταξιδέψετε είτε στη Μέκκα είτε στις περίκλειστες γειτονιές της παλιάς πόλης των Ιεροσολύμων για να τους συναντήσετε…

(Από λάθος υπάρχει δυο φορές το 28. Το κρατώ για την διευκόλυνση του αναγνώστη μου που θέλει να κάνει παράλληλη ανάγνωση)

28. Τελικά με τι ακριβώς διαφωνείτε; Με το αν οι άλλες θρησκείες έχουν οικουμενικές αξίες ή με το πώς θα διδαχθούν; Δεν είναι προφανές πως, αν κάποια θρησκεία έχει παγκόσμια εξάπλωση, εμπεριέχει αξίες που γίνονται ευρύτερα αποδεκτές; Δεν πρέπει να εξηγήσουμε πειστικά τις αιτίες εξάπλωσης του Ισλάμ ή του Βουδισμού, στις περιοχές που επικράτησαν;

29.  Είναι προφανές ότι όποιος δεν είναι εκπαιδευτικός δεν κατανοεί τον τρόπο  διδακτικής προσέγγισης των περιεχομένων του Προγράμματος. Αυτό όμως δεν συνιστά  αιτία διαφωνίας με το Πρόγραμμα.

30. Στο σχολείο αγαπητέ κ. Παπαθανασόπουλε δεν κάνουμε επιστήμη. Ασκούμε αγωγή. Και επομένως διαθέτουμε κριτήρια για τις επιλογές μας και χρησιμοποιούμε ειδικές μεθόδους κατάλληλες για κάθε ηλικία, προσαρμοσμένες σε κάθε ηλικία.

31. Είναι η σειρά μου να ρωτήσω τι ακριβώς θέλετε να πείτε ότι «είναι καθαρά θρησκειολογική η προσέγγιση της θρησκείας»; Θέλετε να προσεγγίσουμε π.χ. το Ισλάμ με άλλο τρόπο; Ως πιστοί  του μήπως;

32. Αν κρίνετε κάποια πράγματα επικίνδυνα στο χειρισμό τους, αφήστε τα σ’ αυτούς που ξέρουν… Πολύ υποτιμάτε τον θεολογικό εκπαιδευτικό κόσμο κ. Παπαθανασόπουλε, ακόμη κι αυτούς που με περισσή ευκολία και άνεση χωρίς να καλοδιαβάσουν την κριτική σας έσπευσαν να την αναρτήσουν στις ιστοσελίδες τους…

33. Και πάλι, αν και φοβάμαι πως γίνομαι μονότονος, η αδυναμία κατανόησης όρων δεν μπορεί να αποτελεί λόγο διαφωνίας. Δεν καταλαβαίνετε τον όρο «μεθερμηνεία». Το αν είναι εύκολη η απόδοση του θεολογικού λόγου στις σύγχρονες κοινωνίες, αφήστε να το κρίνουν περισσότερο αυτοί που τον χειρίζονται· στο σχολείο ή στο ναό. Εσείς ως ακροατής θα μας πείτε μόνο αν σας αγγίζει ή όχι. Τι θα θέλατε να ακούσετε, αν δεν το ακούτε. Αν σας βοηθάει στη ζωή σας ή σας αφήνει αδιάφορο.

34. Δεν ξέρω αν έχετε παιδιά και ποιας ηλικίας. Αλλά πολύ υποβαθμίζετε τη κρίση τους και την αυτονόητα φυσική τους περιέργεια. Τα παιδιά όλων των ηλικιών και ερωτήματα έχουν και διλήμματα αντιμετωπίζουν. Οι εκπαιδευτικοί τα υποδέχονται στη τάξη και οφείλουν να τα βοηθήσουν και να τα καθοδηγήσουν· με διάκριση και σύνεση.

35. Προφανώς δεν καταλάβατε πως, όταν μιλάμε για «σεβασμό της θρησκευτικής ελευθερίας», θα αναφερθούμε  αναγκαστικά και στο θέμα της παραβίασής της από απολυταρχικά καθεστώτα. Η αντίληψη πάντως πως μόνο οι ισλαμικές και οι κομμουνιστικές χώρες (αλήθεια εννοείτε τη Κίνα και τη Β. Κορέα;) παραβιάζουν τη θρησκευτική ελευθερία είναι μάλλον αδύνατη, καθώς παρατηρούνται και σε άλλες χώρες σποραδικά τέτοια παραδείγματα.

36.  Τι ακριβώς εννοείτε λέγοντας ότι «η οικολογική συνείδηση να προκύψει δια της λογικής και όχι μέσα από την Ορθόδοξη πνευματικότητα»; Σας προτείνω πολύ πρόχειρα να (ξανα)διαβάσετε το α΄ κεφάλαιο της Γένεσης και τον Γέροντα Σιλουανό. Εκεί θα ανακαλύψετε άλλα πράγματα.

37. Επιτέλους καταλάβετε ότι οι λέξεις δεν υπάρχουν για αποκλειστική χρήση μιας και μόνης επιστήμης. Η λέξη «αίρεση» χρησιμοποιείται από τη θεολογία αλλά και από τη φιλοσοφία και τη νομική. Μήπως η λέξη «οικονομία» δεν χρησιμοποιείται από τη θεολογία αλλά όχι μόνο;

38. Δημιουργεί εντύπωση η άρνησή σας στην ανάγκη της συνεχούς ενημέρωσης, ιδιαίτερα σήμερα, στις συνθήκες ενός ταχύτατα μεταβαλλόμενου κόσμου. Η «εξ αποκαλύψεως αλήθεια» προφανώς δεν σχετίζεται με τις φιλοσοφικές αντιλήψεις περί γνώσης σε επίπεδο ουσίας αλλά μόνο σε επίπεδο χρησιμοποιούμενων μεθόδων ή τακτικών  για την ευχερέστερη μετάδοσή της. Φοβάμαι ότι αδικείτε  κατάφωρα τον εαυτό σας,  όταν τόσο πρόχειρα σχολιάζετε το κείμενό μας.

39. Η μετακίνηση του μαθήματος προς τη φιλοσοφία και τη θρησκειολογία είναι δικό σας και αυθαίρετο συμπέρασμα. Η παράγραφος που παραθέτετε δεν λέει κάτι τέτοιο.

40. Μας κατηγορείτε για «αμετροέπεια» και «μεγαλοστομία». Δεν αναφέρεστε σε κάποιο παράδειγμα. Εκτός κι αν εννοείτε οτιδήποτε με το οποίο διαφωνείτε… Το γεγονός ότι το ΠΣ προκαλεί ευχαρίστηση στους μαθητές δεν αποτελεί μεγαλόστομη διακήρυξη, αλλά αποτύπωση των πρώτων συμπερασμάτων από την πιλοτική εφαρμογή του, στοιχεία που φυσικά αγνοείτε…

41. Και εδώ δεν φαίνεται να κατανοείτε αυτό που διαβάζετε και το διαστρέφετε (σκόπιμα;) ενώ φροντίζετε να το προσφέρετε στον αναγνώστη σας. Γιατί δεν  τον αφήνετε να συμπεράνει μόνος του τη σημασία του κειμένου μας. Λέτε να μην καταλαβαίνει τι ακριβώς σημαίνει η φράση «βιωματικές κατακτήσεις της Ορθόδοξης Παράδοσης»; Ξαναδιαβάστε σας παρακαλώ την παράγραφο. Που λέει ότι οι «δάσκαλοι θα μάθουν στα παιδιά τα περί θεωρητικών συλλήψεων της χριστιανικής διανόησης»; Το γεγονός της κατάφωρης και αυταπόδεικτης υποτίμησης της νοημοσύνης μας συνιστά τουλάχιστον ασέβεια.

42.  Εδώ αγαπητέ κ. Παπαθανασόπουλε αποκαλύπτεστε πλήρως. Δεν έχετε διαβάσει το Πρόγραμμα Σπουδών, ούτε τον Οδηγό για τον Εκπαιδευτικό (και για ποιο λόγο άλλωστε, αφού δεν είστε εκπαιδευτικός), αλλά μόνο το Υπόμνημα της επιτροπής.

Μας κρίνετε για τον τρόπο παρουσίασης της Γέννησης του Χριστού στη Γ΄Δημοτικού. Παραθέτετε κείμενα και πηγές. Κανείς δεν διαφωνεί με αυτά. Αλλά ξεχνάτε κάτι βασικό· ότι απευθυνόμαστε σε παιδιά 8 ετών. Δεν ξέρω αν καταλαβαίνετε τι εννοώ… Αλλά επειδή αναφέρετε ως ατυχή την παρομοίωση της ενσάρκωσης του Χριστού με ένα θεϊκό δώρο προς τον άνθρωπο, θα ήθελα να σας θυμίσω ότι εμμέσως πλην σαφώς ένας Χριστουγεννιάτικος ύμνος μας επιβεβαιώνει: «Τί σοι προσενέγκωμεν Χριστέ, ὅτι ὤφθης ἐπὶ γῆς ὡς ἄνθρωπος δι' ἡμᾶς; ἕκαστον γὰρ τῶν ὑπὸ σοῦ γενομένων κτισμάτων, τὴν εὐχαριστίαν σοι προσάγει· οἱ Ἄγγελοι τὸν ὕμνον, οἱ οὐρανοὶ τὸν Ἀστέρα, οἱ Μάγοι τὰ δῶρα, οἱ Ποιμένες τὸ θαῦμα, ἡ γῆ τὸ σπήλαιον, ἡ ἔρημος τὴν φάτνην· ἡμεῖς δὲ Μητέρα Παρθένον…»

Οι διαφορετικές προτεινόμενες προσεγγίσεις του Χριστού από τους μικρούς μαθητές  δεν δημιουργούν καμία σύγχυση. Στο σημείο αυτό κ. Παπαθανασόπουλε, πρέπει να σας πληροφορήσω, πως το ΠΣ δεν απευθύνεται στους μαθητές αλλά στον διδάσκοντα. Δεν είναι κείμενο που θα το διαβάσουν οι μαθητές και, επομένως, θα τους δημιουργήσει σύγχυση. Πρόκειται για «εργαλείο» στα χέρια του εκπαιδευτικού. Επομένως, όσα π.χ. αναφέρονται για τον Χριστό αποτελούν ιδέες για πιθανές διδακτικές προσεγγίσεις του προσώπου Του, λαμβάνοντας υπόψιν τις παιδικές αντιλήψεις γι’ Αυτόν.

43.  Ώστε ο Ιησούς Χριστός δεν είναι διδάσκαλος ! Μήπως μπορείτε να μας πείτε τι εννοεί στο Ματθ. 23,8 όταν λέει στους μαθητές Του : «ὑμεῖς δὲ μὴ κληθῆτε ραββί· εἷς γὰρ ὑμῶν ἐστιν ὁ διδάσκαλος, ὁ Χριστός· πάντες δὲ ὑμεῖς ἀδελφοί ἐστε.»;  Το περί «γκουρού» δεν το σχολιάζω επειδή φαίνεται πως γνωρίζετε περισσότερα από μένα για το θέμα αυτό.

44. Που ακριβώς διαφωνείτε; Επιστρατεύετε το πόνημα του καθηγητή Π. Πάσχου αλλά δεν μας λέτε κάτι διαφορετικό. Επιπλέον δεν έχετε δει τον τρόπο με τον οποίο διαπραγματεύεται το ΠΣ το συγκεκριμένο θέμα. Εγώ πάντως συμφωνώ μαζί σας ασχέτως, αν αναρωτιέμαι για το περιεχόμενο της ένστασής σας.

45.  Δεν προκύπτει κάποια διαφορετική προσέγγιση. Πολύ ορθά παρατηρείτε ότι ο Χριστιανισμός πρώτος δίδαξε τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη θρησκευτική ελευθερία κλπ. Μάλλον εσείς αγωνιάτε, αν αυτό θα μάθουν τα παιδιά. Θέλω να σας καθησυχάσω. Έτσι θα γίνει. Ευχαριστούμε για την υπόδειξη με την αναφορά στη Βίβλο. Προφανώς και δεν εννοούμε αυτό που φοβάστε.

46. Και πάλι σπεύδετε να συμπεράνετε… Για τη συνάντηση Χριστιανισμού-Ελληνισμού το ΠΣ αφιερώνει 5 δίωρα, δηλαδή 10 διδακτικές ώρες. Το 1/5 περίπου του συνολικού διδακτικού χρόνου της Α΄ Γυμνασίου. Φαντάζομαι ότι είστε ικανοποιημένος. Όσο για τις επιστημονικές θέσεις του Μητροπολίτη Περγάμου μπορείτε να δείτε στη βιβλιογραφία μας ότι τις τιμούμε δεόντως, δυσαρεστώντας όμως πολλούς θιασώτες του κειμένου σας, οι οποίοι αν και έσπευσαν να το αναρτήσουν, έχουν πολύ διαφορετική  άποψη και από μας και από σας για το έργο και τη θεολογία του Μητροπολίτη Περγάμου.

47. Δεν μας λέτε ποιοι είναι οι νεολογισμοί… Αλλά δείτε παρακαλώ την σχετική ενότητα στη Β΄ Γυμνασίου. Αφιερώνουμε 3 δίωρα (δηλ. 6 διδακτικές ώρες). Εκεί θα δείτε ότι μιλάμε για τους Νεομάρτυρες και τους κρυπτοχριστιανούς, για την μεταβυζαντινή τέχνη σε όλες της τις εκφάνσεις… Δεν ξέρω αν αυτά σας αρκούν… Σας παρακαλώ ρίξτε μια ματιά στο πρόγραμμα, σε όλα τα σημεία που σας δημιούργησαν κάποιο πρόβλημα διαβάζοντας το υπόμνημα. Στο τέλος του κειμένου σας υπογραμμίζετε με έμφαση ότι δεν λέμε τίποτε για τους Νεομάρτυρες. Πώς το κάνετε αυτό αφού δεν έχετε διαβάσει το Πρόγραμμα;

48. Για την επιλογή των προσώπων μπορεί να γίνει μεγάλη και χρήσιμη συζήτηση. Ο διδάσκων μπορεί να διαφοροποιηθεί και να προσθέσει και αυτούς που αναφέρετε. Ασφαλώς και δεν πρόκειται για συνδυασμό προσώπων ούτε για σύγκριση. Πρόκειται για περισσότερο ή λιγότερο αναγνωρίσιμες προσωπικότητες στο χώρο τους ή εκτός του, που θεωρούμε χρήσιμο να πληροφορηθούν οι μαθητές κάτι από την παρουσία τους και την προσφορά τους ή την ιδιαιτερότητα της πορείας τους.

49. Στο σημείο αυτό σας θυμίζω απλώς ότι και σήμερα στη Β΄ Λυκείου διδάσκεται το διδακτικό εγχειρίδιο με τίτλο « Χριστιανισμός και θρησκεύματα», ενώ  εκτενείς αναφορές σε παραθρησκευτικά φαινόμενα, σύγχρονες αιρέσεις κλπ. γίνονται σε  ιδιαίτερο τμήμα του βιβλίου της Α΄ Λυκείου. Η διαφαινόμενη κατά την άποψή  σας διολίσθηση  σε θρησκειολογία αποτελεί προσωπική σας εκτίμηση. Τουλάχιστον δεν φαίνεται κάτι τέτοιο από τη παράθεση της παραγράφου του υπομνήματός μας. Οι θρησκείες διδάσκονται καλύτερα μέσα από τα δικά τους κείμενα.

50. Χαίρομαι που αναφέρεστε στην εντολή του Χριστού «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη …». Γνωρίζετε ότι τελευταία από κάποιους που υπεραμύνονται της Ορθοδοξίας η εντολή αυτή έχει σαφώς τροποποιηθεί, αφού ισχυρίζονται πως ένα μάθημα Θρησκευτικών περί Ορθοδοξίας δεν μπορεί παρά να απευθύνεται μόνο σε Ορθόδοξους μαθητές;  Όσο για τον συγκρητισμό απάντησα ήδη.

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Δεν μπορεί παρά να σταθεί  κανείς επαινετικά για την αναφορά σας στο πρόσωπο και την πρόταση του Στ. Ράμφου. Ωστόσο, η πρόταση αυτή διατυπώθηκε πριν από 30 χρόνια. Τα πράγματα μεταβάλλονται ραγδαία. Είστε σίγουρος ότι ο σεβαστός  Στ. Ράμφος προτείνει και σήμερα τα ίδια; Έχετε υπόψιν σας την στροφή που έχει κάνει στο θέμα της ελληνορθόξης παράδοσης και της σημασίας της για την νεοελληνική ταυτότητα εδώ και χρόνια;

Αλλά είναι και κάτι ακόμα. Επικροτείτε τα λεγόμενα του Στ. Ράμφου ότι «το μάθημα των Θρησκευτικών ξεπερνά τη δεοντολογία της μεταδόσεως δογματικών αληθειών…» αλλά διαφωνείτε μαζί μας, όταν λέμε περίπου τα ίδια στο υπόμνημα.

Επίσης για πολλοστή φορά σας καλώ να διαβάσετε το πρόγραμμα. Θα ανακαλύψετε  ότι – χωρίς να το θέλετε φαντάζομαι – παραπληροφορείτε τους αναγνώστες σας  για την ανυπαρξία διαφόρων θεμάτων, ενώ αυτά βρίσκονται σε συγκεκριμένη θέση και προτείνονται για επεξεργασία και διδακτική εφαρμογή. Έτσι και περί «εθνικής ταυτότητας» μιλάμε στη θεματική ενότητα της Β΄ Γυμνασίου με τίτλο «Ορθοδοξία, Διαφωτισμός και Νέος Ελληνισμός» αλλά και για τους Νεομάρτυρες, για την δήθεν απουσία των οποίων μας κατακεραυνώνετε!

 Πόσο μακριά τελικά βρίσκεστε από τη σκέψη μας, αφού χωρίς να έχετε  διαβάσει το πρόγραμμα σπουδών,  γράψατε την κριτική σας των 50 σημείων, βασιζόμενος μόνο σε ένα ολιγοσέλιδο υπόμνημα, σε αυθαίρετες κρίσεις, αόριστες φήμες, σκιές και λεξικά της ελληνικής γλώσσας…

[* Ο Γιώργος Παπαδόπουλος είναι Θεολόγος-Φιλόλογος, εκπαιδευτικός και μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του ΠΣ ]

Μιλτιάδης Κωνσταντίνου:Η θέση των γυναικών στην Εκκλησία

Παρατηρώντας τα χαρακτηριστικά των πρωταγωνιστών των δύο επεισοδίων που περιγράφονται στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής των Μυροφόρων (Μαρ 15:43 – 16:8), μπορούν να προκύψουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τα χαρακτηριστικά των κόσμων στους οποίους ανήκουν. Στον παλιό κόσμο (Νικόδημος – Πιλάτος) κυριαρχεί ο θάνατος, ο φόβος, ο μίζερος υπολογισμός. Η κοινωνία είναι λογικοκρατικά δομημένη με αυστηρή ιεραρχία, στην οποία ο καθένας έχει το ρόλο του. Μόνον κάποιες παράτολμες ενέργειες διαφοροποιούν κάπου κάπου το σκηνικό. Ο Θεός υπάρχει, όλοι πιστεύουν σ’ αυτόν, αλλά ζει στον κόσμο του και οι άνθρωποι ζουν στον δικό τους, λειτουργούν με τα δικά τους μέτρα, οργανώνονται με τον δικό τους τρόπο, ακολουθούν τις δικές τους προτεραιότητες. Στον καινούργιο κόσμο (Μυροφόρες – Άγγελος) όλα είναι αλλιώς. Εδώ κυριαρχεί η ανάσταση, το συναίσθημα, η παρόρμηση. Οι κοινωνικές δομές ανατρέπονται, οι ρόλοι αλλάζουν, οι ανισότητες εξαφανίζονται. Οι γυναίκες περνούν από το περιθώριο στο προσκήνιο και αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Η απόσταση ανάμεσα στον Θεό και στον άνθρωπο εκμηδενίζεται.
Η ανάσταση του Χριστού έχει ανατρέψει όλα τα δεδομένα, έχει φέρει μια εντελώς νέα κατάσταση πραγμάτων, που υπόσχεται έναν κόσμο δίκαιο, ευτυχισμένο, χωρίς φόβους, χωρίς ανισότητες και διακρίσεις. Το πρώτο μεγάλο βήμα προς τον νέο αυτόν κόσμο, προς αυτό που χαρακτηρίζεται ως ‘‘Βασιλεία του Θεού’’, έγινε με την ανάσταση του Χριστού. Όμως μένουν αρκετά βήματα ακόμη, και μάλιστα δύσκολα βήματα, καθώς ο παλιός κόσμος δεν παραδίδεται εύκολα, αλλά ανθίσταται σθεναρά. Η χωρίς διακρίσεις και ανισότητες κοινωνία, όπου όλοι θα νιώθουν και θα είναι αδέλφια, δεν επιτεύχθηκε ακόμη. Η ισοτιμία ανδρών και γυναικών, που ο Χριστός με το παράδειγμά του έκανε πράξη και οι απόστολοι διακήρυξαν, όχι μόνο δεν επιτεύχθηκε, αλλά οι γυναίκες, παρά τους αγώνες τους και τις κατακτήσεις τους, παραμένουν και σήμερα ουσιαστικά δέσμιες μιας κατάστασης ανισότητας που δημιούργησε ο παλιός κόσμος, και η οποία ανισότητα εκδηλώνεται καθημερινά σε προσωπικό και σε κοινωνικό επίπεδο. Αρκεί μια ματιά σε καθημερινές καταστάσεις, από το πώς μοιράζονται οι ευθύνες, οι ρόλοι και οι δουλειές μέσα στο σπίτι, μέχρι το πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες ως αντικείμενα ερωτισμού στην τηλεόραση, στις διαφημίσεις, στη δουλειά, κλπ, για να διαπιστωθεί ότι η άδικη συμπεριφορά προς τις γυναίκες φτάνει συχνά τα όρια της πραγματικής καταπίεσης.
Οι χριστιανοί, λοιπόν, περισσότερο από οποιουσδήποτε άλλους, έχουν υποχρέωση να αγωνιστούν για την ανατροπή της κατάστασης αυτής. Δεν θα πρέπει οι άνδρες να ξεχνάνε ότι το πρότυπο της ανθρώπινης ακεραιότητας, στο οποίο αποβλέπουν όλοι, είναι μια γυναίκα, αφού χάρη σ’ αυτήν τη γυναίκα ήρθε ο Θεός στον κόσμο. Και δεν θα πρέπει οι γυναίκες να ξεχνάνε πως το ότι αναστήθηκε ο Χριστός το έμαθε ο κόσμος από τρεις γυναίκες, γεγονός που τις επιφορτίζει με ένα πρόσθετο καθήκον, να επανακτήσουν τη θέση στην οποία ο ίδιος ο Θεός τις τοποθέτησε την ημέρα της ανάστασης, ως μάρτυρες της αναστάσεως, σημάδια της αρχής του καινούργιου κόσμου του Θεού. Όταν κάθε μορφής διάκριση καταργηθεί, τότε όλοι θα βεβαιωθούν ότι ο Χριστός πραγματικά αναστήθηκε· τότε θα έχει γίνει άλλο ένα μεγάλο βήμα προς τη Βασιλεία του Θεού.

π. Αντώνιος Πινακούλας:Ο Χριστός είναι ο σταυρωμένος Θεός... είναι ο εγγυητής της πορείας μας προς τη βασιλεία του Θεού

Αγαπητοί αδελφοί, πρώτη Κυριακή σήμερα μετά το Πάσχα και γιορτάζουμε τη δεύτερη εμφάνιση του Χριστού στους μαθητές. «Μεθ΄ ημέρας οχτώ», όπως ακούσαμε στο ευαγγέλιο. Εκεί ακούσαμε και για την πρώτη εμφάνιση του Χριστού στους μαθητές «ούσης οψίας τη ημέρα εκείνη, τη μια των Σαββάτων». Όταν ο Χριστός εμφανίστηκε στους μαθητές, σε όλους μαζί, μπήκε στην αίθουσα που βρίσκονταν συναγμένοι, τους ευλόγησε και στη συνέχεια έδειξε τα σημάδια του σταυρού και ακολούθως τους είπε ότι «όπως με έστειλε εμένα ο Πατέρας, στέλνω εγώ εσάς». Όπως σημειώνει ο ευαγγελιστής, ένας των μαθητών, ο Θωμάς, έλειπε. Όταν επέστρεψε, οι άλλοι του είπαν ότι τους εμφανίστηκε ο Χριστός αναστημένος. Κι εκείνος είπε «αν δεν δω με τα μάτια μου τα σημάδια από τις πληγές στα χέρια του και στην πλευρά του εγώ δεν πιστεύω».

Και πράγματι, σαν σήμερα, «μεθ΄ ημέρας οκτώ», ο Χριστός έρχεται, κάνει ό,τι έκανε και στην προηγούμενη εμφάνιση, και στη συνέχεια καλεί τον Θωμά να δει τις πληγές. «Φέρε τον δάκτυλόν σου εδώ και βάλε το στα χέρια μου και στην πλευρά μου». Έτσι ο Θωμάς πιστεύει και ομολογεί «ο Κύριός μου και ο Θεός μου».

