Γιώργος Καπετενάκης: Θρησκευτική αγωγή στο ελληνικό λύκειο....

θρησκευτική αγωγή στο ελληνικό λύκειο:προσέγγιση ή αποκλεισμός του θρησκειακά διαφορετικού;

ΣΥΝΟΨΗ

Μέσα στη ταχύτατα εξελισσόμενη ευρωπαϊκή κοινωνία η πολύ-πολιτισμικότητα  είναι γεγονός κι οφείλεται είτε στη μετανάστευση φυσικών προσώπων, είτε στη διακίνηση αξιών και ιδεών μέσα από τις δυνατότητες της σύγχρονης ηλεκτρονικής τεχνολογίας.

Η παιδεία, ως αγαθό παρεχόμενο από τα κράτη - μέλη σε όλους τους πολίτες τους, οφείλει να σέβεται τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και να μη λειτουργεί ανασταλτικά για τη κοινωνική ένταξη. Η διαφορετικότητα θα πρέπει να είναι στοιχείο αναφοράς κι όχι αποκλεισμού.

Μέσα σε αυτό το γενικό πλαίσιο ερευνήσαμε στην παρούσα εργασία τον τρόπο παρουσίασης του θρησκευτικά «άλλου», δηλαδή του μη ορθόδοξου, μέσα στα εγχειρίδια του ελληνικού Ενιαίου Λυκείου και αναζητήσαμε τα στοιχεία εκείνα που θα ενέτασσαν τη ορθόδοξη χριστιανική αγωγή σε κάποιο από τα σύγχρονα μοντέλα εκπαίδευσης πολυπολιτισμικών κοινοτήτων.

Σε πρώτο επίπεδο μας απασχόλησαν τα Α.Π. Συγκρίνοντάς τα με τα τρία σύγχρονα μοντέλα του Tyler (τεχνικού ενδιαφέροντος), του Stenhouse (πρακτικού ενδιαφέροντος) και του Habermas (χειραφετικού ενδιαφέροντος) καταλήξαμε ότι είναι προϊόν κεντρικού σχεδιασμού που πλησιάζει τα τύπου Tyler με λίγα στοιχεία ηθικής προσέγγισης στα πρακτικού ενδιαφέροντος. Καμία σχέση με αυτό του Habermas, αφού καμία δράση δεν υπάρχει μεταξύ δάσκαλου - μαθητή- ύλης και κοινότητας. Το Α.Π. ως προϊόν κι όχι ως πράξη καθορίζεται από το κεντρικό σχεδιασμό του Π.Ι. και στη συνέχεια καθορίζει την ύλη αλλά και τον τρόπο προσέγγισης κάθε διαφορετικής θρησκείας καθώς  και το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.

Στη συνέχεια παρακολουθήσαμε τη σύγχρονη προβληματική για τη θρησκευτική διαπαιδαγώγηση. Και στις τρεις αντιπροσωπευτικές απόψεις διαπιστώσαμε ένα κοινό σημείο: την αναγκαιότητα αποκρατικοποίησης της θρησκευτικής αγωγής. Ο π. Καρδαμάκης επιθυμεί η θρησκευτική αγωγή να είναι υπόθεση της εκκλησίας, χωρίς κρατική παρέμβαση, σε όλες της βαθμίδες. Η ταύτισή της με τις επίσημες κρατικές θέσεις ουσιαστικά στρέφεται εναντίον της, αναιρώντας κι απαξιώνοντας την ίδια την ταυτότητά της.

 Η Ζαμπέτα Ε. υποστηρίζει την αποθρησκειοποίηση του δημόσιου σχολείου ώστε να μη προσβάλλεται ένα μέρος του μαθητικού πληθυσμού που είτε είναι διαφορετικού δόγματος είτε δε θρησκεύει.

Και τέλος  ο Σωτηρέλλης Γ. προτείνει η θρησκευτική αγωγή να μη διαποτίζει δογματικά τους μαθητές αλλά να έχει κριτικό και πολυφωνικό χαρακτήρα που θα σέβεται την προσωπικότητα των μαθητών ακόμα κι αν αυτοί ανήκουν σε κάποια μειονότητα.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο διερευνήσαμε τον τρόπο παρουσίασης του θρησκευτικά διαφορετικού στα εγχειρίδια του Λυκείου ακολουθώντας τη μέθοδο του Duverger M.  Διαπιστώσαμε την προσπάθεια από μέρους της πολιτείας να ταυτίσει τον πιστό με τον πολίτη και ουσιαστικά να αποκλείσει από την έννοια έθνος κάθε διαφορετικότητα. Στην προσπάθεια ομοιογενοποίησης του πληθυσμού μεγάλο ρόλο παίζει η θρησκεία και συγκεκριμένα η ορθοδοξία.

