(Η εισήγηση του π.Αλεξάνδρου στην παρουσίαση του βιβλίου η οποία πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων του "Αρμού" την Παρασκευή 26 Ιανουαρίου 2018)
ΕΝΑΣ
ΑΓΙΟΣ ΤΗΣ ΑΓΟΝΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ
Πριν δυό μέρες παρακολούθησα μια θεατρική
παράσταση στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ωνασείου. Μοντέρνο θέατρο, από
αυτές τις παραστάσεις όπου , αν και προβληματίζεσαι, λίγα καταλαβαίνεις ως προς τον λόγο, την
υπόθεση και το στήσιμο της παράστασης. Κόσμος πολύς, νέοι άνθρωποι. Και
αυθόρμητα αναρωτήθηκα: όλοι οι παρόντες πόσο μπορούν να αισθανθούν κάτι, αν
τους μιλούσε κάποιος για τον άγιο της άγονης γραμμής; Πόσο γνωρίζουν γεγονότα
σαν κι αυτά που περιγράφει το βιβλίο που παρουσιάζουμε;
Ο φίλος καθηγητής Παναγιώτης Υφαντής ,
προλογίζοντας το βιβλίο αναγνωρίζει ότι ο συγγραφέας «αποκαλύπτει τις πολλαπλές και συγκινητικές πτυχές της λαϊκής ευσέβειας
που εμπνέει η μακρινή αλλά ζωντανή του παρουσία ( του αγίου Νεοφύτου), γιατί
χαρτογραφεί την αγωνία και τον αγώνα των κατοίκων της Αμοργού να τιμήσουν τον
δικό τους άγιο και γιατί αποτυπώνει την εσωτερική χαρά τους για τη θεσμική
επισημοποίηση της προσκύνησής του» (σ.13) .
Αυτή η λαϊκή ευσέβεια – και όχι μόνο-, την οποία
τιμά ο Ανδρέας με τον ορθότερο τρόπο είναι που μου έλειπε το βράδυ εκείνο στο
θέατρο. Υπόθεση μπουρζουαζίας που αρνείται καθετί το εκκλησιαστικό και
αγκαλιάζει πάντα το μοντέρνο κι ας μη το κατανοεί ή , όπως θα έλεγε ο Ανδρέας
και έλλειψη ευθύνης από μέρους ημών των χριστιανών να μιλήσουν με ένα αμεσότερο
τρόπο στον σύγχρονο άνθρωπο, αγκαλιάζοντας με έναν εύστοχο τρόπο ακόμα και τη
λαϊκή ευσέβεια;
Ας μου επιτρέψετε εδώ στο σημείο αυτό να πω
πως ο συγγραφέας του βιβλίου είναι και θα παραμείνει ένας θεολόγος της «άγονης
γραμμής» μιας και η πορεία του στα θεολογικά εκπαιδευτικά δρώμενα τον έκανε να
βαδίζει σταθερά σε άγονη γραμμή και να μην το βάζει κάτω. Ο καυστικός του λόγος
έχει τη λαχτάρα να γνωρίσει στους γύρω του την αλήθεια της Εκκλησίας και μόνο.
Στόχος του στο μικρό του αυτό πόνημα ήταν , όπως ο ίδιος γράφει στον επίλογό
του, να συμβάλει «στην περαιτέρω ποιμαντική αξιοποίηση του παραδείγματος του
Αγίου Νεοφύτου του Οσιομάρτυρα από την πιστεύουσα κοινότητα, όχι μόνο της
Αμοργού και της επισκοπής της Θήρας αλλά ολόκληρης της Εκκλησίας» (σ. 106).
Μέσα από το πόνημά του περνάει η αγάπη του
για το νησί της Αμοργού πρώτα και κατά δεύτερο λόγο η επιθυμία του με ένα μη
λαϊκίστικο τρόπο να ξεδιπλώσει ένα άγνωστο αγιολόγιο. Δεν διαθέτει δυστυχώς το
κατάλληλο υλικό για να ζωγραφίσει την προσωπικότητα και το μαρτυρικό τέλος του
αγίου Νεοφύτου. Για το λόγο αυτό προσφέρει λόγο θεολογικό σε γεγονότα ιστορικά.
