Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ-Δ.Ε. 8 : Τα όραμα της ειρήνης και η πραγματικότητα

Του Γεωργίου Καπετανάκη

Σκοπός της διδασκαλίας του ΜΘ
Ο σκοπός της διδασκαλίας του ΜτΘ εντάσσεται στο γενικό σκοπό της εκπαίδευσης, δηλαδή στη διαμόρφωση

ελεύθερων και υπεύθυνων πολιτών.

Ειδικότερα η διδασκαλία του ΜτΘ συμβάλλει:
F Στην απόκτηση γνώσεων γύρω από τη χριστιανική πίστη και την
Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση
F Στην ανάπτυξη θρησκευτικής συνείδησης
F Στην προβολή της ορθόδοξης πνευματικότητας ως ατομικού και
συλλογικού βιώματος
F Στην κατανόηση της χριστιανικής πίστης ως μέσου νοηματοδότησης
του κόσμου και της ζωής
F Στην παροχή ευκαιριών στους μαθητές για θρησκευτικό
προβληματισμό και στοχασμό
F Στην κριτική επεξεργασία των θρησκευτικών παραδοχών, αξιών,
στάσεων
F Στη διερεύνηση του ρόλου που έπαιξε και παίζει ο Χριστιανισμός
στον πολιτισμό και την ιστορία της Ελλάδας και της Ευρώπης
F Στην κατανόηση της θρησκείας ως παράγοντα που συντελεί στην
ανάπτυξη του πολιτισμού και της πνευματικής ζωής
F Στην επίγνωση της ύπαρξης διαφορετικών εκφράσεων της
θρησκευτικότητας
F Στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων και των μεγάλων
σύγχρονων διλημμάτων
F Στην ανάπτυξη ανεξάρτητης σκέψης και ελεύθερης έκφρασης
F Στην αξιολόγηση του Χριστιανισμού ως παράγοντα βελτίωσης της
ζωής των ανθρώπων
Ειδικότερα για τη Γ΄Λυκείου, σκοπός του Μαθήματος «Θέματα Χριστιανικής Ηθικής» είναι οι μαθητές:
F Να γνωρίσουν την ηθική διάσταση της ανθρώπινης ζωής.
F Να κατανοήσουν τη ορθόδοξη χριστιανική ηθική ως απαύγασμα της
εν Χριστώ λυτρωτικής εμπειρίας της Εκκλησίας και όχι ως συστηματική ανάλυση νομικών κανόνων Ηθικής
F Να βοηθηθούν να προσεγγίσουν την αλήθεια, ότι η ορθόδοξη ηθική
ζωή είναι ζωή ανάκτησης της ελευθερίας, της ακεραιότητας του προσώπου, ζωή επανεύρεσης του αληθινού «εαυτού» μας, κι όχι ζωής υποταγής σε «αλλότριο» θέλημα.
F Να κατανοήσουν τη χριστιανική ηθική ζωή ως αποκατάσταση της
«κοινωνίας» μεταξύ Θεού και ανθρώπου, μεταξύ των ανθρώπων, και ανθρώπου και φύσης.
F Να βιώσουν τη χριστιανική ηθική όχι ως παραίτηση από τα δεινά του
κόσμου και φυγή στην απραξία, αλλά ως συμμετοχή σε κάθε καλό αγώνα για ελευθερία, αξιοπρέπεια, παιδεία, ειρήνη, δικαιοσύνη και συναδέλφωση των λαών.

Δ.Ε. 8 : Τα όραμα της ειρήνης και η πραγματικότητα

1. Διδακτικοί στόχοι
Οι μαθητές :
F Να συνειδητοποιήσουν τα σημερινά αδιέξοδα στον κόσμο, που
οδηγούν σε συγκρούσεις και πολέμους.
F Να να πληροφορηθούν τα αίτια και τα αποτελέσματα των πολέμων.
F Να γνωρίσουν ότι η εκκλησία είναι κοινωνία αγάπης και ειρήνης,
αδελφότητας και ζωής, η οποία αντιμάχεται οτιδήποτε προσβάλλει το ανθρώπινο πρόσωπο.
F Να αντιληφθούν, αφού πληροφορηθούν προηγουμένως, ότι για το
χριστιανό η ειρήνη δεν είναι ανώδυνο κήρυγμα, αλλά τρόπος ζωής και αγώνισμα.
F Να βιώσουν το μήνυμα του Χριστού για την ειρήνη στον κόσμο, έτσι
ώστε να είναι σε θέση όπου κι όποτε χρειαστεί να παλέψουν μόνοι τους ή με τους άλλους για την πραγμάτωσή της.

