Ο Σταυρός του Χριστού. Από την προσφορά και τη θυσία, στην καταπίεση και την ελευθερία

Αυτό που δεν μπόρεσε κανένα λογοτεχνικό είδος να προφητεύσει είναι το πόσο τα πράγματα, οι ιδέες και οι άνθρωποι είναι μπερδεμένα σήμερα. Η ελπίδα για ένα φωτεινό μέλλον, η απαγκίστρωση από ένα σκοτεινό παρελθόν, η αυτονόμηση και η αποϊεροποίηση των νεότερων χρόνων έχουν αφήσει τον άνθρωπο μετέωρο, έρμαιο συνθημάτων οποιουδήποτε θα μπορούσε  να εκμεταλλευτεί την συγκυρία μιας μεταβατικής εποχής. Και το ερώτημα είναι θα επιτευχθεί η πρόοδος, η τελείωση και η σωτηρία του ανθρώπου όπως θα λέγαμε σε θεολογική γλώσσα ή θα παλινδρομήσουμε σε καινούργιες μορφές και περιόδους πνευματικής ανωριμότητας και σκοταδιού;

«Ο άνθρωπος δεν πάει με τον σταυρό στο χέρι». «Πάνω στο σταυρό έγιναν τα μεγαλύτερα εγκλήματα». Πως μπορεί ο άνθρωπος μέσα σε όλα αυτά και άλλα συνθήματα να ξεκινήσει ως άλλος Ηρακλής τους άθλους της ζωής του και να σταθεί με σιγουριά απέναντι από το σταυροδρόμι της αρετής και της κακίας και να ακολουθεί κάθε φορά το σωστό. Με άλλα λόγια αν φαίνεται σήμερα η ελευθερία της επιλογής στον άνθρωπο του δυτικού κόσμου ένα αυτονόητο κεκτημένο, θα μπορούσε να κοινοποιηθεί σε όλους τους πληθυσμούς της γης ή τουλάχιστον να μην καταλήξει σε αυτό που λέμε απανθρωπία του δικαιώματος;

Ο Σταυρός του Χριστού. Από την προσφορά και την θυσία, στην καταπίεση και την ελευθερία, ήταν ο τίτλος μιας συζήτησης στην ραδιοφωνική εκπομπή του 89,5 «Το τραπέζι της Κυριακής» την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως με προσκεκλημένους τον κ. Ανδρέα Αργυρόπουλο Σχολικός Σύμβουλο Θεολόγων Δυτικής Μακεδονίας και την κα Γαρυφαλλιά Μίχα Θεολόγο, Πολιτικός Επιστήμονα, Υποψήφια Διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Σορβόνης.

Με μια σύντομη ιστορική αναδρομή διαπιστώσαμε το πώς ο Σταυρός από σύμβολο θυσίας και προσφοράς κατέληξε στα χέρια του ανθρώπου σύμβολο εκμετάλλευσης και καταπίεσης. Όλο αυτό ήταν μια πολύ καλή εισαγωγή, ώστε ο κύριος Αργυρόπουλος να αναφερθεί στη θεολογία της Απελευθέρωσης που αναπτύχθηκε στη Λατινική Αμερική τον 20 αιώνα, μια θεολογία που γεννήθηκε από τον πόνο και την καταπίεση,  και γι’ αυτό Σταυρική.

Όπως ειπώθηκε η θεολογία της Απελευθέρωσης έχει τις ρίζες της στον 15^ο αιώνα και σε φυσιογνωμίες όπως ο ιεραπόστολος Bartolome De Las Casas, ο οποίος στιγμάτισε και κατήγγειλε τη γενοκτονία των γηγενών-Ινδιάνων από τους «πολιτισμένους» Ευρωπαίους αποικιοκράτες. Η κινηματογραφική ταινία The Mission σε σκηνοθεσία Roland Joffé  και με πρωταγωνιστές τους  Robert De Niro, Jeremy Irons and Ray McAnally είναι αντιπροσωπευτική ταινία για την εποχή και τα όσα συνέβησαν. Αυτή η ταινία αποτελεί  απαραίτητο εργαλείο τόσο στο μάθημα των θρησκευτικών σε μαθητές Λυκείου ή στην αντίστοιχη βαθμίδα κατήχησης, έτσι ώστε να ξεκαθαριστούν πολλά ζητήματα, ειδικά σήμερα που τα παιδιά είναι ιδιαίτερα προβληματισμένα.