 Το πρότυπο θρησκευτικής διαπαιδαγώγησης είναι αποκλειστικά μονιστικό και ακόμη και στη περίπτωση θρησκειολογικής παρουσίασης των «άλλων» αυτό γίνεται με στόχο τον αυτοκαθορισμό αλλά και τη κατάδειξη της ανωτερότητάς μας . Πολλές  φορές ο θρησκευτικά «άλλος» παρουσιάζεται ως ηθικά  αλλά και εθνικά επικίνδυνος.

 Η προσπάθεια ομοιογενοποίησης με βάση ένα εθνοκεντρικό πρότυπο έχει αντίθετα αποτελέσματα. Οι μαθητές μαθαίνουν να αμύνονται στο νέο και ουσιαστικά να κλείνονται σε ένα «ορθόδοξο» ελληνικό περιβάλλον, χωρίς καν ευρωκεντρική προοπτική. Η ανοχή και η εθελουσία αποδοχή, χαρακτηριστικά των πρώτων χριστιανών αλλά και της ορθοδοξίας έχει αντικατασταθεί από τη δυσανεξία του «άλλου» και την υποταγή στην αναγκαιότητα. Τον αποκλεισμό και την υποχρεωτικότητα.

Το μάθημα των θρησκευτικών για να υπάρξει απαιτεί ελευθερία, συνεργατικότητα και αλληλεπίδραση. Ελεύθερη επιλογή των συμμετεχόντων μαθητών, συνεργασία με τη τοπική κοινωνία για το σχεδιασμό του και αλληλεπίδραση και ανταλλαγή στοιχείων τόσο των συμμετεχόντων όσο και των «άλλων».

SYNOPSIS

In the rapid evolutionary process of the European Community the multi-culture is a fact which depends either on the immigration of physical entities or on the values’ and ideas’ handling (or passage) within the possibilities of the contemporary electronic technology.

          The education, as a possession given from the states-member to all their citizens, is obliged to respect the particular cultures and not act suspended for the  social accession. The deference should be a fact to refer to and not a  fact which leads to social exclusion (or blockade).

          In this essay we have studied the general context of the presentation’s way of the religiously different,  that is the non orthodox, in the greek school’s poniards and we have searched for those facts that include the orthodox christian upbringing in some of the contemporary multi-culture communities’ education models.

          At first level we were preoccupied with the Curriculum Programs. Comparing them with the  three contemporary models: a) Tyler’s (of technical interest), b) Stenhouse’s (of practical interest) and c) Habermas’s (of emancipate interest) we have come to a conclusion that it is a product of central (or main) planning that reaches Tyler’s with a few facts of moral approach in the practical interest’s Curriculum Programs. This has no relation to the Habermas’s program, since there is no action between teacher, student, subject-matter and community.  The Curriculum Program as a product an not as an actio is determined from the central planning of  the Education’s Institute (P.I.) and in continuation determines the subject-material and the  way of approaching every deferent  religion and the expected result.

          Then we have kept race with the contemporary issue about the religious education. In all the three above mentioned theories we have discovered a common omen: the necessity of distasting the religious education. Father Kardamakis wish the religious education to enter in to the case of church, without state intervention, in all the grades. The indification with the official state position turns against religious education, refuging and distaining her identity.

          Mrs Zambeta E. insist to the point of cutting off the religious education from state school in order not to offend a part of students which is either of a different religion or believes in no God.

          At last Mr Sotirellis G. propose that religious education should not dogmatize the students, but have a critical and polyphonic character which respects the students’ personality even if they belong to a minority.

          In this essay we have studied the presentations way of the religius different in the school poniards according to M. Duverger’s method. We have found that the state’s attempt to identify the believers with citizens shutting out from the meaning of nation every difference. In the attempt of homogenizing the population the greatest part is for religion and especially for orthodoxy.

          The pattern of religious culture is exclusively monisical and even at the occasion of the «deferents» that happens with the target of auto determination and demonstration of our superiority several times the religious different is presented as moral and national dangerous.

          The homogenizing attempt based on the nation’s pattern has the opposite results. The students learn how to fight in defence of the new and be «closed» in an orthodox greek environment, even without the european prospect. The tolerance and voluntary acceptance, characteristics of the first christians and orthodoxy has been replaced from the discoloration for the «different» and the obedience to necessity.

            The lesson of religion needs freedom in order to exist, cooperation and interaction. Free choice of students who take part, cooperation with topic community for its planning and interaction between those who take part and the others who are the «differents».