Αγαπητοί αδελφοί, μας φαίνεται παράξενη η διήγηση αυτή. Και μας φαίνεται τολμηρό το αίτημα του Θωμά να δει τις πληγές του Χριστού και μετά να πιστέψει. Είναι έτσι τα πράγματα; Καταλαβαίνουμε καλά όταν τα βλέπουμε έτσι;

Για να το καταλάβουμε καλύτερα, ας θυμηθούμε κάτι άλλο. Τη Μ. Παρασκευή, μετά τη Σταύρωση και πριν αποκαθηλώσουμε το σώμα του Χριστού από τον Σταυρό, διαβάζουμε μαζί με άλλα αναγνώσματα κι ένα ανάγνωσμα από την Έξοδο, το βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης. Εκεί βλέπουμε ότι ο Μωυσής μιλάει με τον Θεό ενώπιος ενωπίω. Πρόσωπο με πρόσωπο. Όπως μιλάει κανείς με έναν φίλο του. Το απόσπασμα αυτό περιγράφει ένα γεγονός μετά από αυτά που συνέβησαν όταν ο Μωυσής έλαβε τις εντολές του Θεού στο όρος Σινά. Όταν κατέβηκε με τις πλάκες στα χέρια και αναγκάστηκε να τις συντρίψει διότι βρήκε τον λαό να μην πιστεύει στον Θεό. Είναι τότε που γίνονται οι μεγάλοι αυτοί διάλογοι του Μωυσή με τον Θεό για την πορεία του λαού.  Και σε αυτό το απόσπασμα που ακούμε ο Μωυσής λέει στον Θεό. «Με πρόσταξες να οδηγήσω τον λαό εκεί που εσύ είπες. Αλλά ακόμα δεν μου έστειλες κάποιον να με βοηθήσει. Σε παρακαλώ πολύ πρέπει να με βοηθήσεις. Πρέπει και κάποιος άλλος να έρθει μαζί μου». Κι ο Θεός τού λέει «θα έρθω εγώ ο ίδιος».  Τότε ο Μωυσής τού ζητάει να του εμφανιστεί και να τον δει κατά πρόσωπο. «Εμφάνισόν με σεαυτόν, να δω ποιος είσαι».  Κι ο Θεός αποδέχεται το αίτημα. «Ναι, θα με δεις όπως είμαι. Αλλά δεν θα μπορέσεις να δεις το πρόσωπό μου. Κανένας δεν είδε το πρόσωπό μου και έζησε. Θα σου δείξω έναν τρόπο, για να δεις ό,τι μπορείς να δεις από μένα. Να εδώ που βρίσκομαι υπάρχει ένας βράχος. Ο βράχος έχει ένα άνοιγμα. Θα σε κρύψω μέσα στο άνοιγμα, θα βάλω το χέρι μου από πάνω σου, θα περάσω εγώ, η δόξα μου και η μεγαλοπρέπειά μου, και θα σηκώσω το χέρι μου. Και τότε εσύ θα με δεις να φεύγω. Θα δεις τις πλάτες μου. Εμένα τον ίδιο δεν θα με δεις». Κι έτσι ακριβώς έγινε. Κι έτσι είδε ο Μωυσής τον Θεό.

Αγαπητοί αδελφοί, προσέξτε ότι αυτό το απόσπασμα το διαβάζουμε μετά τη σταύρωση του Χριστού και λίγο πριν την αποκαθήλωση. Και το διαβάζουμε γιατί μας μιλάει για τον Σταυρό του Χριστού. Ξέρουμε εμείς από αυτά που λέει ο Απ. Παύλος ότι η πέτρα, αυτή που βρίσκεται δίπλα στον Θεό,  κοντά στον Θεό, εκεί από όπου μιλάει ο Θεός, είναι ο Χριστός.  Έτσι λέει ο Απ. Παύλος. Ότι τον αρχαίο Ισραήλ, σε όλη την πορεία της ερήμου, τον ακολουθούσε μια πέτρα, η δε πέτρα ην ο Χριστός. Αλλά αυτή η πέτρα έχει ένα άνοιγμα.  Είναι το άνοιγμα του Σταυρού. Ο Μωυσής μπορούσε να τον δει τον Θεό. Όσο μπορούσε να τον δει. Αλλά πώς όμως; Κρυμμένος μέσα σε αυτό το άνοιγμα. Στην πληγή του Σταυρού. Μέσα από κει μπορούσε να δει τον Θεό.  Αυτό μας λέει η Π.Δ.

Όταν έρχεται λοιπόν ο Θωμάς, που σήμερα γιορτάζουμε την ψηλάφησή του, υποβάλει στον Θεό το ίδιο αίτημα. Θέλει να τον δει. Για να πιστέψει. Γιατί; Διότι ζει στην ίδια κατάσταση που έζησε ο Μωυσής. Ο Μωυσής και ο αρχαίος Ισραήλ έβλεπε κάθε μέρα τον Θεό.  Να τον οδηγεί την ημέρα σαν σύννεφο. Και το βράδυ σαν μια πύρινη στήλη. Να του ρίχνει φαγητό, ψωμί και κρέας, για να τρώει, και όμως δεν πίστευε ο λαός αυτός. Αυτός ο λαός που ο Μωυσής ανέλαβε, κατ΄εντολήν του Θεού, να οδηγεί. Κι ο Θωμάς, όπως και οι άλλοι Απόστολοι, ζούσαν το ίδιο δράμα. Αυτός ο λαός, ο περιούσιος λαός του Θεού, δεν πίστεψε στον Υιό του Θεού, στον απεσταλμένο του Θεού. Αντίθετα μάλιστα προχώρησε πιο πέρα. Τον σταύρωσε και πέθανε σαν άνθρωπος πάνω στον Σταυρό. Μπορείς να πιστεύεις σε αυτόν τον Θεό; Μπορεί αυτός ο Θεός να γίνει εγγυητής της πορείας του λαού; Αυτό απασχολούσε τον Μωυσή. Κι ο Θεός τού έδειξε ότι «ναι, εγώ είμαι ο εγγυητής». Αλλά πώς όμως; «Μέσα από τον Σταυρό που ήδη εσύ σηκώνεις Μωυσή».

Και τώρα, όταν ο Θωμάς ζητάει τα ίδια πράγματα, βρίσκεται στην ίδια κατάσταση, σκέφτεται με τον ίδιο τρόπο, έρχεται ο Θεός για να του εμφανιστεί.  Και στο τολμηρό αίτημά του δεν του λέει όχι. Αλλά τι του δείχνει όμως; Τις πληγές του Σταυρού. Το βαθούλωμα της πέτρας. Το άνοιγμα μέσα στο οποίο μπορεί να μπει κανείς με ασφάλεια, να κρυφτεί και να αξιωθεί να δει τον Θεό. Βλέπετε ότι ο Χριστός και στην πρώτη και στη δεύτερη εμφάνιση δείχνει τα σημάδια του Σταυρού. Δείχνει αυτό το άνοιγμα, αυτό που αξίωσε τους ανθρώπους να τον βλέπουν.