2 . Περιεχόμενο:

2.1. Μια θύελλα και οι αιτίες της
Η ειρήνη στο σύγχρονο κόσμο.
Ορισμός και έννοια της ειρήνης.
Τα αίτια του πολέμου.
2.2. Αγωνιστές της ειρήνης
Αναγκαιότητα πρωτοβουλιών και δράσης των χριστιανών για την ειρήνη στον κόσμο.
Το νόημα της ειρήνης για το χριστιανισμό.
Διαρκής πάλη του χριστιανού με τις πολεμικές αντίθεες δυνάμεις.
Χρέος του χριστιανού η καταστολή των παθών και η θεμελίωση των δομών ειρήνης.
2.3. Αυτός εστίν η ειρήνη ημών
Το νόημα της ειρήνης για το χριστιανισμό.
Ο Χριστός είναι η ειρήνη.
Ειρήνη και αγάπη, πνεύμα αδελφικότητας και διαλλαγής.
Η εκκλησία ως κοινωνία ειρήνης

3. Κείμενα:

3.1. Περί της εν Χριστώ ζωής
Νικ. Καβάσιλα, P.G. 150, 67b
3.2. Φονικό στην Εκκλησία
Θ.Σ. ΄Ελιοτ, μτφρ. Γ. Σεφέρη
3.3.Μήνυμα Χριστουγέννων 1982
Α.Π.Θ. Οικουμενικού Πατριάρχη.

4. Ασκήσεις :

4. 1. Ασκήσεις κατανόησης:
F Ποια στοιχεία προκαλούν τον αποτροπιασμό του ανθρώπου απέναντι
στον πόλεμο και ποιες είναι συνήθως οι διαχρονικές του αιτίες;
F Ποιες ανθρώπινες αξίες ταυτίζονται με την ουσία της ειρήνης και ποια
προοπτική βλέπει ο χριστιανός στης ευχή της εκκλησίας υπέρ του σύμπαντος κόσμου;
F Η συμμετοχή του χριστιανού σε έναν πόλεμο επιβεβαιώνει την αρχή
ότι ο πόλεμος είναι η μόνη λύση για ειρήνη ή αποτελεί δείγμα αυτοθυσίας και γιατί;
F Να σχολιάσετε τα παραπάνω κείμενα (περ. 120 λέξεις)

4.2. ΄Ερωτήσεις εμπέδωσης
F Ο χριστιανός δεν είναι μοιρολάτρης ούτε ζει παθητικά πάνω στη γη.
Με ποια προοπτική ζητά να πορευτεί προς το μέλλον; Πως στέκεται απέναντι στη διαπίστωση ότι κάθε πόλεμος είναι εμφύλιος πόλεμος;
F Ο Χριστός έφερε την ειρήνη στον κόσμο, ανάμεσα στο Θεό και στον
άνθρωπο και εισήγαγε την κοινωνία της αγάπης. Ποιες διαφορές εξακολουθούν να χωρίζουν τους ανθρώπους σε αντιμαχόμενες παρατάξεις; Ποια στοιχεία θα μπορούσαν να φέρουν την ειρήνη στον κόσμο;

4.3. Εργασίες (παραδείγματα) για το σπίτι
F Από την ποιητική συλλογή του Νικ. Βρεττάκου και συγκεκριμένα τα
ποιήματα «Ειρήνη» , «Μεγαλυνάρια», « Απ’ το παράθυρο» να σκιαγραφηθεί ο τρόπος με τον οποίο βλέπει ο ποιητής το θέμα ειρήνη.
F Να αναλυθεί το Ησ. 59,8 : «και οδόν ειρήνης ουκ οίδασι, και ουκ έστι
κρίσις εν τοις οδοις αυτών, αι γαρ τρίβοι αυτών διεστραμμέναι, ας διοδεύουσι, και ουκ οίδασι ειρήνην». Κάθε άλλο ΠΔ παράθεμα που θα μπορούσε να καταστήσει γνωστό το νόημα της ειρήνης στον κόσμο πριν την έλευση του Χριστού και τις νέες προοπτικές να συσχετισθεί με την εν Χριστώ ειρήνη.
F Να σχολιάσετε το ποίημα που ακολουθεί (150 λέξ. περίπου)
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος (τάσος λειβαδίτης )Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωποςδεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν' αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις,τα χείλια σου θα ματώσουν απ' τις φωνές το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες μα ούτε βήμα πίσω.Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζεις την αδικία.Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονταιτην ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείεςμια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμααύριο οι άνθρωποι θα χάνονται στην νύχτα του πολέμουέτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείςεκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω απ΄τις οβίδες.Δεν έχεις καιρό δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.


6. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Douglas T. (1997) Η επιβίωση στις ομάδες, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.
Duverger M., (1988) Μέθοδοι κοινωνικών επιστημών (ΙΙ), ΕΚΚΕ, Αθήνα.
Lipman M. (2004) Η σκέψη στην εκπαίδευση, εκδ. Πατάκης, Αθήνα.
Mitri T. , (2004) Σκέψεις για τις σχέσεις ορθοδόξων χριστιανών και μουσουλμάνων, στο: Καλαϊτζίδης Π. – Ντόντος Ν. (επιμ.), Ισλάμ και φονταμενταλισμός, ορθοδοξία και παγκοσμιοποίηση, Ίνδικτος, Αθήνα.
Moltman J. (2008) Τι είναι θεολογία σήμερα; Άρτος Ζωής, Αθήνα.
Stenhouse L., (2003) Εισαγωγή στην έρευνα και την ανάπτυξη του αναλυτικού προγράμματος, Σαββάλας, Αθήνα.
7. Triandis Η, (1997) Προς τον πλουραλισμό στην εκπαίδευση, στο: Ζώνιου-Σιδέρη Αθ. – Χαραμής Π., Πολυπολιτισμική εκπαίδευση, Ελληνικά γράμματα, Αθήνα.
8. Αβδελά Ε. ,(1997) Εθνική ταυτότητα στο σχολείο, στο: Φραγγουδάκη Α. – Δραγώνα Θ., (επιμ) «Τι είν’ η πατρίδα μας;» Εθνοκεντρισμός στην εκπαίδευση, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα.
9. Αγουρίδης Σ., (2002) Ορθοδοξία και Ελληνικότητα, στο: Λίποβατς Θ., Δεμερτζής Ν., Γεωργιάδου Β., (επιμ.), Θρησκεία και Πολιτική στη Νεωτερικότητα, Κριτική, Αθήνα.
10. Βασιλειάδης Π., (2002) Μετανεωτερικότητα και Εκκλησία. Η πρόκληση της Ορθοδοξίας. Ακρίτας, Αθήνα .
11. Δεληκωσταντής Κ., (2005) Η νέα γενιά των δασκάλων και το μάθημα των Θρησκευτικών, περ. Σύναξη, τ.93, Αθήνα
12. Ζαμπέτα Ε., (2003) Σχολείο και Θρησκεία, Θεμέλιο, Αθήνα.
13. Ζώνιου-Σιδέρη Αθ. – Χαραμής Π., (1997) Πολυπολιτισμική εκπαίδευση, Ελληνικά γράμματα, Αθήνα.
14. Κανακίδου Ε. – Παπαγιάννη Β., (1998) Διαπολιτισμική αγωγή, Ελληνικά Γράμμματα, Αθήνα.
15. Καραμούζης Π. (2007) πολιτισμός και διαθρησκειακή αγωγή, Ελληνικά Γράμμματα, Αθήνα.
16. Κλάψης Εμμ.(επιμ) (2006) Ορθόδοξες εκκλησίες σε έναν πλουραλιστικό κόσμο, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα.
17. Κογκούλης Ι. (2003) Διδακτική των Θρησκευτικών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Αφοί Κυριακίδη Θες/νίκη.
18. Ματσαγγούρας Ηλ. (1999) Η σχολική τάξη. Εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα.
19. Μπέγζος Μ. (1988) Δοκίμια φιλοσοφίας της θρησκείας. Μοντερνισμός και εσχατολογία, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα.
20. Μπέγζος Μ. – Παπαθανασίου Αθ., (2003) Θέματα Χριστιανικής Ηθικής, (Γ΄Εν. Λυκείου), ΟΕΔΒ, Αθήνα.
21. Μορέν Έν. (2000) Το καλοφτιαγμένο κεφάλι, εκδ. 21ου, Αθήνα.
22. Ντεμπρέ Ρ., (2004) Η διδασκαλία της θρησκείας στο ουδετερόθρησκο σχολείο, εκδ. Εστία, Αθήνα.
23. Παπαθανασίου Θ., ( 2002) Ο Θεός μου ο αλλοδαπός, Ακρίτας, Αθήνα.
24. Παπαθανασίου Θ., ( 2008) Η Εκκλησία γίνεται όταν ανοίγεται, Εν Πλω, Αθήνα
25. Περσελής Εμ. (2000) Θεωρίες Θρησκευτικής ανάπτυξης και αγωγής, Γρηγόρη, Αθήνα.
26. Πέτρου Ι. (2005) Πολυπολιτισμικότητα και θρησκευτική ελευθερία, Βάνια, Θεσ/νίκη.
27. Τσαγκαρλή – Διαμαντή Ευαγ. (2001) Σχεδιασμός αναλυτικού προγράμματος διδασκαλίας πατερικών κειμένων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Λύχνος, Αθήνα.
28. Φίλιας Γ. (2003) Η έννοια της όγδοης ημέρας στη λατρεία της ορθόδοξης εκκλησίας, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα.
29. Φωτίου Σ., (1998) Ελευθερία και αγάπη: οδός και τέλος της Χριστιανικής Αγωγής, περ. Σύναξη, τ.66, Αθήνα.
30. Χατζηνικολάου Ι., (2003) Το πέρασμα ενός Ινδιάνου, περ. Σύναξη, τ.86, Αθήνα.