Τα ιστορικά στοιχεία γύρω από τα νησιά των Λειψών και της Αμοργού γίνονται
αντικείμενα όχι παράθεσης απλών γεγονότων, αλλά αποδείξεις της ύπαρξης βαθειάς
και ουσιαστικής πίστεως στο πρόσωπο του Σαρκωθέντος Χριστού και της Εκκλησίας
Του ως Σώματος του Χριστού. Η θεμελίωση μονών στην Πάτμο τους Λειψούς και την
Αμοργό αυτό τον στόχο υπηρέτησαν , όπως διαφαίνεται κατά την παρουσίαση των
τόπων και της ιστορίας τους. Με ιδιαίτερο σεβασμό στέκει απέναντι στα πρόσωπα
των μοναχών που ασκήτευσαν σ’ αυτούς τους τόπους, ενώ η εκμετάλλευση των
λιγοστών ιστορικών στοιχείων για τα πρόσωπα των αγίων ασκητών και ιδιαίτερα του
αγίου Νεοφύτου κατατείνει στην απόδειξη της γνήσιας αγάπης αυτού προς τον
Τριαδικό Θεό για χάρη του οποίου μαρτύρησε άγρια («δια σκεπάρνου») από τους
Αγαρηνούς πειρατές.
Η εξιστόρηση της προσπάθειας για την
αγιοκατάταξη του αγίου Νεοφύτου και μαζί μ’αυτόν και των άλλων τεσσάρων νεομαρτύρων από τους Αμοργίνους έχει , νομίζω, ως στόχο να δείξει τον βαθύ
σεβασμό προς τον δικό τους άγιο, τη σάρκα από τη σάρκα τους. Η αγιοκατάταξη των
τεσσάρων ασκητών δεν αποτελεί ένα έργο ρουτίνας από το Οικουενικό Πατριαρχείο,
αλλά επιβεβαίωση της vox
populi
, της «φωνής του λαού», που είναι καθώς γράφει ο Υφαντής η «αγιολογική
συνείδηση» της εκκλησιατικής αρχής και που αυθόρμητα μετατρέπεται σε γιορτή
αγάπης προς τα πρόσωπα των νεομαρτύρων.
Τελειώνοντας θα ήθελα να σας θυμίσω μερικούς
στίχους από τα θεολογικά έπη του αγίου Γρηγορίου του θεολόγου που μόλις χτες
τιμήσαμε. Μέσα από το νόημα των τελευταίων στίχων δικαιώνεται η προσπάθεια του
συγγραφέα να ασχοληθεί με επιμέλεια γύρω από νεομάρτυρες που δεν άφησαν ίχνη
από τα λείψανά τους:
«
Τοσούτον δ’ εστίν της αθλήσεως σέβας,
Ως και κόνιν βραχείαν ή τι
λείψανον,
Οστών παλαιών, ή τριχών τι μέρος,
Ή ρακώματ’, ή τι και ραντισμάτων
σημείον,αρκείν εις όλου τιμήν ποτε.
Και κλήσιν έγνων, έστιν ων
αλείψανον,
Τόποις δοθείσαν ανθ΄όλου μάρτυρος,
Ισχύν τα’ ίσην λαβούσαν, ω του
θαύματος!
Σώζειν γαρ οίμαι και το μεμνήσθαι
μόνον» , δηλαδή σε μετάφραση:
«Τόσο μεγάλος είναι ο σεβασμός της
αθλήσεως,
Ώστε και μια μικρή σκόνη ή κάποιο
λείψανο
Από παλιά κόκκαλα ή κάποιο μικρό
μέρος από τρίχες,
Ή και από ρούχα παλιά, ή και κάποιο
σημάδι από αιματοράντισμα
Να φθάνουν κάποτε για να τιμηθεί το
όλο.
Γνωρίζω και μερικών την επίκληση,
που δεν είχαν ούτε λείψανο,
Που δόθηκε σε τόπους προς τιμήν
όλου του μάρτυρα,
Και που έχει λάβει ίσως θαυμαστή
χάρη!
Διότι νομίζω ότι σώζει και η μνήμη
μόνον του μάρτυρα».
Ένας άγιος της άγονης γραμμής χωρίς λείψανο,
σαν τον άγιο Νεόφυτο τον Αμοργίνο μπορεί να προκαλέσει όχι μόνο την απαραίτητη τιμή, αλλά
να τιμηθεί με απόλυτο σεβασμο , αν γίνει γνωστός από θεολόγους μιας άγονης
γραμμής σαν τον Ανδρέα Αργυρόπουλο , τον οποίο ευχαριστούμε, μαζί με τον
εκδοτικό οίκο , τον Αρμό που δέχτηκε με χαρά να πραγματοποιήσει αυτή την όμορφη
έκδοση.
π. Αλέξανδρος Καριώτογλου