Αγαπητοί αδελφοί, πώς τα ακούμε εμείς όλα αυτά; Συνήθως παρασυρόμαστε και μιλάμε για την πίστη του Θωμά. Για την ατομική του πίστη. Για την κατάστασή του την ίδια, αν πίστευε ή αν δεν πίστευε. Αυτά που έχουμε στο μυαλό μας σκεφτόμαστε, χωρίς να μπορούμε να καταλάβουμε ότι ο Θωμάς είναι ο φίλος του Χριστού, όπως ακούσαμε στα τροπάρια - ως φίλο τον ακούσαμε από το πρωί, έτσι μνημονεύεται. Όπως ο Μωυσής, μίλαγε με τον Θεό όπως μιλάει κανείς στον φίλο του. Ο Θωμάς ήταν πυρακτωμένος από την αγάπη του Χριστού. Δεν μπορούσε όμως να καταλάβει. Πώς ήταν δυνατόν ο παντοδύναμος Θεός να σταυρώνεται και να πεθαίνει; Αυτό δεν μπορούσε να πιστεύει. Ούτε και τώρα μπορούν να πιστέψουν οι άνθρωποι. Ούτε εμείς που το θεωρούμε δεδομένο. Σε αυτό λοιπόν μας καλεί ο Θεός. Εδώ πρέπει να προσέξουμε. Βλέπετε ότι το ευαγγέλιο τελειώνει σήμερα γράφοντας ότι υπάρχουν και άλλα σημεία και άλλες εμφανίσεις του Χριστού, που δεν γράφτηκαν σε αυτό το βιβλίο, «σας έγραψα μόνο όσα είναι αναγκαία, όσα χρειάζεστε για να πιστέψετε ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός. Άρα λοιπόν δεν πήρε μια παραξενιά του Θωμά να μας περιγράψει. Πήρε κάτι που φανερώνει τη σχέση μας με τον Χριστό και τα έργα του, με τον Σταυρό του και την Ανάστασή του, δηλαδή με αυτό που παλεύουμε μέσα μας. Πώς όμως; Σαν λαός του Θεού. Γιατί ο Ιησούς είναι ο Χριστός, είναι ο Μεσσίας, είναι ο βασιλιάς του Ισραήλ. Ο Ισραήλ που είμαστε εμείς, και απέναντι στον Θεό δεσμευτήκαμε να τηρούμε τις εντολές του και να μεταφέρουμε τη μαρτυρία της Ανάστασης στους ανθρώπους.

Αγαπητοί αδελφοί, ας σταθούμε πάλι προσεκτικά, ας ακούσουμε τι λέει το ευαγγέλιο, ας βάλουμε στην καρδιά μας ότι ο Χριστός είναι ο σταυρωμένος Θεός, που φέρνει ες αεί πάνω του τα σημάδια του Σταυρού, εκείνα που μας δίνουν τη δυνατότητα να βλέπουμε τον Θεό κατά πρόσωπο, να πορευόμαστε μαζί του, γιατί αυτός είναι ο εγγυητής της πορείας μας προς τη βασιλεία του Θεού. Αμήν!

22-4-2012

Διεθνής Ημερίδα για τον Διαθρησκειακό Διάλογο «ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΑ»

Ημερίδα με αυτόν τον τίτλο διοργανώνει  το Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και η Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού της Βοστώνης των ΗΠΑ την Παρασκευή 11 Μαΐου 2012 ).

Αναλυτικά το πρόγραμμα με τη θεματολογία και τους εισηγηγές:

10:00-10:30 ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ 

Β΄ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΠΘ (Κτήριο Θεολογικής)

Χαιρετισμός του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, Καθηγητή MIΧΑHΛ TΡITOΥ

Χαιρετισμός του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Τιμίου Σταυρού, Καθηγητή π. ΘΩΜΑ ΦΙΤΖΕΡΑΛΝΤ

Χαιρετισμός του Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, ΚαθηγητήΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΑΜΟΥΛΗ

Χαιρετισμός της Διευθύντριας του Τομέα Βιβλικής Γραμματείας και Θρησκειολογίας, Αν. Καθηγήτρια ANNA KOΛTΣIOU-NIKΗTA 

Χαιρετισμός του Προέδρου του ΦΑΑΘ, Αναπλ. Καθηγητή ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΔΑΡΔΑΒΕΣΗ

ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ:

Καθηγητής ΠETΡOΣ ΒAΣIΛΕΙAΔΗΣ

ΠΡΩΪΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ 

Α Αμφιθέατρο της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ

10:30-12:00   Πρόεδρος: Ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής κ. Μιχαήλ Τρίτος

10:30-11:00 «Προς μία θεολογία των θρησκειών», π. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΛΑΨΗΣ

Καθηγητής του Τιμίου Σταυρού.

11:00 -11:30 «Η Ορθοδοξία στους σύγχρονους διαθρησκειακούς διαλόγους»,ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΡΤΖΕΛΟΣ Καθηγητής του ΑΠΘ

11:30-12:00 Συζήτηση

12:00-12:30 Διάλειμμα

*****

ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

12:30-14:00 Πρόεδρος: Ο Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας κ. Χρ. Σταμούλης

12:30-13:00 «Ο Διαθρησκειακός  Διάλογος. Μια θρησκειολογική προσέγγιση»

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΧΗΣ, Καθηγητής του ΑΠΘ

13:00-13:30 «Η ελληνική θρησκειολογική έρευνα και η συμβολή της

στον διαθρησκειακό διάλογο», ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΖΙΑΚΑ, Επ. Καθηγήτρια του ΑΠΘ

13:30-14:00 Συζήτηση

ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

18:00-19:30 Αίθουσα Εκδηλώσεων ΦΑΑΘ (Αγ. Σοφίας 38, 4ος

Όροφος)

Πρόεδρος: Ο Πρόεδρος της ΦΑΑΘ κ. Θεόδωρος Δαρδαβέσης

18:00-18:20 «Οι κοινωνικές και οικονομικές παράμετροι του Διαθρησκειακού Διαλόγου», ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΤΣΟΜΠΑΝΙΔΗΣ, Επίκ. Καθηγητής του ΑΠΘ