Στη συνέχεια ο κ. Αργυρόπουλος ανέπτυξε με συντομία αλλά και πάθος τις συνθήκες που γέννησαν την Θεολογία της Απελευθέρωσης και δεν ήταν τίποτε  άλλο από την τυραννία εγκάθετων δικτατορικών κυβερνήσεων στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, που σφαγίασαν στο όνομα της εξουσίας και των συμφερόντων  χιλιάδες ανθρώπων.  Αναφορά έγινε επίσης στους κυριότερους εκπροσώπους αυτής της Θεολογίας (Καμίλο Τόρες, Όσκαρ Ρομερο, Γκουσταύο Γκουτιέρες, Χέλντερ Καμάρα) στα βάσανα και τα βασανιστήρια ακόμη και τον μαρτυρικό θάνατο που γνώρισαν, στη Θεολογία τους και στη βιβλιογραφία που υπάρχει για όλα αυτά.

Όλη αυτή η αναφορά οδήγησε σε ένα προβληματισμό για το σήμερα. Τι σημαίνει δηλαδή ο Σταυρός για εμάς στις δύσκολες στιγμές που περνάει ο τόπος μας; Πως αντιδρούμε απέναντι στο αίτημα του δικαίου αλλά και στις διεκδικήσεις με βία; Τι εννοούμε σήμερα όταν λέμε ευχαριστιακή Θεολογία και τι άσκηση και ότι όλα αυτά σχετίζονται με την προσφορά και τη θυσία για τον συνάνθρωπο. Επίσης επισημάνθηκαν και κάποιες παρεξηγήσεις ότι δηλαδή όλη η εκκλησιαστική παράδοση διασώζει την καταγγελία και την προσπάθεια στηλίτευσης του κοινωνικού κακού και όχι μόνο αυτού που διαπράττεται σε προσωπικό επίπεδο. Από την άλλη το εκκλησιαστικό κήρυγμα δεν μπορεί να είναι άλλο από αυτό που υπερασπίζεται τον καταπιεσμένο και ελευθερώνει τον άνθρωπο.

Στη συνέχεια η κα Γαρυφαλλιά Μίχα παρουσίασε τον προβληματισμό που αναπτύσσεται σήμερα στην Ευρώπη αναφορικά με τα θρησκευτικά σύμβολα. Αρχικά ειπώθηκε ότι σύμβολα όπως ο Σταυρός στολίζουν πολλές σημαίες κρατών και πολλοί καλλιτέχνες εκφράστηκαν μέσα από αυτόν (Σανγκάλ, Νταλί). Ωστόσο η Ευρώπη έχει ένα αμαρτωλό παρελθόν και πολλές αιματοχυσίες αναφορικά με τις θρησκείες ή με πολιτικές που τις χρησιμοποιήσαν (Τριακοντατής πολέμος, Ολοκαύτωμα). Όλα αυτά σαν συλλογική ιστορική μνήμη οδήγησαν το Λαϊκό κράτος της Γαλλίας να θέλει να καταργήσει τα χριστιανικά και τα ισλαμικά θρησκευτικά σύμβολα. Η ίδια συζήτηση υπήρξε τόσο στη Γερμανία, ότι ο Σταυρός πρέπει να απομακρυνθεί από τα σχολεία διότι είναι αποκρουστικός για τους μαθητές, αλλά και την γειτονική Ιταλία. Μετά από προσφυγή και άλλων Ευρωπαϊκών κρατών στα διεθνή δικαστήρια ο Σταυρός δικαιώθηκε και φαίνεται ότι υπάρχει ακόμη χώρος στην Ευρώπη γι’ αυτόν. Κλείνοντας να σημειώσουμε ότι η Ευρώπη πάγωσε την αποθρησκειοποίηση της και την κατάργηση των θρησκευτικών συμβόλων της φοβούμενη την επικράτηση των αντίστοιχων ισλαμικών. Αλλά από την άλλη θέτοντας ζητήματα κατάργησης θρησκευτικών συμβόλων ξεκινάει μια διαλεκτική σύγκρουσης πολιτισμών- θρησκειών εκεί που δεν υπάρχει.