Σάς συνοδεύουν η ειλικρινής αγάπη μας,
η εμπιστοσύνη, οι ευχές και οι προσευχές μας.
Πιστεύω ότι και σεις, μέσα σε επώδυνες
και δύσκολες συνθήκες, θέλετε και αγωνίζεστε
για αυτή την ενότητα.
(Από κήρυγμα σύγχρονου επισκόπου στην ελληνική αστυνομία)
Υπήρχαν δυο μεγάλες ερμηνευτικές περιπτώσεις, τάσεων και πράξεων, εκ διαμέτρου αντίθετες μεταξύ τους, στη χριστιανική Ανατολή και στη χριστιανική Δύση. Στην πρώτη περίπτωση, σ’ αυτήν δηλαδή του «σκοταδιστικού» Βυζαντίου ο λαός πήρε πολλές φορές την κατάσταση στα χέρια του για να ορίσει τη μοίρα του κι οι εξεγέρσεις κάθε άλλο παρά σπάνιες ήταν, ιδίως στην Βασιλεύουσα. Αντίθετα στη Δύση, βασίλευαν από καταβολής δυτικών κοινωνιών, δυο με τρείς φαμίλιες. Ενώ στο «σκοταδιστικό» Βυζάντιο, με τις ρωμαϊκές πολιτικές παραδόσεις του και το ελληνορωμαϊκό πολιτικό φαντασιακό του, ο αυτοκράτωρ υπήρξε πάντοτε άρχων αιρετός.
Κοιτάς στην ιστορία της Γαλλίας και βλέπεις ότι από το 987 μέχρι και το 1789κυβερνά κατ’ ουσίαν μία και μόνο οικογένεια. Κι ο τελευταίος απόγονος του Ούγου Καπέτου δεν θα πεθάνει στην γκιλοτίνα καρατομημένος στις 21 Γενάρη του 1793, αλλά μισόν αιώνα αργότερα στο κρεβάτι του, ένα αυγουστιάτικο πρωινό του 1850, παραιτημένος και αυτοεξόριστος μετά από μιαν άλλη εξέγερση, εκείνη του 1848. Χίλια χρόνια, χίλια χρόνια και δυο επαναστάσεις χρειάστηκαν οι Γάλλοι για να ξεφορτωθούνε τους Καπετο-Βουρβόνους!
Έτσι, αν κι όσα προφέρει εμπρός στην Εθνοσυνέλευση ο Saint-Just στις 13Νοεμβρίου 1792 (Discours sur le jugement de Louis XVI) μπορεί να φαντάζουν για την πολιτική συνείδηση του μέσου ευρωπαίου ριζοσπαστικά, ιδωμένα από μια βυζαντινή οπτική είναι απολύτως κοινότυπα –αν όχι και συντηρητικά, καθόσον είχαν ήδη καθαγιαστεί από την πολιτική πρακτική εκατονταετηρίδων.
Στο Βυζάντιο είναι ιερός ο θεσμός της βασιλείας και όχι το πρόσωπο του μονάρχη. Αυτό έχει μία διπλή συνέπεια: πρώτον, στο Βυζάντιο, και σε πλήρη αντίθεση με τη Δύση, ο μονάρχης εκείνος που θα βεβήλωνε, με τον άλφα ή βήτα τρόπο, τον θεσμό της βασιλείας κινδύνευε να έρθει άμεσα αντιμέτωπος με το λαό, ως υπόλογος εσχάτης προδοσίας. Και δεύτερον στο Βυζάντιο, και σε πλήρη αντίθεση με τη Δύση ακόμα μια φορά, οποιοσδήποτε μπορούσε να κυβερνήσει: απλοί στρατιωτικοί, σαν τον Φωκά, άσημοι πρωτοπαλαιστές απ’ την Μακεδονία, σαν τον Βασίλειο, Σύριοι καραβανάδες, σαν τον Λέοντα τον Ίσαυρο, Αρμένηδες, σαν τον Φιλιππικό Βαρδάνη, γραφειοκράτες, σαν τους δυο Αναστάσιους, γυναίκες, σαν την Ειρήνη. Γι αυτό και στο Βυζάντιο η διαδοχή δεν εξασφαλίζεται ποτέ αυτόματα και μηχανικά.