 18:20 – 18:30 «Πολιτικές πρωτοβουλίες της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας που συμβάλουν στην διαθρησκειακή συνενόηση», ΚΩΣΤΑΣ ΜΥΓΔΑΛΗΣ, Δρ. Θεολογίας του ΑΠΘ

18:30-19:00  «Θρησκείες και Διαθρησκειακός Διάλογος. Κοινωνιολογική προσέγγιση», ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΕΤΡΟΥ, Καθηγητής του ΑΠΘ

 19:00- 19:30 Συζήτηση

19:30-20:00 Διάλειμμα

*****

20:00-21:00 ΒΡΑΔΥΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Πρόεδρος: Ο καθηγητής του Τιμίου Σταυρού π. Εμμανουήλ Κλάψης

20:00-20:10 «Η Ορθόδοξη συμβολή στη θεμελίωση του θεμιτού του Διαθρησκειακού διαλόγου στην παγκόσμια χριστιανική ιεραποστολή», ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, Δρ. Θεολογίας του ΑΠΘ

20:10-20:40  «Χριστιανική ιεραποστολή-Περιβάλλον-Διαθρησκειακός Διάλογος», ΠΕΤΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ, Καθηγητής ΑΠΘ

20:40-21:00 Συζήτηση

ΟΡΓΑΝΩΣΗ: 

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΑΠΘ

ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΒΟΣΤΩΝΗΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ:

Ο Καθηγητής του ΑΠΘ κ. Πέτρος Βασιλειάδης

Ο Καθηγητής του Τιμίου Σταυρού π. Εμμανουήλ Κλάψης

Η Καθηγήτρια του ΑΠΘ κ. Δήμητρα Κούκουρα

Ο Καθηγητής του ΑΠΘ Παναγιώτης Παχής

H Αναπλ. Καθηγήτρια του ΑΠΘ κ. Άννα Κόλτσιου-Νικήτα

Η Επίκ. Καθηγήτρια του ΑΠΘ κ. Αγγελική Ζιάκα

Υπεύθυνος Τύπου:

Μόσχος Γκουτζιούδης, Λέκτορας του ΑΠΘ.

Γραμματεία:

Έλλη Παυλίδου Βαρνάβα 

Ευάγγελος Αναστασίου  

Νικόλαος Ρόσιος

5ο Διεθνές Συνέδριο Ορθοδόξων Ψυχοθεραπευτών :Ψυχοθεραπεία και Ποιμαντική: Αποκαλύψεις της Ύπαρξης

                                                       ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Είμαστε στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε τη σύγκληση του 5^ου Διεθνούς Συνεδρίου Ορθοδόξων Ψυχοθεραπευτών που θα λάβει χώρα από 27 ώς 30 Σεπτεμβρίου 2012 στον Βόλο, με την συμπαράσταση της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος, υπό τον γενικό τίτλο Ψυχοθεραπεία και Ποιμαντική: Αποκαλύψεις της Ύπαρξης. Εκτός από τους ψυχοθεραπευτές, το συνέδριο αυτό απευθύνεται και σε κληρικούς και σε εκπαιδευτικούς, για τους οποίους θα υπάρχουν ειδικές συνεδρίες με θέματα που τους αφορούν. Θα χορηγηθούν πιστοποιητικά συμμετοχής. Πληροφορίες και εγγραφές: www.orthopsy2012.gr.

         Ο πρόεδρος                                             Ο γραμματέας         

Δημήτρης Καραγιάννης                            π. Βασίλειος Θερμός     

                              

π.Χαράλαμπος Παπαδόπουλος:Η απιστία ως αίτημα πίστεως...

“Ευλογημένη ας είναι η αμφιβολία! Σας συμβουλεύω να χαιρετάτε με χαρά και σεβασμό εκείνον που τα λόγια σας σαν κάλπικη δεκάρα εξετάζει!” (Μπέρτολντ Μπρεχτ)









Του π. Χαράλαμπου Παπαδόπουλου(Λίβυος)





Κάθε χρόνο την μέρα της Κυριακή του Θωμά, γεννάται μέσα μου ένα βαθύ ερώτημα. Τι είναι τελικά πίστη και τι απιστία; Ποιος είναι ο πιστός και ποιος ο άπιστος;
Αρκεί μια νοητική αποδοχή κάποιων άρθρων πίστεως; Ολοκληρώνεται κανείς αποδεχόμενος νοησιαρχικά κάποιες πεποιθήσεις; Γεμίζει η ζωή μονάχα με ιδεολογικές διαβεβαιώσεις, δίχως Παρουσία και Συνάντηση; Φτάνει μια ηθικολογία ή αρετολογία χωρίς γεύση και εμπειρία της όντως ζωή;
Έρχεται λοιπόν ο ιερός υμνωδός να ταυτιστεί με το εσωτερικό αίτημα του αποστόλου Θωμά και να πει όχι. Δεν αρκεί μια συμβατική αποδοχή ηθικών αρχών και κωδίκων. Είναι λειψή και υπαρξιακά πενιχρή μια εξωτερική συμμόρφωση σε λεκτικές διαβεβαιώσεις. Αργά η γρήγορα η ψυχή θα κουραστεί και η καρδιά ως κέντρο επιθυμιών, θα ποθήσει την εμπειρική βίωση της διαπίστευσης. Όσοι έπνιξαν μέσα τους αυτό τον πόθο και καημό, για νόημα και εσωτερική πληρότητα, το πλήρωσαν ακριβά στον απολογισμό της ψυχικής και σωματικής τους ολότητας.
Για αυτό σήμερα η υμνολογία της εκκλησίας, εκθειάζει την «καλή απιστία του Θωμά». Γιατί ο Θωμάς δεν είναι άπιστος όπως λανθασμένα μας γαλούχησε η λαϊκή παράδοση. Ο απόστολος Θωμάς μέσα από το αίτημα του, καταθέτει μια αρχαϊκή πανανθρώπινη ανάγκη για την αμεσότητα της εμπειρίας.
Σε κανένα δεν αρκεί και κανείς δεν ολοκληρώνεται εάν και μόνο τον διαβεβαιώσουν ότι τον αγαπούν. Οι λέξεις απαιτούν την πραγμάτωση σε πρόσωπα και πράγματα. Το πρόσωπο επιθυμεί οι αγαπητικιές διαβεβαιώσεις να γίνουν εμπειρία, βίωμα και σχέση, αγκαλιά, φιλιά και βαθιά ψυχοσωματική αποδοχή.
Κατά τον ίδιο τρόπο η σχέση με τον Θεό δεν είναι μια εξωτερική συμμόρφωση σε ιδεολογικές διαβεβαιώσεις, αλλά προσωπική εμπειρία και συνάντηση, στο εσώτερο χώρο της ανθρώπινης καρδιάς. Στην βαθεία καρδία όπως την ονομάζουν οι νηπτικοί.
Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς εκφράζοντας την ησυχαστική παράδοση θα πει « το ανενέργητον και ανύπαρκτον εστί». Δηλαδή αυτό που δεν ενεργείται εντός της υπάρξεως μας ως συνάντηση και βίωμα Θεού, ουσιαστικά δεν υπάρχει. Διότι μπορεί οντολογικά ο Θεός να «υπάρχει», αλλά όταν εσύ δεν έχεις ενεργή εμπειρία αυτής της πραγματικότητας για σένα δεν υπάρχει.
Έτσι η ιερή υμνολογία και η όλη στάση του αποστόλου Θωμά, έρχεται να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά του αυτοδικαιοτισμού μας και των εσωτερικών τακτοποιήσεων μας. Λέγοντας μας ότι εκτός από την αμαρτωλή και καταδικαστέα απιστία υπάρχει και μια άλλη απιστία, η «καλή απιστία». Αυτή η απιστία που μεταμορφώνεται σε ουσιώδη πίστη και αποκαλυπτική συνάντηση.
Προς στιγμή αισθανόμαστε λίγο άβολα και περίεργα. Ίσως και ενοχλητικά. Ξαφνιασμένοι διερωτόμαστε, υπάρχει «καλή απιστία». Και όμως υπάρχει. Εκείνη η δίψα για κάτι ουσιώδες και αληθινό. Που δεν αναπαύεται στο σχετικό, τυπικό, νομικό και απλά ηθικό.
Ο Θωμάς δεν είναι άπιστος, αλλά δεν του φτάνει, δεν του αρκεί, η λεκτική διαβεβαίωση. Εάν απλά και μόνο αναπαυόταν σε μια λεκτική διαβεβαίωση, θα εγκλώβιζε την ύπαρξη του σε μια απλή πεποίθηση ή ιδέα. Αυτός όμως διψά και πεινά την συνάντηση, την γεύση, την εμπειρία και το βίωμα του Αναστημένου Χριστού.
Η πίστη κατά τους νηπτικούς πατέρες δεν είναι μια πεποίθηση. Δεν είναι η αποδοχή κάποιων ιδεολογικών θρησκευτικών άρθρων ή θεολογικών όρων τους οποίους δέχεσαι ή απορρίπτεις. Είναι κάτι πολύ βαθύτερο και ουσιαστικότερο. Είναι χάρισμα και άνοιγμα της ύπαρξης στην εμπειρία του μυστηρίου του Θεού. Δεν είναι κατάκτηση αλλά χάρις, δώρο, εμπειρία και συνάντηση.
Η ησυχαστική εμπειρία μας λέει ότι άλλο είναι να μιλάς για ένα όμορφο μήλο και άλλο να το έχεις γευθεί. Επίσης ότι εκείνος που μιλάει η ασχολείται περί του Θεού δίχως την εμπειρία Του, μοιάζει με τον μάγειρο εκείνο που φτιάχνει καταπληχτικά φαγητά και ενώ είναι διαρκώς πάνω από τα τσακάλια και τις κατσαρόλες ποτέ δεν δοκίμασε την νοστιμιά της γεύσεως τους.
Ο Θωμάς δεν είναι άπιστος. Απλά αναζητάει την επαφή και την εμπειρία την σχέσης με τον Θεό. Εάν η Χριστιανική ζωή δεν είναι εμπειρία και βίωμα, καταντάει ιδεολογία, άνευρος ηθικισμός, σκληρός και μισάνθρωπος νομικισμός, με λίγα λόγια μια ζωή δίχως χαρά, γεύσεις και ευωδίες. Και αυτό δεν είναι η ζωή Του Χριστού. Διότι ο Χριστός είναι η Ζωή.
Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος που διατείνεται για την απιστία του, δεν πράττει τίποτε άλλο παρα να περιφέρει με υπαρξιακά εκκωφαντικό τρόπο την βαθιά ανάγκη της καρδιάς του να πιστέψει. Την πίστη ζητάει πίσω απο την άρνηση. Αυτο έκανε και ο απόστολος Θωμάς, απιστεί με βαθύτερο αίτημα την πίστη. Αλλα μια πίστη ως πρόταση ζωής και βιώματος και οχι ως μια εξωτερική συμμόρφωση σε νόμους και κανόνες, σε ηθικά και ιδεαλιστικά διδάγματα. Ολοι οι άνθρωποι γεννήθηκαν για την Ζωή, και σε ολη τους την ζωή ψάχνουν να βρουν το νόημα και την αλήθεια της όντως Ζωής.
Τώρα ίσως κάποιος διερωτηθεί, μα τότε γιατί ο Χριστός ενώ δέχεται να απαντήσει στο αίτημα του Θωμά, συγχρόνως λέει, «Μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶπιστεύσαντες ;». Ακριβώς γιατί γνωρίζει ότι ο άνθρωπος όλα τα ιερά και αγνά μπορεί να τα μεταμορφώσει σε κίβδηλα, ψεύτικα και αυτοκαταστροφικά. Έτσι πολλές φορές αυτή η δίψα του ανθρώπου για πραγματική και ουσιώδης συνάντηση με τον Θεό, παραχαράσσετε σε φτηνή ιδιοτέλεια, σε θρησκευτική εμμονή, σε μπακαλίστικη δοσολητπική προσέγγιση. Ενώ ο Θωμάς δεν θέλει θαύματα για να πιστέψει, ούτε ζητά ανταλλάγματα. Απλά αναζητεί την βιωματική εμπειρία της Αναστάσεως πέραν της απλής νοησιαρχικής αποδοχής. Ο Χριστός λοιπόν λέγοντας αυτή την φράση, δεν απορρίπτει την δίψα του Θωμά, διότι διαφορετικά δεν θα απαντούσε αποκαλυπτικά στο αίτημα του. Απλά βάζει τα διακριτά όρια της όντως υπαρξιακής πείνας από την θρησκευτική ιδιοτελή επαιτεία. Διαχωρίζει την αληθινή εσωτερική αναζήτηση από την θεαματική εξωτερική απόδειξη. Το ψευδές από το όντως αληθινό αίτημα της ανθρώπινης καρδιάς. Άλλο η αγάπη και άλλο η ανάγκη.



π. Λίβυος






http://plibyos.blogspot.com/