Στο ‘σκοταδιστικό’ Βυζάντιο η λαϊκή έγκριση είναι, θεωρητικά τουλάχιστον, απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάληψη και, κυρίως, την διατήρηση της εξουσίας. Κι ένας μονάρχης που χάνει τη λαϊκή έγκριση γνωρίζει ότι δεν του μένει παρά να παραιτηθεί και να αποσυρθεί, εάν δεν θέλει να έρθει αντιμέτωπος με τα χειρότερα. Γι αυτό και ο Ιουστινιανός, όταν ο λαός της Βασιλεύουσας κατά τη Στάση του Νίκα ανακήρυξε αυτοκράτορα τον Υπάτιο δεν σκέφτεται παρά το πώς θα δραπετεύσει από την Βασιλεύουσα. Η πρώτη του σκέψη, σε πλήρη συμφωνία με την πολιτική λογική της εποχής, δεν είναι το πώς θα καταπνίξει την εξέγερση ή το πώς θα διατηρήσει την εξουσία. 1
Γιατί έγινε όλη αυτή η παραπάνω παραπομπή; Σαφώς όχι για να υποστηριχτεί ο θεσμός της όποιας βασιλείας ενάντια στις όποιες δημοκρατίες. Ούτε όμως και το αντίστροφο, να υποστηριχτούν δηλαδή οι σύγχρονες δημοκρατίες. Γιατί όπως γράφει και ο κοινοτικός Κωνσταντίνος Καραβίδας, «ούτε η δημοκρατία μας είναι αρκετή» πλέον.
Αυτό που έχει εισβάλει ανησυχητικά στην σκέψη και στην καρδιά, είναι αυτός ο εκτροχιασμός της θεολογικής και εκκλησιαστικής μας σκέψης υπέρ εκείνου που κρατάει το σπαθί ενάντια σε όποιον τολμήσει να διαφωνήσει. Και πως δεν πρόκειται αυτή την φορά για εκκλησιαστικό- βυζαντινά παντρέματα με τις εξουσίες του σπαθιού, αλλά για τη δυτική αντίληψη στη διατήρηση του ενός ανθρώπου, του ενός κόμματος εις βάρος ενός ολόκληρου λαού.
Ακόμα και αυτούς, τους καθόλα νομοταγείς σύγχρονους έλληνες προτεστάντες, που ερμηνεύουν ανιστορικά και κοντόφθαλμα τα εδάφια του αποστόλου Παύλου «υπέρ των εξουσιών που δεν κρατάνε χωρίς λόγο το σπαθί τους» 2 δεν φτάνουν τα διπλωματικά κηρύγματα αρκετών σύγχρονων επισκόπων μας.
Και ενώ για τη ζωή της λεγόμενης θεωρίας, κοντεύουμε πράγματι να ξεπεράσουμε τους εαυτούς μας, βρισκόμαστε σε αδιέξοδο όταν πρόκειται να γίνει όλη αυτή η υπέροχη θεωρία μια πράξη η οποία δεν θα φοβάται να κοντραριστεί με τον όποιο συγκεντρωτικό θεσμό. Και κοντράρισμα ασφαλώς και δεν νοείτε όταν υπάρχουν προσδοκίες, οι οποίες θα εξυπηρετούν εκκλησιαστικές αλαζονείες που θα ήθελαν να χτίσουν τα «νέα θαύματα του κόσμου» στα όρια των αρχιερατικών τους περιφερειών.
Οι Βυζαντινοί ήταν ευαίσθητοι στις κοινωνικές αδικίες των αρχόντων τους, και δεν τους κράταγε κανένα δεσποτικό κήρυγμα υπέρ της εξουσίας του σπαθιού εις βάρος τους. Η εξέγερσή τους ήταν δεδομένη και με συνοπτικές διαδικασίες όταν αντιλαμβανόντουσαν ότι ο μονάρχης τους, τους κλέβει ασύστολα.
Ορισμένοι στο εκκλησιαστικό Σώμα ανησυχούν μόνο για τα αρνητικά ισοζύγια των ενοριακών προϋπολογισμών. Και είτε θυμούνται να εγείρουν από το οπλοστάσιο του πασιφιστικού τους κηρύγματος την ειρήνη του Χριστού για την καταστολή κάθε εξέγερσης των ανθρώπων, είτε εθελοτυφλούν για το ξύλο που μπορεί να τρώει στις πλατείες ο κόσμος και το οποίο σίγουρα δε βγαίνει από κανένα παράδεισο.
Που βρίσκεται αυτή η ανατρεπτική στάση του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, όταν στην ερώτηση αυτών που είχαν την εξουσία να κρατάνε σπαθί στα χέρια τους, για το τι να κάνουν στη ζωή τους από εδώ και πέρα, δεν φοβήθηκε να τους απαντήσει και να τους συμβουλέψει να σταματήσουν άμεσα τις δωροδοκίες που έπαιρναν για να δέρνουν τον κόσμο καθώς και για τις ψεύτικες κατηγορίες που φόρτωναν σε όσους έκαναν στάση ενάντια στην εξουσία, αλλά να αρκεστούν μόνο στον υπαλληλικό τους μισθό, που σημαίνει να αποφεύγουν κάθε ζήλο για ξυλοφόρτωμα; 3
1 . Ζήσης Δ. Αϊναλής, «Βυζαντινό Στασιώτικο».
2 . Ρωμαίους 13:4
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου